Elektron to’lov tizimining tahlili

Elektron pullar

Rossiyada ommabop bo’lgan to’lov tizimlaridan yana boshqalari Yandeks.Dengi va QIWI-kosheleklardir. Tadqiqotlarga ko’ra 12 millionga yaqin rossiyaliklar “Yandeks.Denьgi”, 13 millionlan ortig’i “QIWI koshelek” akkaunt (hisob-raqam)lariga ega. Bu elektron to’lov tizimlarni boshqacha qilib fiatsiz elektron pullar deb ham atashadi. Bular qatoriga yana quyidagi tizimlarni kiritish mumkin:

EasyPay

OKPAY

RBK Money

[e-mail] (QIWI- 100% sotib olgan)

Elektron pullar

Kripto valyutalar

• Bitcoin
• Litecoin
• Eleksnet
• PayQR
• Perfect Money
• PayPal
• Moneybookers va boshqalar.

Bu to’lov tizimi 2010 yilda O’zbekiston Savdo-sanoat Palatasi, ATB “Mikrokreditbank” va «Beeline» uyali telefon operatori hamkorligida yaratilgan va boshida «SMS-TO’LOV» degan nom olgan edi. Ishlash prinsipi Click.uz tizimiga o’xshash. Ushbu to’lov tizimlari orqali hozirgi kunda telefon, kommunal, internet xizmatlari, soliq, sug’urta to’lovlari, temir yo’l va avia-chiptalariga buyurtmalar berish operatsiyalarini amalga oshirish mumkin. Mamlakat hududida nnternet banking operatsiyalarini amalga oshiradigan yangi tizimlardan bitta bu WEBSUM.UZ tizimidir. WEBSUM – bu Internet tarmog’i orqali bir zumda tovar yoki hizmatlarni sotish yoki xarid qilish imkonini beruvchi elektron to’lov tizimidir.

Raqamli pullar va Internet muhiti

Raqamli pullarni Internet muhitidagi to‘lov tizimining asosi sifatida, ularga amal qilishini tashkillashtirish, xavfsizlik darajasi va hisob-kitob usuliga ko‘ra tasniflash mumkin.

Foydalanish turiga ko‘ra raqamli pullar quyidagicha guruhlanadi:

• zaruriy ma’lumotlar bilan ochiq tarzda almashinuv;

• ma’lumotlar almashinuv bosqichida shifrlangan ma’lumotlar tizimi;

• guvohnomalardan foydalanishni ko‘zda tutadigan tizimlar;

• Internet tarmog‘ida kliring tizimlari;

• raqamli naqd pullar (ShK ko‘rinishidagi);

• raqamli naqd pullar (Smart card ko‘rinishidagi).

Xulosa

Xo’sh, elektron to’lov tizimning afzalliklari nimadan iborat:

• Haridor o’ziga qulay vaqt, joy va tezlikda mahsulotni tanlash va sotib olish imkoniyatiga ega
• Savdo-sotiq faoliyatini ish faoliyati bilan birga parallel ravishda, ya’ni ishlab chiqarishdan ajralmagan holda olib borish imkoniyati
• Ko’p sonli xaridorlarning bir vaqtning o’zida bir nechta sotuvchilarga murojaat qila olish imkoniyati

THE END