Elektrolit eritpelerinin’ elektr o’tkizgishligin anıqlaw

Elektrolit eritpelerinin’ elektr o’tkizgishligin anıqlaw.
Elektrolitler ekinshi tu’r elektr o’tkizgishler qatarına kiredi. Olar birinshi tu’r elektr o’tkizgishlerden elektr o’tkiziw mexanizmi menen parq qıladı. Birinshi tur o’tkizgishlerde elektr tog’in erkin elektronlar tasıytug’ın edi, al ekinshi tur o’tkizgishlerde elektr tog’in elektrolit eritpesinde bolg’an ionlar tasıydı. O’tkizgishler elektr o’tkizgishligi yamasa elektr toginin’ o’tiwine ko’rsetetug’ın qarsılıg’ı menen xarakterlenedi.
Om nızamına muwapıq o’tkizgishtin’ qarsılıg’ı /R/ onın’ uzınlıg’ına tuwrı proportsional bolıp, kese- kesim ju’zesine /S/ keri proportsional boladı.
Proportsionallıq koeffitsenti ρ o’tkizgishtin’ uzınlıg’ı 1sm, al kese- kesim ju’zesi 1sm² bolg’andag’ı elektr toginin’ o’tiwine ko’rsetken qarsılıg’ına ten’ boladı ha’m ol shama salıstırma qarsılıq dep ju’ritiledi. O’tkizgishtin’ elektr o’tkizgishligi onın’ qarsılıg’ı / / g’a keri shama boladı.
Elektrolitlerdin’ salıstırma elektr o’tkizgishligi ǽ menen belgilenedi ha’m ol
ǽ = , om^-1·sm^-1
boladı. Elektrolit eritpelerinin’ salıstırma elektr o’tkizgishligi 1sm² ju’zege iye bolg’an, biri birinen 1sm aralıqta jaylasqan eki paralel elektrodlar arasındag’ı elektrolit eritpesinin’ elektr o’tkizgishligine aytıladı. Ol eritpedegi ionlardın’ ha’reketshen’ligi menen anıqlanadı.
ǽ = 10^-3αSF(U_k + U_A).
bul jerde: α – elektrolittin’ dissotsiatsiyalanıw da’rejesi, S – eritpe kontsentratsiyası,
F – Faradey sanı, U_k - U_a – kation ha’m anionnın’ absalyut ha’reket tezligi.
Eritpenin’ elektr o’tkizgishligi elektrolittin’ kontsentratsiyasına baylanıslı boladı. Sonlıqtan ko’pshilik ekvivalent elektr o’tkizgishlik degen shama qollanıladı. Ekvivalent elektr o’tkizgishlik salıstırma elektr o’tkizgishlik salıstırma elektr o’tkizgishlik penen to’mendegishe baylanısqa iye boladı.
sm^-1sm²/g-ekv
Ekvivalent elektr o’tkizgishlik dep, biri birinen 1sm qashıqlıqta jaylasqan 1sm² ju’zege iye bolg’an eki paralel elektrodlar arasında jaylasqan 1g-ekv elektrollittin’ elektr o’tkizgishligine aytıladı. /44/ h’a’m /45/ ten’lemelerden
λ = αF(Uk - UA)
ten’lemeni alamız. Demek, ekvivalent elektr o’tkizgishlik elektrolit eritpesinin’ kationı ha’m anionının’ absolyut tezligine, disotsiatsiyalanıw da’rejesine baylanıslı boladı.
Salıstırma ha’m ekvivalent elektr o’tkizgishlik temperaturag’a ha’m elektrolit eritpesinin’ kontsentratsiyasına baylanıslı o’zgeredi. Eritpe kontsentratsiyası artıp barg’an sayın salıstırma elektr o’tkizgishlik artıp baradı, al ekvivalent elektr o’tkizgishlik kemeyip baradı. Temperaturanın’ ko’teriliwi menen yonlardın’ ha’reket tezligi artadı ha’m sog’an sa’ykes elektr o’tkizgishlikte artadı. Temperatura 1⁰S g’a ko’terilgende elektr o’tkizgishlik 1,5-2 % ke artadı.
Eritpelerdin’ elektr o’tkizgishligin o’lshew na’tiyjesinde elektrolitlerdin’ birqansha qa’siyetlerin anıqlawg’a boladı. Ku’shsiz elektrolitler ushın ekvivalent elektr o’tkizgishliktin’ / λ /, eritpeni sheksiz suyıltırg’andag’ı ekvivalent elektr o’tkizgishligine / λ ₀ / qatnası eritpesinin’ dissotsiatsiyalanıw da’rejesine ten’ boladı.
λ / λ ₀ = α
Bunnan paydalanıp eritpedegi elektrolittin’ dissotsiatsiyalanıw konstantasın

ten’lemesi ja’rdeminde esaplawg’a boladı. /47/ h’a’m /48/ ten’lemelerdi birlestirip
ten’lemeni alamız ha’m og’an biraz o’zgeris kiritip

ten’lemeni alıwg’a boladı. Bul tuwrı sızıqlı ten’leme bolıp, 1/λ nın’ λs g’a baylanıslı ekenligin ko’rsetedi. Grafiktegi tuwrı sızıqtın’ ordinata ko’sheri menen kesisken tochkasınan koordinata basına shekemgi aralıq 1/ λ_o dı, al abtsissa ko’sheri menen jasag’an mu’yeshtin’ tangensi dı beredi. Bul baylanıstan paydalanıp λ_o dın’ ha’m K_D dın’ ma’nislerin esaplawg’a boladı. Elektr o’tkizgishlik Kolraush ko’piri ja’rdeminde anıqlanadı. Ol elektrolit eritpesinin’ elektr tog’i o’tiwine ko’rsetetug’ın qarsılıg’ın kompensatsiyalaw metodı ja’rdeminde tabıwg’a tiykarlang’an.
Elektrolitlerdin’ elektr o’tkizgishligin anıqlawda rexordlı ko’pirler ko’p qollanıladı. Bug’an R-38 rexordlı ko’piri mısal boladı.