ELEKTRODLARDAGI JARAYONLAR. OKSIDLANISH-QAYTARILISH POTENSIALLARI
MA’RUZANING MAQSADLARI Oksidlanish-qaytarilish potensiallari va umuman elektrodlarda boradigan jarayonlarning qonun-qoidalari organizm faoliyatini o’rganishda muhim ahamiyat kasb etadi. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlarida hosil bo’ladigan energiya odam organizmi faoliyati uchun sarflanib, ma’lum qismi jamlanib boradi. Shu energiyaning qanday hosil bo’lishi va uning miqdorini aniqlash yo’llarini o’rganish muhimligini anglab yetish, ushbu ma’ruzaning asosiy masalalaridan biri bo’lib hisoblanadi.
Ko’riladigan masalalar - Potensiallar turlari
- Elektrokimyoviy potensial hosil bo’lishi
- Elektrokimyoviy potensialni o’lchash va hisoblab topish
- Oksidlanish-qaytarilish (red-ox) potensiallar hosil bo’lishi
- Red-ox potensialni elektrokimyoviy potensial bilan farqi
- Galvanik elementlar va elektrodlar
- Potensiometrik titrlash
- Red-ox potensiallarning tibbiyotdagi ahamiyati
Potensiallar turlari 1. Diffuziya potensiali – konsentratsiysi bilan farq qiluvchi ikki eritma chegarasida 2. Kontakt potensiali - ikki hil metall to’qnashish chegarasida 3. Oksidlanish-qaytarilish potensiali - inert metall va oksidlangan va qaytarilgan modda shakllarini tutgan eritma chegarasida 4. Elektrokimyoviy potensial - metall va suv, yoki shu metall tuzi eritmasining chegarasida 5. Membrana potensiali - hujayra devorlari chegarasida
Diffuziya potensiali – konsentratsiysi bilan farq qiluvchi ikki eritma chegarasida hosil bo`ladi:
Kontakt potensiali Kontakt potensiali - ikki hil metall to’qnashish chegarasida hosil bo`ladi: - +
Qksidlanish-qaytqrilish potensiali Oksidlanish-qaytarilish potensiali - inert metall va oksidlangan va qaytarilgan modda shakllarini tutgan eritma chegarasida hosil bo`ladi: + Pt [Fe3+]>[Fe2+]
Elektrokimyoviy potensial Elektrokimyoviy potensial - metall va suv, yoki shu metall tuzi eritmasining chegarasida hosil bo`ladi: Cu + Zn -
Membrana potensiali Membrana potensiali - biologik membraning ikki tarafidagi ionlar konsentratsiyasining farqi hisobiga hosil bo`ladi. Xujayra devorlarining tashqi va ichki taraflari orasida -75 mV ga teng potensiallar ayirmasi hosil bo`ladi. Shu qiymatning o`zgarishi ionlarning xujayradan o`tish tartibini o`zgarishiga olib keladi.
RT E = E0 + --------- ln CMe+z zF E - elektrokimyoviy potensial E0 - standart elektrokimyoviy potensial R - universal gaz doimiysi T - absolut harorat CMe+z - metall ionlarining konsentratsiyasi
Elektrokimyoviy potensiallar uchun Nernst tenglamasi 0,058 E = E0 + --------- lg CMe+z z CMe+z = 1 mol/l bo`lganda potensial standart elektrokimyoviy potensial deyiladi. Uni o`lchaganda vodorod elektrodi Pt/ H+; H2 (Evod.= 0) - solishtirish elektrodi bo`ladi.
Rux - mis galvanik elementi _ + Zn Cu CuSO4 + Zn = ZnSO4 + Cu
Har qanday oksidlanish - qaytarilish potensiallarining ayirmasi elektr.yurituvchu kuch E.Yu.K ni beradi: Ex = E2 - E1 ; V Oksidlanish - qaytarilish potensiallari hosil bo`ladigan sistemalar: PtFeCl3FeCl2; PtSnCl4SnCl2 Pt MnO4- Mn2+; Pt Cr2O72- Cr3+ Pt K3[Fe(CN)6] K4[Fe(CN)6]
Peters tenglamasi - RT oksidlangan
- Ered = E0red+ ------- l n ---------------------
- nF qaytarilgan
E0 - standart oksidlanish - qaytarilish potensiali R - universal gaz doimiysi; T - absolut harorat F - Faradey soni, n -elektronlar soni qaytarilgan - qaytarilgan modda konsentrat-si
Peters tenglamasi - 0,058 oksidlangan
- Ered = E0red+ ------- l g ---------------------
- n qaytarilgan
- oksidlangan= qaytarilgan; Ered = E0red
- Murakkab oksidlanish - qaytarilish sistemalar uchun:
- 0,058 oksidlangan[H+]
- Ered = E0red+ ------- l g ------------------------
- n qaytarilgan
Red-Ox potensiallarni o`lchash O`lchovchi elektrodlar: Pt, Ir, Pd - E.Yu.K uchun Pt/ HG/H+, shisha elektrodi - pH uchun Solishtirish elektrodlari: Ag/AgCl/KCl (to`yingan) -kumush hloridli elektrod (e = 0,201 V), (e = 0,246 V).
Shisha elektrodining tuzilishi
Galvanik element shemasi Pt K3[Fe(CN)6] AgCl; Ag K4[Fe(CN)6] KCl (to`yingan) Ag AgCl;HCl shisha aniql-gan AgCl; Ag [H+]=const memb- eritma KCl rana [H+]=x (to`ying.)
Potensiometrik titrlash egri chiziqlari
Do'stlaringiz bilan baham: |