Electr xa'm magnetizm lat

Elektr awısıwı vektorı. Endi bir tekli polyarizatsiyalang’an 1 ha’m 2 bir tekli dielektrikler 
arasındag’ı shegaranı qaraymız. Ha’r bir dielektriktin’ bir birine tiyip turg’an betinde belgileri 
qarama-qarsı bolg’an betlik tıg’ızlıqları 
ha’m 
′ bolg’an zaryadlar payda boladı. Usının’ 
saldarınan eki dielektrikti bir birinen ajıratıp turg’an shegaralıq bette betlik tıg’ızlıg’ı 
- 
′ 
bolg’an bet ha’m sa’ykes kernewligi ( 
−
′)
2 
bolg’an qosımsha elektr maydanı payda 
boladı. Bul maydan eki dielektrik arasındag’ı betke perpendikulyar ha’m ha’r bir dielektrikte 
qarama-karsı ta’replerge karay bag’darlang’an (28-su’wret). 
28-su’wret.
Eki dielektrik shegarasındag’ı polyarizatsiyalıq 
zaryadlar ha’m olar payda etken elektr 
maydanı. 
Ha’r bir dielektriktegi elektr maydanlarının’ kernewliklerin 
ha’m 
arqalı belgileymiz. Usı 
eki maydandı da eki qurawshıg’a jikleymiz: birinshisi ayırıw shegarasına (eki dielektrik 
arasındag’ı shegaranı usılay ataymız) urınba bag’ıtlang’an (
ha’m 
), ekinshisi ayırıw 

---

40 
shegarasına perpendikulyar (
ha’m 
). Normaldı 1 dielektrikten 2 dielektrikke qaray 
bag’ıtlang’an dep esaplaymız. Ayırıw tegisliginin’ zaryadları payda etken elektr maydanı usı 
betke perpendikulyar bolg’anlıqtan maydannın’ urınba qurawshısı o’zgermeydi ha’m eki 
dielektrikte de birdey ma’niske iye boladı, yag’nıy 
=
. 
Al elektr maydanının’ normal qurawshıları ha’r qıylı ma’nislerge iye bolıp, olardın’ ayırması 
mınag’an ten’
−
= ( 
−
′)
= ( 
−
)
. 
ha’m 
ler arqalı ha’r bir dielektriktegi polyarizatsiya vektorının’ normal qurawshıları 
belgilengen. Biz joqarıda kernewliktin’ normal qurawshısının’ bettin’ bir birligi arqalı o’tetug’ın 
ku’sh sızıqlardın’ ag’ısı ekenligin ko’rgen edik. Demek ayırıw betinin’ bir birligi arqalı o’tiwshi 
ku’sh sızıqlarının’ sanı 1 ha’m 2 dielektriklerinde bir birine ten’ emes, yag’nıy ku’sh 
sızıqlarının’ bazı bir bo’legi ayırıw betinde u’ziliske tu’sedi degen so’z. 
Biz joqarıda vakuum ushın elektr awısıwının’ (14)-formula boyınsha anıqlanatug’ınlıg’ın ko’rdik 
(
=
). Bul tu’sinikti endi ıqtıyarlı tu’rde alıng’an dielektrik ushın ulıwmalastıramız ha’m 
dielektriktegi elektr awısıwı vektorın 
=
+  
(69) 
tu’rinde anıqlaymız. Usıg’an baylanıslı elektr awısıwının’ eki dielektriktin’ ayırılıw shegarasında 
u’zliksiz ekenligi kelip shıg’adı, yag’nıy 
=
. 
Demek elektr awısıwı sızıqları eki dielektriktin’ shegarasında u’ziliske tu’speydi degen so’z. 
Sonlıqtan bir tekli emes dielektriklerdegi elektr maydanın ta’riplew ushın elektr maydanının’ 
kernewligi 
vektorın paydalanıwdan elektr awısıwı vektorın paydalang’an qolaylıraq. Usı 
sebep awısıw vektorın elektr ha’m magnetizm ilimine kirgiziwdin’ tiykarg’ı sebebi bolıp 
tabıladı.