Electr xa'm magnetizm lat


potentsial maydan ekenligin ko’remiz


Download 1.56 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/109
Sana03.02.2023
Hajmi1.56 Mb.
#1153366
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   109
Bog'liq
ELEKTR HA’M MAGNETIZM

potentsial maydan ekenligin ko’remiz
Qalay degen menen statsionar toqlardın’ elektr maydanı elektrostatikalıq maydannan u’lken 
ayırmag’a iye. Elekttrostatikalıq maydan tınıshlıqta turg’an zaryadlardın’ maydanı bolıp tabıladı 
(bunday elektr maydanın a’dette Kulon maydanı dep te ataydı). Zaryadlardın’ ten’ salmaqlıg’ı 
saqlang’anda o’tkizgishtin’ ishinde bunday maydan nolge ten’. Statsionar toqlardın’ elektr 
maydanı da Kulon maydanı bolıp tabıladı. Biraq bul maydandı qozdıratug’ın (payda etetug’ın) 
zaryadlar qozg’alısta boladı. Sonlıqtan statsionar toqlardın’ maydanı o’tkizgishtin’ ishinde de 
boladı. Eger usınday awhal orınlanbag’anda o’tkizgishtin’ ishinde elektr tog’ı bolmag’an bolar 
edi (Om nızamı boyınsha elektr maydanı nolge ten’ bolsa toqtın’ tıg’ızlıg’ı da nolge ten’ boladı, 
79-formula). Elektrostatikalıq maydannın’ ku’sh sızıqları barlıq waqıtta da o’tkizgishtin’ betine 
perpendikulyar. Al statsionar toqlardın’ elektr maydanı ushın bunday perpendikulyarlıqtın’ 
orınlanıwı sha’rt emes. 
(79)-formula differentsial formada jazılg’an Om nızamı dep ataladı. A’lbette Om o’z nızamın 
ashqan da’wirde (1827-jılı) bunday differentsial formadag’ı jazıwlar qabıl etilmegen edi. 
Sonlıqtan biz ha’zir 1827-jılı ashılg’an Om nızamın bayanlawg’a qaytıp kelemiz. 
Biz jin’ishke o’tkizgish arqalı o’tiwshi toqtı qaraymız. Eger toqtın’ tıg’ızlıg’ı bolg’an 
shamasın 
o’tkizgishtin’ kese-kesiminin’ maydanı 
ke ko’beytsek o’tkizgish arqalı o’tip atırg’an tolıq 
toqtın’ ma’nisin (toq ku’shinin’ ma’nisin) alamız: 
= . 
(81) 
Om nızamına sa’ykes o’tkizgishten o’tip atırg’an 
toqtın’ shaması o’tkizgishtin’ ushlarına 
tu’sken kernewge (potentsiallar ayırmasına) tuwrı proportsional, al o’tkizgishtin’ qarsılıgına 
keri proportsional. Yag’nıy 
=
=

(82) 
Bul formulada 
=

arqalı kernew (kernewlik penen shatastırmaw kerek) belgilengen 
(joqarıda keltirilip o’tilgen «A’dette potentsiallar ayırması 

bolg’an shamanı sa’ykes 

Download 1.56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling