Elektroavtomat ika 1-ma'ruza elektr avtomatika tizimlari diagramasi

ELEKTROAVTOMAT IKA
1-MA'RUZA
ELEKTR AVTOMATIKA TIZIMLARI DIAGRAMASI 
REJA

• Asosiy ta'riflar va tushunchalar
• Elektroavtomatika tizimlarining prinsipial sxemalari
• Elektroavtomatik tizimlarning strukturaviy funksional sxemalari
• Elektr avtomatlashtirish tizimlarining strukturaviy algoritmik sxemalari​

Elektroavtomatik tizimlar turli funktsiyalarni bajaradi: boshqaruv jarayonining borishini nazorat qilish; turli texnologik asbob-uskunalarni ishga tushirish, tormozlash, bir tezlik bosqichidan ikkinchisiga o‘tish, vaqt bo‘yicha ma’lum ketma-ketlikda yoki texnologik asbob-uskunalardan buyruqlar bo‘yicha teskari yo‘naltirishni tashkil etish; texnologik asbob-uskunalarni belgilangan texnik-iqtisodiy mezonlarga muvofiq avtomatik tartibga solish va nazorat qilish.
Elektroavtomatika tizimlarida ochiq va yopiq tizimlar farqlanadi.
Ta'sirlar zanjiri - bu boshqaruv harakatlari uzatiladigan tizim qismlari to'plami. Elektroavtomatik tizimlar konstruktiv, funktsional va algoritmik struktura sxemalariga ega.
Konstruktiv struktura-elektroavtomatika tizimining tuzilishi bo'lib, uning har bir qismi mustaqil qurilmadir. Strukturaviy tuzilmalar tizimning alohida elektr elementlarining o'zaro ta'sirini ko'rsatadigan elektroavtomatika tizimlarining sxemalarini belgilaydi.
Funktsional struktura - bu har bir qism ma'lum bir funktsiyani bajarish uchun mo'ljallangan tuzilma. Funktsiyalar ostida axborotni qabul qilish va o'zgartirish, signallarni uzatish va taqqoslash, boshqaruv harakatlarini shakllantirish tushuniladi. Funktsional tuzilmalar elektroavtomatik tizimlarning strukturaviy funktsional diagrammalariga mos keladi.
Algoritmik struktura - bu har bir qism ma'lum bir ma'lumotni o'zgartirish algoritmini bajarish uchun mo'ljallangan tuzilma.
1.1- rasm. Elektroavtomatika tizimining umumlashtirilgan tuzilishi
Boshqaruvchi qurilma BQ
Datchik D
Normallashtiruvchi o’zgartkich NO’
Topshiriq beruvchi element TBE Taqqoslovchi element TE
Rostlagich R
Kuuchaytirgich K
Boshqaradigan qurilma BQ
Korrektsiyalovchi qurilma KQ
Ijrochi mexanizm IM
Quvvat manbalar QM
Rostlovchi organ RO
Stabilizator ST
Murakkab ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarishda mikroprotsessorlar va regulyatorlar keng qo'llaniladi, ularda signallar raqamli shaklda qayta ishlanadi. Bunday elektr avtomatlashtirish tizimlarida kirish qurilmalari sifatida analog-raqamli o’zgartkichlar (ARO’) qurilmalar, elektr impulslari ko'rinishidagi raqamli ma'lumotlarni o'zgartirish uchun chiqish moslamalari sifatida raqamli-analog o’zgartkich (RAO’) konvertorlari yoki elektr aktuatorlari ishlatiladi.
1.2-rasm. Rotorli asinxron dvigatelning magnit puskatel bilan boshqarish prinsipial sxemasi
1.3-rasm. Ishchi mashina dvigatelining avtomatik oqim ta'minoti tizimining soddalashtirilgan sxematik diagrammasi
1.4-rasm. Ochiq ta'sir zanjiri bo'lgan elektroavtomatik tizimlarning strukturaviy funktsional sxemalari: a - qattiq nazorat; b - buzilishlarni nazorat qilish
Управляющее устройство – boshariluvchi qurilma (BQ) УУ
Усилитель мощ­ности –quvvat kuchaytirgichi (QK) УМ
Объект управления –boshqaruvchi obyekt (BO) ОУ
1.5-rasm. Yopiq ta'sir zanjiri bo'lgan elektroavtomatik tizimlarning strukturaviy funktsional sxemalari: a - og'ish tizimi; b - birlashtirilgan tizim
1.6 - rasm. Eng oddiy kuzatuv tizimining strukturaviy funktsional diagrammasi; PE – o’zgartkich element; U - kuchaytirgich; ID - ijrochi dvigatel
1.7 - rasm. Avtomatik sozlashli tizimning strukturaviy funksional diagrammasi
1.8 - rasm. Ketma-ket tuzatish bilan shahar dvigatelining tezligini nazorat qilish tizimining tizimli funktsional diagrammasi
1.9-rasm. To'g'ridan-to'g'ri raqamli boshqaruv tizimining blok diagrammasi
1.10 – rasm. Tiristor doimiy elektr qo'zg'alish tizimining strukturaviy algoritmik diagrammasi