Elektr motorlar izolatsiyasining qoldiq resursini aniqlash

4. O‘lchov majmuasining akustoelektrik sxemasi (2-rasm)

2-rasm. O‘lchov qurilmasining blok-sxemasi: 1 – o‘lchov kartasi, 2 - kuchaytirgich, 3 - asinxron elektr motor shit qismi, 4 – asinxron tortuv elektr motorining stator chulg‘ami, 4.1 - sim izolyatsiyasi, 4.2 - havo bo‘shlig‘i, 4.3 – po‘lat, 5 - akustik o‘zgartirgich, 6 - kuchaytirgich, 7 - kuchaytirilgan sinusoidal signal, 8 - kuchaytirilgan qabul qilinadigan signal, 9 - kompyuterning PCI shinasi, 10 - plata, 11 - dasturiy ta’minot to‘plami, 12 - foydalanish rejimlarining qiymatlarini o‘rnatish uchun blok.
Asinxron tortuv elektr motori chulg‘amlarining izolyatsiyasini akustik diagnostika qilish uchun qurilma quyidagicha ishlaydi. 1-o‘lchov kartasida 5-30 kGz chastotali sinusoidal elektr signali hosil bo‘ladi, u kuchaytirgich 2 da kuchaytiriladi, shit 3 ga, undan stator chulg‘amiga 4 beriladi. Stator chulg‘amida 4 elektr signali akustik signalga aylantiriladi, bu chulg‘am izolyatsiyasi, o‘tkazgich va stanina orqali ketma-ket o‘tadi.
Akustik tebranishlar o‘zgartirgich 5 tomonidan qabul qilinadi va elektr tebranishlariga aylanadi. Elektr tebranishlari kuchaytirgich 6 da kuchayadi va o‘lchov kartasiga 1 kiritiladi.
(1) va ma’lum formulalar bo‘yicha (umuman ) elastiklikning dinamik moduli E’, yo‘qotish moduli E’’, kompleks modul E*, mutlaq qiymat tortuv elektr motorini stator izolyatsiyasining elastiklik moduli.
Elastiklik modulining izolyatsiyaning issiqlik ta’sirida eskirishi vaqtiga bog‘liqligiga ko‘ra modulning nominal qiymati aniqlanadi. 1,5 kVt quvvatga ega 4A seriyali asinxron elektr motorlarning issiqlik ta’sirida paytida vaqt funktsiyasi sifatida har xil turdagi izolyatsiyalashning E elastiklik moduli bo‘yicha eksperimental ma’lumotlarga asoslangan ma’lum bir rejim uchun elastiklik E_nom (3-rasm). Tajribalar asinxron elektr mashinalar nosozlik kelib chiqqanga (izolyatsiya buzilishi) amalga oshirildi [12].
E_nom elastik modulining nominal qiymati, asinxron elektr mashinalar stator chulg‘amidagi izolyatsion materialning o‘lchangan elastik moduli E va elastik modulning normallashtirilgan qiymati E_norm o‘rtasidagi nisbatdan modulning normallashtirilgan qiymati aniqlanadi.
Muayyan rejim uchun elastiklik E_norm:
(5)
Shu bilan birga, usulni amalga oshirishda asinxron elektr mashinaning ish rejimlari 90 ⁰C yoki 75 ⁰C yoki 50 ⁰C izolyatsiya haroratida qo‘llaniladi.
Asinxron elektr mashinaning ishlashi uchun zarur shart-sharoitlar aniqlanadi va 1, 2 yoki 3-jadvalga muvofiq (3-rasm), asinxron elektr mashinaning ish vaqtining bashoratli baholari turli xil ish rejimlarida izolyatsiya holatiga qarab belgilanadi , nisbatlar bo‘yicha maxsus ish sharoitida asinxron elektr mashinaning ishining dam olishi
(6)
(7)
(8)
chunki izolyatsiyaning issiqlik ta’sirida eskirishi jarayonida asinxron elektr mashinaning qoldiq muddatini aniqlash 4-rasmda ko‘rsatilgan bu 3-rasmdan olingan E qiymatini almashtirishni hisobga E_nom olgan holda (5) orqali kiriting.

3-rasm - E elastiklik modulining issiqlik ta’sirida vaqtiga bog‘liqligi PETV (sim) + KP-34 (kompaund) tizimining izolyatsiyasi: - ruxsat etilgan maksimal qiymatlar BP, E_nom - nominal buzilish vaqtlari uchun olingan izolyatsiyaning elastiklik modulining (bundan keyin buzilish sodir bo‘ladi)
uchun olingan izolyatsiya modulining 1, 2, 3 qiymatlari; 1-egri chiziq 90 ⁰C haroratda, 2-egri chiziq haroratda olingan 75 ⁰C, 3 – 50 ⁰C haroratda
Izolyatsiya va asinxron elektr mashinaning boshqa turlari uchun qoldiq resursni aniqlash mantiqiy tomonidan amalga oshiriladi [12].
Dasturiy ta'minot to‘plami 9, 10-blok ma'lumotlarini hisobga olgan holda, yutilish koeffitsienti , elastiklikning dinamik moduli E’, yo‘qotish moduli E’’, elastiklikning murakkab moduli E*, uning mutloq qiymati, elastik modulning nominal qiymati E_nom va ma'lum bir izolyatsiya turi uchun standartlarning elastik modulining E_norm normallashtirilgan qiymati aniqlanadi.
Asinxron elektr mashinalardan foydalanish sharoitlarini hisobga olgan holda 9- dasturiy ta’minot to‘plami 90 °C, 75 °C yoki 50 °C haroratda, eksperimental grafiklar 1 2, 3 dan (4-rasm) normallashtirilgan o‘zgarishga ko‘ra elastiklik moduli E_norm bo‘yicha gacha asinxron elektr mashinaning stator chulg‘amidagi izolyatsiya materialining standartlari izolyatsiyaning issiqlik ta’sirida eskirish jarayonida asinxron elektr mashinaning qoldiq resursi (6-8) formulalari bo‘yicha aniqlanadi.
Shunday qilib, ishlab chiqilgan dasturiy ta’minot va apparat kompleksi quyidagilarga asinxron elektr mashinaning qoldiq resursini baholash imkon beradi.