Электр занжирлари ва улар элементларининг классификацияси

1) масала. 2-1-расмдаги занжирда Э.Ю.К манбаи Е=18,3 В унинг ички қаршилиги r_o=0,2 Ом (бу қаршилик манба шохобчасида алоҳида кўрсатилган). Истеъмолчиларнинг қаршиликлари: r₁=36 Ом; r₂=30 Ом; r₃=6 Ом; r₄=13 Ом; r₅=14 Ом; r₆=6,5 Ом; r₇=7,5 Ом. Занжирнинг умумий қаршилиги ва ҳамма токлар ҳисоблансин.

2-1-расм. Бир нечта тугунли тармоқланганзанжир.

1. Умумий қаршиликни ҳисоблаш. Четки Б^’ВГ шохобчадан бошлаймиз (2-8-расм). Бу ерда, баъзан,
В нуқтани (симнинг эгилган жойини) тугун деб хисоблаб хатога йўл қўйилади. Хато қилмаслик учун электр занжирининг тугуни-бу учта ва ундан ортиқ шохобчаларнинг уланган жойи эканлигини эсдан чиқармаслик керак. Шу таърифга мувофиқ В нуқта тугун эмас, шунинг учун r₆ ва r₇ қаршиликлардан бир хил I_6,7 ток ўтади, яъни бу қаршиликларкетма-кет уланган ва уларнинг умумий қаршилиги қуйидагича:

Олинган қаршилик унга тенгбўлган билан параллел уланган, шунинг учун уларнинг умумийси:

2-8-расмдаги занжирнинг Б^’Г қисмини унинг умумий қаршилиги билан алмаштириб, 2-9-расм, а даги схемани оламиз, маълумки, Г нуқта тугун эмас (юқорида кўрсатилган 2-8-расмдаги В нуқта каби). Шунинг учун ва қаршиликлар кетма-кет уланган.

2-2-расм. 2-1-расмдаги схемани Б^’Г (а) ва БД (б) қисмини алмаштириб соддалаштириш.

Шунингдек, 2-2-расм, а даги БГД шохобча қаршилик билан параллел уланганлигини ҳисобга олиб, Б ва Д тугун нуқталари орасида уланганларнингумумий қаршилигини оламиз:

, ва қаршиликларни уларнинг умумий қаршилиги билан алмаштириб (2-2-расм, б), дастлабки схемани соддалаштиришнинг (“йиғиштириш”нинг) навбатдаги босқичини бажарамиз.
Олдингига ўхшаб 2-2-расм, б даги схемада А ва Д тугун нуқталари орасида умумий қаршилик:

бу қаршилик билан кетма-кет уланган, шунинг учун бутун занжирнинг умумий қаршилиги: