Elektronika va avtomatika

Topshiriq 4. MS13 muhitni ishchi maydonida indikatorlar (sinagichlar, displeylar, chiziqlar) ishini namoyish qiluvchi sxemani yig’in (rasm 24,) komponentlarni dialog darchasida ularni parametrlari yoki ish rejimlarini o’rnating.
Rasm 24, dagi sxemada Х1, …, Х10, sinagichlar, yetti segmentli DCD_HEX, displey deshifrlamaydigan indikatorlarni BARGR, ustunchasi LBARGR, analogli ustuncha LED4, mustqail svetodiodlardan iborat qator, Е1, Е2 va VCC, taminot manbayi XLA1, mantiqiy analizator 1, …, 4, uzib ulagichalar СТ, hisoblagichi DC deshifratori va boshqa komponentlar kiritilgan.
Rasm 24, da hisoblagichni CT: kirishiga E1 generatorini yettinchi takt impulsi berilganidan keyin indikator qurilmalarni holati qayd etilgan: razryadli signallar (0110 kod) hisoblagichni chiqishida yetti segmentli displeyda DCD_HEX, olti raqamini ko’rishni keltirib chiqardi bunda DC deshifratorni chiqishida va faqat Q6 linyada mantiqiy 0 shakllandi. Shu sababli Х7 sinagich yonmaydi BARGR diodli indikatorni ustunchasida yettinchi yo'l yonmaydi LED4 svetodiod qatorida ham. Indikator qurilmalarini yakkalik rejimida ishini namoyish qilish uchun Space, kalitini uzish kerak 1, …, 4 kalitlar yordamida hohlagan kodni (0000 dan 111 gacha) terib uni CT hisoblagichiga berish kerak.

Rasm 24.
Alfavit – raqamli yetti segmentli displey DCD_HEX va turli rangdagi mantiqiy sinagichlar Х1÷Х10 raqamli qurilmalarni modellashda keng foydalaniladi. Indikatorni asosiy parametrlari dialog darchasiga yoritish kuchlanishini maksimal va minimal qiymatlarini beradi. Sinagichlarni ishlash kuchlanishi 2,5 V TTM – seriyadagi raqamli INS larni mantiqiy 1 signali minimal qiymatiga mos keladi (5 volt manbali). Sinagichlar tok iste’mol qilmaydi shuning uchun sxemani faoliyatiga ta’sir qilmaydi shiferlanmaydigan BARGR indikator ustunchasi (Indicators/BARGRAPH/UNDCD_BARGRAPH kutubxonasidan) o’nta diodlarni to’plamidan iborat bo’lib svetodiodlar to’plamiga o’xshash. Ular svetodiodlar kabi ulanadi ammo bir qator parametrlarga ko’ra ulardan farq qiladi. Birinchidan diodlar ichki qarshilikga ega, ikkinchidan 5 mA gacha tokni talab qiladi buni esa sxemalarni loyihalashda hisobga olish kerak. Har bir diod orqali tok ikkala yo’nalishda o’tishi mumkin ularda to’g’ri kuchlanishni tushuvi 1,5 V bo’lmaganida svetodiodlar uchun xarakterli bo’lgan. Ammo har bir diod 500 Om ichki qarshilikga ega va ular tokni chegaraviy qiymati bilan ifodalanadi (5 mA), undan past bo’lganda asbobdagi tegishli chiziqlar yorishmaydi. Diodlarni qarshiligini va chegaraviy tokni dialog darchasidan o’zgartirish mumkin
Rasm 24, da R1 generatorini yettinchi takt impulsida X7 sinagich yonmaydi va BARGR indikatorlar ustunchasidagi yettinchi chiziq ham chunki 0110 kirish kodida DC deshifratorni chiqishida mantiqiy 0 faqat O6 liniyada shakllanadi.
Indicators kutubxonasida DCD_BARGRAPH va LVL_BARGRAPH bitta analog kirishga ega bo’lgan ustunchali analog indikatorlar ham joylashtirilgan. Ichiga o’rnatilgan mantiqiy sxema sababli indikatorlar analog signallni o’nta raqamli signalga aylantiradi va ular o’z displeylarini ustunchalari darajasida aks etadi. Rasm 24, da LBARGR analogli ustuncha sinusoindal kuchlanish manbayiga E2 ulangan uning EYUK sini ompletudasi Е2 = 14,14 В. Indiaktor ko’rsatgichlarini modellashda (chiziqlarni pastdan yuqoriga va teskarisiga o’tishi) sinusoidal kuchlanishga mos ravishda o’zgaradi. 10 V kuchlanishni dastlabki qiymati va ichki qarshilik 500 Om dialog darchasida o’zgartirilishi mumkin.
O’nta mustaqil svetodiodlardan iborat LED4 qator sxemasini ulash uchun (rasm 6, ga qarang) rezistorlar talab qilinadi, ularni qarshiliklarini qiymatini svetodiodlarni parametrlaridan kelib chiqib aniqlash kerak svetodiod orqali tokni qiymati 15 mA kuchlanishni tushuvi 1,66 V, va sxema bo’laklaridagi kuchlanish qaysi qismiga qator ulanadi. ATOL sxemasiga ulangan har bir rezistorni qarshiligi R = 200 Ом. Sxemaga rasm 24, shuningdek mantiqiy analizator XLA1 uzib ulagichlar 1j4 hisoblagich CT va boshqa kompanentlar ulangan.
MS13 dasturlash muhtidagi o’lchov asboblari signall indikatorlarini katta tanlovi tajriba dinamikasiga va ko’rinishiga rang baranglik beradi bu esa talabalarga tajribalarni o’tgazish uchun qiziqish keltirib chiqaradi va elektron asbob va qurilmalarda bo’ladiga jarayonlarni chuqurroq fikrlash qobiliyatini oshiradi.