Elektromagnit elektr asboblarni tarmoqqa ulash

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOShKENT AXBOROT TEXNOLOGIYaLARI UNIVERSITETI
“Energiya ta’minlash tizimlari” kafedrasi

“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish”

Fanidan

1-MUSTAQIL ISH

Bajardi: KIF ta’lim yo‘nalishi
218-21-guruh
Hamdamov Zohid

Qabul qildi: Xaydarbekova Mohira

Toshkent 2023
MAVZU: Galvanomagnit o‘lchash o‘zgartkichlari.

REJA:

1. 
   Elektromagnit elektr asboblarni tarmoqqa ulash.
   
2. 
   Magnitoelektirik o‘lchov asboblar ishlatish.
   
3. 
   Elektrodinamik o‘lchov asboblarini turlari.
   
4. 
   Elektr o‘lchov asboblarini tuzilishi.
   
5. 
   XULOSA.
   

Galvanomagnit o'lchash (ya'ni galvanometr) o'zgartkichlari, bu asbobni xususiyatlarga ega bo'lishi va uning o'lchash natijalarini ta'minlash uchun ishlatiladigan keyinchaliklarni ifodalaydi. Quyidagi muhim o'zgartkichlarni ta'kidlaymiz:

1. **O'zgaruvchan Magnit Maydoni:** O'zgaruvchan magnit maydon, galvanometrning boshqaruv qiladigan qismidir. Bu magnit maydon o'zgaruvchan elektr oqimni vaqtincha o'zgartiradi. O'zgaruvchan magnit maydonning kuchliligi, o'lchashning chidamli va to'g'ri ishlashida muhimdir.

2. **O'zgaruvchan Elektromagnit (Elektromagnit Kufr):** Elektromagnit kufr yoki o'zgaruvchan elektromagnit, o'zgaruvchan magnit maydon bilan birgalikda ishlaydi. Elektr oqim kutilayotganda, bu kufr magnit maydonni o'zgartirib, o'lchashni olib bormoqda.

3. **Sakhta va Chiziq Tizimi:** Galvanometrda o'zgaruvchan magnit maydonning sakhta sistemi (qulqula, yay, yoki boshqa usulda) va o'zgaruvchan elektr oqimni ko'rsatish uchun chiziq tizimi bo'lishi kerak. Chiziq tizimi o'lchashni o'qish va aniqlashda muhim rol o'ynaydi.

4. **Massa va O'lchash Qiymatlari:** O'zgaruvchan qilgan qismning massa va o'lchash qiymatlari, o'lchashning tizimiga va uning to'g'ri ishlashiga ta'sir qiladi. Massa katta bo'lganda, asbobning tartibga solish va to'g'ri ishlashi kamayadi.

5. **Shu Jihatdan Elektr Oqimning Yo'nalishi:** Elektr oqimning yo'nalishi, galvanometrning qo'yilgan joyda qaysi tomonning boshidan kirayotganini belgilaydi. Bu yo'nalish, qurilma ishlayotgan paytda o'zgaruvchan magnit maydonni qaysi yo'nalishda o'zgartirishi kerakligini ko'rsatadi.
Ushbu o'zgartkichlar, galvanometrning ishlashini aniqlash va uning o'lchash natijalarini aniqroq bilib olishga yordam beradi.
Elektromagnit, elektr to'plamni yaratingan va magnit yoritgan qurilmadir. U elektr o'zgaruvchan to'plamlar orqali elektr energiyasini magnit energiyasiga vaqtincha aylantiradi. Elektromagnitlar, elektr to'plamni tashqaridagi magnit maydonni kontrol qilish imkoniyatiga ega bo'lgan qurilmalardir. Ularning ishlash prinsi elektromagnitizm va elektrokinetika kanonlariga asoslangan.
Elektromagnit o'zi, uzatish va uzatilish uchun ishlab chiqarilgan massiv yoki buzmagan qomadan yaratilgan to'qima bo'lib, uning ichiga o'rnatilgan elektr to'plam bilan ulanadi. Elektr oqimning elektromagnitga o'tkazilishi bilan magnit maydon yaratiladi. Elektromagnit maydon kuchi o'zgarishi, elektromagnitni yoritish darajasi, va uzatilishning tezligi o'zgarmaydi.
Elektromagnitlar qisqa muddatli magnit yoritganda yoki elektr quvvat taqdim etilmagan paytda o'z magnit maydonlarini yo'qotadilar. Ular tarmoqqa olinishi uchun energiya taqdim etilganda, ulardagi magnit maydon kuchi oshadi va uzoq muddatli saqlanib qoladi. Shunday qilib, elektromagnitlar elektr quvvat taqdim etilganda faol bo'ladi va tarmoqqa elektr asboblarini ulash uchun ishlatiladi.

Magnitoelektirik o'lchov asboblar, elektr o'lchov va magnit o'lchovning ulanishlarini o'lchash uchun ishlatiladigan vositalardir. Bu turlaridagi asboblar o'rtacha magnit maydonni, elektr o'qimning o'zgarishini yoki ularning bir-biriga o'zaro bog'langanligini o'lchaydigan qurilmalardir.Biror magnitoelektirik o'lchov asboblarining misoli "Hall sensori" bo'lishi mumkin. Hall sensori, elektromagnit maydonni o'zgaruvchan magnit maydondan o'tkazilgan elektr o'qimni o'lchash uchun ishlatiladi. Ushbu sensor elektr o'qim o'tkazilishi bilan magnit maydonning o'zgarishi orasidagi aloqani aniqlaydi va uni o'lchaydi.

Magnitoelektirik o'lchov asboblari, texnologiyada, elektronikada, avtomobil sanoatida va boshqa sohalarida magnit maydonning o'zgaruvchanligini o'lchash uchun amaliyotda ishlatiladi. Ular elektr energiya, harorat va bosimning o'lchamini o'lchab olish, monitoring qilish, avtomobillarda navigatsiya tizimlarini ishga tushirish kabi bir nechta sohada qo'llaniladi.
Bu asboblar o'lchash uchun bir nechta turkumlar va model lar mavjud bo'lib, ularning har biri o'zining maxsus parametrlari va xususiyatlari bo'lishi mumkin.
Elektrodinamik o'lchov asboblari, elektr o'qimning va magnit maydonning o'zgarishi yoki ulanishi bilan bog'liq o'lchashni amalga oshiradigan qurilmalardir. Bu turlar ko'plik, bunga ko'ra, ularning har biri o'z maxsus maqsadlari va ulanishiga ega.

1. **Ampere-Metr (Ampermetr):** Elektr o'qimning o'lchash uchun ishlatiladi. O'sish ampermetrlar va qisqa ishlab chiqilgan o'lchash (MI) ampermetrlar mavjud.

2. **Voltmetr:** Elektr potensiali (voltaj) o'lchash uchun ishlatiladi. Ular elektr tarmoqda bo'lgan voltajni o'lchaydi. Ko'pgina voltmetrlar 0-10V, 0-100V, 0-1000V kabi oralig'li voltajlarni o'lchaydi.

3. **Omommetr:** Elektr o'qimning hamkorligini o'lchash uchun ishlatiladi. Resistiv omometrlar va qisqa ishlab chiqilgan o'lchash (MI) omometrlar mavjud.

4. **Vattmetr (Aktiv energiya o'lchov asbobi):** Elektr energiyasini (vatt) o'lchash uchun ishlatiladi. Vattmetr bir nechta turlarda kelib chiqadi, masalan, elektromagnit vattmetr, termal vattmetr, elektron vattmetr kabi.

5. **Tahalliy izolyatorlar (Kondansatorlar):** Elektr potensialning o'lchash uchun ishlatiladi. Farads (F) yoki mikrofarads (µF) cinsida o'lchaydilar.

6. **Induktorlar (Induktiv o'lchov asboblar):** Elektr o'qimning o'zgarishini o'lchash uchun ishlatiladi. Induktorlar genellikka Henry (H) cinsida o'lchaydilar.
Bu, ba'zi elektrodinamik o'lchov asboblarining umumiy turlari bo'lib, ularning har biri elektrotehnikada, elektronikada, elektr energiya tizimlarida, laboratoriyalarda va boshqa sohalarida o'zlarini ishlatish doirasida mahalliy yoki maxsus vazifalarga ega.
Elektr o'lchov asboblarining tuzilishi, ularning o'z vazifalari va ish prinsiplari bo'yicha turlicha bo'lgan. Har bir elektr o'lchov asbobining o'z maqsadi va ulanishi mavjud bo'lishi mumkin, shuning uchun ularning tuzilishi ham farqli bo'ladi. Bu qurilmalarning bir qismi mekanik vositalar, ikkinchi qismi esa elektronika asosida ishlaydigan elektr o'lchov vositalari bo'lishi mumkin.
Mana bu asboblarning turli turlarini tavsif qilib o'tamiz:
1. **Ampere-Metr (Ampermetr):** Ampere-metr, elektr o'qimning o'lchash uchun ishlatiladi. U o'qim o'tkazilayotgan yo'nalishga paralel bo'lgan dastlabki o'lchov vositasi hisoblanadi. Bu asbob o'zida mikroampermetrdan milliampermetrgacha har xil nomlarda keladi. U bir necha turlarda bo'lib, ko'pgina ampermetrlar o'qimni yonni o'zgartirmaydi.

2. **Voltmetr:** Voltmetr, elektr potensiali yoki voltaj o'lchash uchun ishlatiladi. U o'qim o'tkazilayotgan yo'nalishga seriya qilingan dastlabki o'lchov vositasi hisoblanadi. Voltmetrlar 0-10V, 0-100V, 0-1000V kabi oralig'li voltajlarni o'lchaydilar.

3. **Omommetr:** Omommetr, elektr o'qimning hamkorligini o'lchash uchun ishlatiladi. U o'qim o'tkazilayotgan yo'nalishga seriya qilingan dastlabki o'lchov vositasi hisoblanadi. Omometrlar ohanglar orqali o'lchiladi va resistansni ohanglarga o'zgarishiga bog'liq o'lchaydi.

4. **Vattmetr (Aktiv energiya o'lchov asbobi):** Vattmetr, elektr energiyasini o'lchash uchun ishlatiladi. U o'qim o'tkazilayotgan yo'nalishga paralel qilingan dastlabki o'lchov vositasi hisoblanadi. Vattmetrning xususiyatlari o'z navbatida qisqa, uzoq muddatli, elektron vattmetr, elektromagnit vattmetr va boshqa turli xususiyatlar bo'lishi mumkin.

Bu qisqa tariflash tavsifiida, elektr o'lchov asboblarining tuzilishi haqida umumiy ma'lumotni topishingiz mumkin. Har bir asbobning tuzilishi, ish prinsipi va maqsadi mavjud bo'lgan ma'lum bir model bo'yicha to'liqroq ma'lumotga ega bo'lishi mumkin.
XULOSA:
Galvanometrning turlari, o'zgaruvchan magnit maydon va o'zgaruvchan elektr oqimni qanday birlashtirilganligi, qanday tuzilganligi, va qanday o'lchash bo'yicha kelgan o'zgartkichlaridan iboratdir. Ular qo'shimcha elementlarga ega bo'lishi mumkin, masalan, sakhta sistemasi va chiziq tizimi, asbobning tuzilishi va qanday o'lchashlarni ko'rsatishga qodir bo'lishi.


FOYDALANGAN ADABYOTLAR:
www.ziyouz.com.
www.arxiv.uz.
Chat.GPT