Elektroliz jarayonlari. Elektroliz natijasida vujudga

11.2. Elektroliz qonunlari

1. Elektrodlarda ajralib chiqqan moddalarning massasi elektrolit eritmasi orqali o’tgan elektr miqdoriga to’g’ri proporsional ;

tok kuchi , A; vaqt; tok miqdori, Kl; elektrokimyoviy ekvivalentlik.
2. Elektrodda ajralib chiqqan moddaning massasi uning kimyoviy ekvivalentiga to’g’ri proporsional. Elektrolit eritmasi orqali 1 faradey (96500Kl) tok o’tganda elektrodlarda 1g –ekv dan modda ajralib chiqadi. Masalan, CuSO₄ eritmasi orqali 96500 (1f) tok o’tganida katodda 32 g Cu va anodda 8 g (5,6 l) O₂ ajralib chiqadi.
Faradeyning birlashgan tenglamasi vaqt sekundlarda o’lchanganda m = ; yoki vaqt soatlarda o’lchansa
m = ; yoki vaqt daqiqalarda (minutlarda) o’lchansa ko’rinishida bo’ladi
Ajralib chiqqan gazning hajmini topish uchun Faradey tenglamasi quyidagicha yoziladi: bu yerda gazning ekvivalent hajmi.
Kislorodning ekvivalent hajmi 5,6 l, vodorodniki esa 11,2 l ga teng.
Elektroliz vaqtida asosiy jarayondan tashqari qo’shimcha jarayonlar ham sodir bo’ladi. Shuning uchun elektrodlarda ajralib chiqqan moddaning massasi nazariy hisoblab topilganidan kam bo’ladi. Shu sababli elektrolizning tokka nisbatan unumi hisoblanadi:
yoki
-amalda ajralib chiqqan moddaning massasi, nazariy (Faradey qonunnlari asosida hisoblangan) massasi.
Testlar
1. AgF va MnSO₄ eritmalari aralashmasi elektroliz qilindi. Birinchi navbatda elektrodlarda tartib raqami nechaga teng bo’lgan moddalar ajralib chiqadi ?
A) 47,8; B) 25,16; C) 47,9; D) 25,9.
2. Tarkibida xlorid kislota va 0,4 mol bariy xlorid bo’lgan eritma berilgan. Bu eritmadan tarkibida 0,1 mol gidroksid-ion bo’lgan eritma hosil qilish uchun qancha miqdor elektr toki kerak bo’ladi ?
A) 57 900 Kl; B) 9650 Kl; C) 28950 Kl; D) 96 500 Kl.
3. Qaysi modda eritmasi va suyuqlanmasi elektroliz qilinganda bir xil mahsulotlar hosil bo’ladi ?
A) CuCl₂; B) KBr; C) NaOH; D) Bunday modda yo’q.
4. Inert elektrod yordamida mis (II) nitrat eritmasi toliq elektroliz qilindi. Bunda quyidagi ikki holatda: 1) elektrodlar eritmadan o’sha zahoti chiqarib olinganda; 2) elektrod eritmada uzoq vaqt qolib ketganida eritmada qanday moddalar bo’ladi
A) 1) Cu(OH)₂; 2) H₂O; B) 1) CuOH, 2) HNO₃;
C) 1) HNO₃, 2) Cu(NO₃)₂ va HNO₃; D) 1) HNO₃, 2) Cu(NO₃)₂.