Elektr tarmoqlari va tizimlari elektr ta’minoti tizimini boshqarish va optimallash

Reja:

1. 
   ELEKTR TARMOQLARI VA TIZIMLARI
   
2. 
   ELEKTR TA’MINOTI TIZIMINI BOSHQARISH VA OPTIMALLASH
   

Elektr tarmoqlariga qo‘yiladigan asosiy talablar. Elektr tizim elementlarining nominal kuchlanishi. Elektr tarmoqlari tuzilishi va sxemasi. Elektr uzatish liniyalarining tuzilishi, sxemasi, vektor diagrammasi. Elektr yuklamalari grafigi. Elektr tarmoqlari hisobining asosiy turlari. Elektr uzatish liniyasining almashtirish sxemasi. Elektr uzatish liniyalarining o‘tkazuvchanligi. Ikki, uch cho‘lg‘amli va chulg‘amlari bog‘langan transformatorlar. Avtotransformatorlar. Liniya va transformatorlardagi isrof tushunchalari. Elektr uzatish liniyalarini to‘rt qutbliklaridan foydalangan holda hisoblash. Taqsimlovchi maxalliy ochiq elektr tarmoqlarni hisoblash. Berk zanjirlarli taqsimlovchi maxalliy elektr tarmoqlar. Ikki tarafdan ta’minlanadigan liniyalarni hisoblash. Liniyaning zaryad toki va zarya quvvati. Katta uzunlikka ega bo‘lgan liniyalarning hisobi. Aktiv va reaktiv quvvat balansi va elektr tizimlarida kuchlanish rostlash holati. Elektr tarmoqlarida nosimmetriya va uni kamaytirish tadbirlari. Elektr energetika tizimida kuchlanish va 4 toklar shakllarining nosinusoidalligi va unga qarshi kurash. Elektr tarmog‘ining ish rejimlari. Reaktiv quvvat manbalari va uning xususiyatlari. Chastota va aktiv quvvatni rostlash. Kuchlanish va reaktiv quvvatni rostlash. Reaktiv quvvat kompensatsiyasi. Texnik-iqtisodiy xisoblar, sim va kabellarning kesim yuzasini tanlash. Tokning iqtisodiy zichligi bo‘yicha simlarning kesim yuzasini tanlash. Simning kesim yuzasini kuchlanishining ruxsat etilgan yo‘qotilishni bo‘yicha tanlash

Sanoat korxonalarining elektr energiya iste’molchilarini guruhlash. Sanoat korxonalari va iste’molchilarning elektr yuklama grafiklar. Elektr yuklama grafiklarini xarakterlovchi asosiy kattaliklar. Elektr ta’minoti tizimida hisobiy yuklama va uni aniqlash usullari. Hisobiy yuklamani tartibga solingan diagrammalar usuli yordamida aniqlash. Kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan sex tarmoqlarining sxemalari. Sanoat korxonalari elektr ta’minoti tizimida reaktiv quvvatni kompensatsiyalash masalalari. Elektr yuklamalari kartogrammasi va yuklamalarning shartli markazini aniqlash. Transformatorlar. Podstansiyalarda kuch transformatorlarining soni va quvvatini tanlash. Elektr energiyasining sifat ko‘rsatkchilari. Tok va kuchlanish shakllarining nossimmetriyaligi va nosinusoidalligi. Sanoat korxonalarining elektr ta’minoti sxemalari. Tashqi va ichki sxemalar. Havo va kabel liniyalarining ko‘ndalang kesim yuzalarini tanlash. Kabel liniyasini qisqa tutashish tokining termik chidamliligi sharti bo‘yicha tanlash. Elektr ta’minoti tizimida qisqa tutashuv. Qisqa tutashuv toklarini hisoblash. Elektr apparatlarini tanlash. Ichki va tashqi elektr ta’minoti tizimi uchun elektr apparatlarini tanlash. Sanoat korxonalari elektr ta’minoti tizimida reaktiv quvvatni avtomatik rostlash sxemalari. Shaharlar elektr ta’minoti tizimi. SHaharlarda elektr 5 energiya iste’molchilari. Lift qurilmalari xarakteristikalari va parametrlarini tanlash. Shahar tarmoqlarida hisobiy elektr yuklamalarni aniqlash. Shaxar taksimlovchi tarmoklarning xususiyatlari.Chet el mamlakatlarining shahar elektr ta’minot sxemalari.6-10 kV li ta’minlovchi tarmoqlarni qurish. Radial zaxiralanmagan tarmoq. Sirtmok va yarim-yopiq tarmoqlar. Binolar elektr tarmog‘i sxemalarini qurish. Turar-joy binolarida elektr tarmogini taqsimlash sxemalari.Jamoat binolarida elektr energiyani ichki taqsimlash sxemalari.1000 V gacha kuchlanishda ishlatiluvchi apparatlar.Taqsimlovchi uskunalar. Elektr ta’minoti tizimida texnikiqtisodiy hisoblar. Shahar elektr tarmoqlari parametrlarini optimizatsiyalash va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar tahlili. Kabel liniyalarining texnik-iqtisodiy xususiyatlari.Kabel liniyalarining kesim yuzalarini iqtisodiy tanlash va optimallashtirish. Transformatorlar va shaharlar kichik podstansiyalarining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari. Shahar elektr ta’minoti tizimida podstansiyalar va ular bilan bog‘liq sarf harajatlar. Shahar elektr ta’minoti tizimida elektr energiyani 6-10 kV kuchlanishda uzatishning ratsional masofasi. Taqsimlovchi tarmoqlarning kuchlanishini tanlash. Shahar elektr tarmoqlarida kuchlanishni transformatsiyalashning pog‘onalarini tanlash. Kabel kesim yuzasini ruxsat etilgan qizish shartlariga ko‘ra tekshirish. Shahar podstansiyasi transformatorlarining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari. Chuqur kirib borgan tarmoqlar sxemalari. Shahar elektr tarmoqlarida quvvat va elektroenergiya isroflarini aniqlash. Shahar elektr tarmoqlarida elektroenergiyani hisobga olish va nazorat qilish. Kirish. O‘zbekistonda energetikaning rivojlanish tarixi, bugungi holati va istiqbollari. Elektr ta’minoti tizimida energiya nazorati va hisobi tizimlari (ENHAT) tushunchasi va pog‘onalari. Elektr ta’minoti tizimida ENHATni tashkil etish va qurish. Ma’lumotlarni yig‘ish va unga ishlov berish orqali hisoblagichlarda avtomatik so‘rov o‘tkazilishi bilan ENHATni tashkil etish. Sanoat korxonalarida ENHATni tashkil etish. Elektr energiya sifatini nazorat qilish. Elektr energiyasi hisoblagichlari – ENHATning asosiy quroli. Elektr ta’minoti tizimida ENHATni tashkil etishda muzokoralar va tashkiliy tadbirlarni o‘tkazish. Avtomatlashtirilgan tizimlarni tashkil etishda ishtirok etadigan tashkilotlar. Texnik topshiriq va uning avtomatlashtirilgan tizimlarni qurishdagi o‘rni. Avtomatlashtirilgan tizim va texnik topshiriqni muvofiqlashtirish va tasdiqlash tartibi. ENHATning texnik vositalari. Ishlab chiqarish va energetikada avtomatik boshqarish tizimining (ABT) o‘rni. Sanoat korxonalarining elektr ta’minoti haqida umumiy ma’lumotlar. Elektr ta’minoti tizimida (ETT) ABTni tashkil etish uslubi. Elektr ta’minoti tizimida ABTning tuzilmasi. Sanoat korxonalari ETT ABT. ABTning texnik vositalari. Asosiy ishlab chiqarish sexlari texnologik jarayonining ABT. SHaharlarning ETT ABT. Avtomatik dispetcherlik boshqarish tizimining (ADBT) umumiy tavsifi va asosiy masalalari. ADBTda foydalaniluvchi axborotlar. ADBTning asosiy nazariy va uslubiy masalalari. ADBTning operativ-axborotli boshqaruv majmuasi. Sanoat korxonalari yuklamasini optimal taqsimlash. Sanoat korxonalari va shaharlarning ETT larini optimallashda chegaraviy shartlarni hisobga olish. ETT holatlarini turli usullarda optimallashda funksional chegaraviy shartlarni hisobga olish. ETT holatini optimallashda texnologik jarayon faktorlarini hisobga olish usullari. Sanoat korxonalari asosiy ishlab chiqarish sexlarining optimal tarkibini tanlash masalasi. Sanoat korxonalari asosiy ishlab chiqarish sexlarining optimal tarkibini umumlashgan energetik tavsiflar asosida aniqlash

ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини
биргаликда барпо этамиз. Ўзбекистон Республикаси Президентининг
лавозимига киришиш тантанали маросимига бағишланган Олий Мажлис
палаталарининг қўшма мажлисидаги нутқи. –Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2016.
– 56 б.
2. Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини
таъминлаш – юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. Ўзбекистон
Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 24 йиллигига
бағишланган тантанали маросимдаги маъруза 2016 йил 7 декабрь. – Т.:
“Ўзбекистон” НМИУ, 2016. – 48 б.
3. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз
билан бирга қурамиз. - Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. – 488 б.
4. Аллаев К. Р. электромеханические переходнодные процессы: - Т.: ТГТУ
, 2008. – 287 с. ил.
5. Аллаев К. Р. Электромеханик ўткинчи жараёнлар. Тошкент, ТошДТУ,
2007. - 227 б.
6. Электротехнический справочник: Т.З. Производство, передача и
распределение электрической энергии. /Под обод. ред. профессоров МЭИ. –
М.: Издательство МЭИ, 2004, 964 с.
7. Қодиров Т.М., Алимов Х.А. «Саноат корхоналарининг электр
таъминоти» Ўқув қўлланма, Тошкент, 2006 й.