Elektron biznes

Elektron tijoratning tovarlar taklifi va narxiga ta’siri
Internet orkali tovarlar va xizmatlarni sotib olishning odatdagi usuldan farqi quyidagicha : Birinidan, tovarlar, ayniqsa bir jinsli tovarlar xaqida axborotni izlash oson bo’ladi. Axtarish xarajati odatdagi savdo usulidan arzon bo’ladi. Ikkinchidan, sotuvchilar o’z xaridorlari xaqida kuproq axborotga ega bo’ladilar, “shaxsiylashtirilgan texnologiya”lar tufayli sotuvchilar xaridorlar xaqidagi ma’lumotlarni olish imkoniyati, oldingi oldi-sotdilar xaqida ma’lumotlarga ega bo’lish imkoniyati va mos ravishda narxlar va xizmatlar o’zgartirishi imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Umuman bu sistema quyidagi strategiyalardan foydalanishning qushimcha imkoniyatlarini beradi.
1. Maxsulotlarni xilma-xillashtirish; bozorning turli qismlari iste’mochilariga bir maxsulotni turli vaziyatlarda taklif qilish ;
2. Narx diskriminastiyasini qullash, bir-xil maxsulot uchun turli iste’molchilarda turlicha narxlar belgilash;
3. Bozor “xujumi” aloxida iste’molchi uchun takliflarni ishlab chiqish;
4. Omma uchun odatda aylanadigan individual iste’molchilar uchun asosiy tovarlarga past narxlarni shakllantirish.
“On-layn” tizimidagi tijoratning iste’molchilar uchun afzalligi
Iste’molchilar uchun “On-layn” tizimi qulayroq, chunki iste’molchi talabiga to’laroq javob beradigan tovarni topish oson, narxlarni taqqoslash oson.Ayniqsa bu bir turdagi tovarlar –kompakt disklar kitoblar, dastur ta’minoti kabilarga nisbatan samaralidir, lekin murakkabroq narsalar, masalanaviabiletlar uchun xam shunday.
Faraz qilaylik, siz shu yo’l bilan musiqiy kompakt disklar olmoqchisiz. Buning uchun 2 ta usul bor. Brinchisida siz standart qidirish dasturlari, masalan Yahoo va Altavista -nimani xoxlashingizga bogliq ravishda orqali xarakat qilib veb-saytlarning katta xajmdagi ro’yxatini olasiz va ularga kirib ularning xar biriga qulda so’rov yozib o’zingiz tanlagan disk narxini topasiz. Bu jarayon ko’p vaqt oladi va xaqiqatdan ozgina veb-saytlardan foydalana olasiz. Biroq bu magazinlarga qungiroq qilish yoki borishga nisbatan baribir yaxshiroq. Bunda “onlayn” real tejam beradi. Biroq, yana xam samaralirok vaziyat “shop-bot”bor. Bunda siz “musiqiy kompakt disklar“ kategoriyasini tanlaysiz, nomi yoki turini tanlaysiz va shop-bot barcha saytlarni qarab chiqadi; narxini so’raydi va narxi eng past bo’lgan tovar xaqida axborot beradi (yoki eng past narxlardan boshlab tuzilangan ro’yxatni beradi ).
Agar siz eng past narxda kompakt disk sotib olmoqchi bo’lib magazinlarni axtarib chiqsangiz juda ko’p vaqt sarflar edingiz.Ko’p vaqtning sarflanishi xaridingizni ancha qimmatlashtirib qo’yar edi.Shop-bot orqali qidirish esa deyarli vaqt olmaydi.
Xozirda shunday qidirish tizimlari, masalan–Dealtime Grenter Good(ular siz sarflagan summaning kamida 5% ini siz tanlagan tashkilot uchun muruvvat yordami uchun o’tkazishga va’da berishadi), Jango, My Simon, StreetPrices, StoreRunner va Bid find (ularning faoliyati “on-layn “ aukstionlar ishiga qaratilgan ).
Bugun kompaniyalarning goyalari bir–xil bo’lsa xam texnologiyalari farq qiladi.Masalan, My Simon mexanizmi odamning xatti-xarakati immutastiya qiluvchi Vizual learning agent qidiruv texnologiyasini ishlatadi.
Evenbetter bilan ishlayotgan ro’yxatdan o’tgan xaridor sayt orqali (masalan Amazon) biroz narsa sotib olayotib xuddi shu tovarni boshqa joyda arzonroq sotib olish mumkinligi xaqida ma’lumot olishi mumkin va sichqlonchadagi knopkani bosish bilan arzon saytga o’tib ketishi mumkin.
Shopbotlar on-layn rejimida sotib olayotgan xaridorlar orasida juda ommalashgan. 2003 yili Angus Read maslaxat firmasi tomonidan o’tkazilgan tadqiqotlarga ko’ra AQSh dagi yollanma ishchilarning 1000 tadan 67%i shop-botdan foydalanadilar. Bu son yangiliklar va sport saytlariga kiruvchilardan ozgina kam xolos. Sotuvchir berilganlarga ko’ra narx belgilaydi, agar ular talab oshayotganini ko’rishsa narxni orttiradi. shop-bot lar asosan bir turli tovarlarga ixtisoslashgan bo’lsa xam bu texnologiyani murakkabroq uchun xam ishlatmaslikka sabab yo’q. Masalan Mortgage bot. com iste’molchilar uchun turli ippoteka –bank kreditorlarning turli parametrlarini taqqoslaydigan birinchi veb sayt deb xisoblanadi. Bu saytda prostent stavka va yigimlari taqqoslanadi, narxlar xaqida kerakli axborotni ishlashi ta’minlanadi –ya’ni turli kreditorlar bilan ishlash afzalliklari solishtiriladi. Natijalar ularni oson taqqoslash imkonini beruvchi formatda berirladi. ””Unumli qidiruv ippoteka bilan xaridor uchun “on-layn” rejimida qidirish vaqtini qisqartiradi, va oxir oqibat iste’molchi eng kam prostentli qarzni topadi”, -deydi Skot Xerr, M&I Morgage Corporation Morgagebot. com firmasining prezidenti –“Agar biz iste’molchilarga kreditor “on-layn ” rejimida yaxshi narxni taklif qilayotganini bildirsak, bo’lgusi qarz oluvchilar qidirishga kam vaqt sarflaydilar va imkoniyatlarini taqqoslashga ko’p vaqtlari qoladi. Odatda, Morgagebot. com yordamida”on-layn”qidiruvi bir minutdan kam vaqt oladi. Kompaniyaning aytishicha, qo’lda qidirish o’rtacha 30 minut vaqt olar edi.
Shunisi qiziqki, taqqoslashga sayt o’zini kam qo’shadi, xolbuki sayt kreditorlarni xech qanday garazsiz qidirish bilan shugullanishi aytilgan. “Biz bu texnoloogiyani kengaytirish va iste’molchilarga “on-layn ” rejimida eng yaxshi kreditorlar haqida beg’araz axborot berishni maqsad qilib qo’yganmiz”-deydi Xepp. Lekin men iste’molchilarda bu borada ikkilanishga jiddiy sabablar borligini keyinchalik aytaman.
Lekin, sotuvchilar xam foyda ko’radilar. So’zsiz. iste’molchilar “on-layn “ rejimi yordamida xarid qilar ekanlar yutadilar. Boshlanishiga aytish kerakki, sotuvchilar xam yutadilar, chunki bir-birlaring narx siyosatlarini kuzatishga kamroq vaqt sarflaydilar va ularning ozgina ko’tarilgan narxlarni oson bo’ladi.
Yana sotuvchilar “on-layn “da sotayotib ana’naviy savdo bilan taqqoslaganda ularda kim ularning sayti bilan qiziqayotganligini aniq aniqlab olishlariga imkoniyatlari bor. Berilgan veb-sayt demografiyasiga muvofiq personifikastiya.Ya’ni bu veb saytdan foydalanuvchi xaqida qisqacha tasavvur tuzish, uning faoliyat doirasini aniqlashni amalgaoshirish mumkin.
Keyin korrelyastiya (foydalanuvchilarning afzal ko’rgan narsalarini taqqoslash va bu korrelyastiyaga asoslanib takliflar kiritish masalan –Barnes& Noble va Firefly shu prinstip asosidakitob sotib olishni taklif qiladigan sistemani yaratdilar )o’tkazadilar. Personifikastiya texnologiyasidan foydalanib, sotuvchi konkret odamning u xaqidagi axborotga asoslanib, xoxishigamos keluvchi taklifni shakllantirishi mumkin.U narxni xam personalizastiya qilishi mumkin.Personifikastiyalash texxnologiyasining moxiyati shundaki, u iste’molchi shu maxsulotni sotib olishni qanchalar xoxlashinianiqlash imkonini beradi, mos keluvchi narxni belgilaydi yoki taklifni mijozning istaklariga javob beradigan qilib o’zgartiradi.
Elektron savdoda personifikastiya texnologiyasi bir necha darajada foydalaniladi.
Birinchidan sotuvchidan “birichi darajali narx diskrimianstiyasi ”strategiyasini qullaydilar, ya’ni turli xaridorlarga, ularni identifikastiya qilgach tovarni turli narxlarda sotadilar.
Ikkinchidan sotuvchilar elektronsavdo yordamida tovar va xizmatlarni akm chiqim bilan ba’zan esa umuman chiqimsiz rastomizastiyaqiladilar.
Uchinchidan, bu texnologiya tufayli sotuvchi xaridorlar xaqida ma’lumot yigib, avval risk bilan operastiyalar –masalan qimmatbaxo avtomobil sotaytib uni xaydab sinab ko’rish (test-drive) ni tashkil qilishda aldanib qolish yoki o’smirlaning bezoriligiga uchrashdan tashvishlanmasligi mumkin.
Elektron savdo iste’molchi xaqida maxsus ma’lumot berib, katta imkoniyatni beradi. Foydalanuvchilar saytgakirayotib odatda.registrastiyadan o’tishadilar (ko’p kompaniyalar yoki registrastiyadan o’tishnitalab qiladilar yoki o’zi xaqida ma’lumot qoldirishgaragbatlantiradilar), sotuvchi berilgan vaqtda kim uning ma’lumotlar omboriga kirganini aniq biladi. Bu sotuvchilargao’zlarining takliflarini shakllantirishga va ma’lum mijozlar uchun baxo belgilashda yordam beradi. Xuddi shu ma’lumotlar (masalan, bundan avvalgi xaridor tajribasiga asoslanib ) xaridorgakeyigi safar qanday tovarlar va xizmatlar kerak bo’lishini aniqlab. oldindan bu tovarlarni ulargataklif etish uchun foydalanish.
“Sandi Time” ga intervyusida Experion vakili Richard Fidis dedi: potenstial imkoniyatlar chegaralanmagan. Xaridorlar narxning kamayishidan va maxhsus takliflardan yutadilar. Siz ko’rishingiz mumkinki, agar maxsus kredit kartani pastroq prostent stavaksi biln sotib olsaingiz, xaridingi0zga chegirma berish taklifini beradilar.kompaniyalar o’z takliflarini yanada puxtaroq yarata oladilar, chunki buyurtma orqalitovarlar sotish bugungi kundagi tabiiy prog7ressni ifoda etadi. Shuning uchun 14 yoshli o’smirlarga qimmatbaho mahsulotlarni yoki biznesmenlarga kompyuter o’yinlarini skidka blan chegirama qilish ma’nosizdir.Yaxshi fikrlanmagan strategiya o’tmishga ketdi.
Xuddi shunga o’xshash texnologiyalar AQSh da ishlatilmoqda – Shapiro& Varian (1999) aytadiki”on-layn ”rejimida savdo qilish qilish etkazib beruvchi bex15-№ x 15amalda barcha sotuvchiga individual narxda sotish imkonini beradi. Personizastiyalashgan narx xosil qilish kengsh qo’llanila boshlandi. Masalan AQSh da dastur ta’minoti bilan savdo qiluvchi broad Visionkompaniyasi Retail commerce Suit ni taklif qiladi, Bu ulrning aytishicha elektron savdo ishtrokchisiga dinamik narx hosil qilish : turli xaridorlardan bir –xil tovar uchun turlicha narx olish imkonini beradi.
Personalizastiya qilingan marketing : uni qo’llab- quvvatlovchi va unga qarshi dalillar. Internet bozori bo’yicha Ernst & Yung kompaniyasi tomonidan o’tkazilgan tadqiqot shuni ko’rastdieki, in ternet odatda “o’ylab ko’rilgan xaridlar”uchun ishlatiladi. boshqacha aytganda xaridogr nimani hoxlashini aniq biladi. Va ko’proq samara berpadigan savdoni amalgaoshirish uchun internetdan foydalanadi. O’z-o’zidan ma’lumki.Odatiy usulda xam shunday bo’ladi.Lekin buncha xaridor magazinma-magazin yurishga ko’p vaqtni sarflaydi.va oldindan nima stib olishni bilmaydi. Agar chekldama bo’lmaganda bu xaridor imkoniyatlarini kuchli darajada cheklagan bo’lar edi.Chunki, o’ziga nima kerak bo’lishini bilgan xaridor cheklamagakamroq vaqt sarflaydilar.Sotuvchi bu muammoni personizastiyalashtirilgan texnoloyadan foydalanib xal qilishi mumkin. Bu texnologiyalar faqat xaridor xaqida ma’lumot yig’ish uchunginaemas.xaridornning kelgusidagi istaklarinir oldindan prognoz qilib avvaldan ungakerakli xizmat va tolvarni taklif qilish uchun xam qo’llaniladi.
Buyuk Britaniyada shunday texnologiyalardan biri Telecom you CAN. British Telecom firmasining texnologiyasi bo’lib bu firma telekommuniakstiya xizmatlari bozorlarida etakchi o’rinni egallagan (unga telkommunikastiya xizmatlari bozorining 80% i xususiy shaxslarga xizmat bozorining 64% i tegishli ) bo’lib, you CAN texnologiyasini yaratdi. Uning maqsadi “kompaniyalarning ularning biznesida yrdam berish va mavjud texnologiyalarni kommpaniyalarning mijozlari bilan munosabatlari ni tkomillashtirishda foydalanish ” dan iborat. Bu xizmatlar o’z ichiga Call markazlarni yangiliklar va informachstiyalar kanallarini va personaollizastiyalashtirrilgan tarmoqlarini oladi. Shu kabi texnologiyalarning mazmuni eng bop mijozlarni axtarib topish va ishlab turishdan iborat. Yangi mijozlarni jalb etish uchun, sotuvchi potenstial mijolzlarni o’rganadi va ular uchun individual takliflarni shakllantiradai. Shu bilan birga u mavjud xaridorlarni o’rganish da davom etishi va ularning xar –biriga nima eng ma’qul kelishini aniqlab olishi mumkin. Mijozlar bilan munosabatlar menejmeti sotuvchilarga xaridorlar bilan munosabatlarni yaxshilashgaimkon beradi vauning xaridorlari hozirda nimani hoxlayapti, va kelajakda ularga nima kerak bo’lishini o’rganish imkonini beradi. Bu xolda sotuvchilar xaridarlarning istaklarini yaxshiroq qanoatlantirish mumkin. Xaridorlar xaqidagi ma’lumotlarni to’plovchi va analiz qiluvchi ma’lumotlar omborini rivojlantira borib kompaniyalar eng foydali mijozlarni aniqlashlari mumkin va mos ravishda o’zlarining marketing harakatlarini ularga yo’naltirish mumkin. Umumun, dastur tizmi xaridor hatti- harakatini kuzatib borish imkonini beradi. Bunday dastur tizimldari “josulik dastur ta’minoti ”degan nom olgan. Bu ma’lumotlar bazasi xaridorlarning kelgusidagi talablarini aniqlashda ham qo’l keladi.Agar, masalan, xaridor hozirgina dam olish kunlari uchun parijga yo’llanma sotib olagn bo’lsin, dastur uning uchun mos keladigan ekskursovod tanlab berishi mumkin.Va sichqoncha tugmasaini bir marta bosish bilan mijoz kechqurun bormoqchi bo’lgan teatr yaqinidaga restoranda stol zakaz qilib qo’yishi mumkin. Albatta hamma ham bularga xursand emas. Amerikada Real Networks, Double CHck va Amazon kompaniyasining bo’limlaridan biri –Alexa larga qrshi sud jarayonlari boshlandi. Amerikalik programmist StivGibson ko’pgina odatdagi dasturlar shunday imkoniyatlarga ega ekanligi ni aniqlagach “Spyware” terminini o’ylab topdi. U agar siz muntazam o’z kompaniyangizdan foydalanib tursangiz kompyuteringizda shunday spion (josus) bo’ladi deb faraz kiladi. U hozirda “ kompyuterlarda egasiga xabar berilmagan holda 23 mln ga yaqin josuslik dasturlari” kiritilagn edi. Lekin foydalanuvchilarni kuzatish bo’yicha mijozlar Spyware tasarrufiga kirmaydi.Amalda har qanday veb sayt “Cookie”deb ataluvchi kodga ega bo’lib, foydalanuvchi harakatlarini kuzatib turadi. Bu “pirojkalar ”-odatdagi matn qatorlari bo’lib tanlangan veb saytlardan foydalanuvchi kompyuteriga o’tadi. Cookie lar har qanday veb saytda avval unga kirgan foydalanuvchini tanib olishga imkon bo’lishi uchun yaratilgan. Cookie lar on-layn rejimida birlashgan va personallashtirilgan savdo texnologiyasini yaratadilar.