Elektronika va sxemotexnika

Mantiqiy qo‘shuv. Bu amal YoKI amali yoki diz‘yunksiya deb ataladi. Ikki 
o‗zgaruvchini mantiqiy qo‗shish postulatlari 9.1 – jadvalda keltirilgan. 
Bunday jadvallar haqiqiylik jadvallari deb ataladi. Shuni ta‘kidlash kerakki, 
bu amal ixtiyoriy o‗zgaruvchilar soniga mo‗ljallangan. Amal bajarilayotgan 
o‗zgaruvchilar soni, uning belgisidan oldin turgan raqam bilan ko‗rsatiladi. 
Demak, 9.1 – jadvalda 2YoKI amali bajarilgan. Mantiqiy qo‗shuv YoKI amalini 
bajaruvchi element (elektron sxema) shartli belgisi 62 a – rasmda keltirilgan. 
4 - jadval 
X1 
X2 
Y=X1+X2 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
 

---

88 
88 
Mantiqiy qo‘paytiruv. Bu amal HAM amali yoki kon‘yunksiya deb ataladi. 
Mantiqiy ko‗paytiruv postulatlari 5 – jadvalda keltirilgan. Mantiqiy HAM amalini 
bajaruvchi element shartli belgisi 62 b – rasmda ifodalangan. 
5 - jadval 
X1 
X2 
Y=X1

X2 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
 
Mantiqiy inkor. Inkor amali inversiya yoki to‗ldirish deb ataladi. Inkor 
postulatlari 9.3 – jadvalda keltirilgan. Inversiya amalini bajaruvchi mantiqiy 
element shartli belgisi 9.1 v – rasmda keltirlgan. 
6– jadval 
X 
Y 
0 
1 
1 
0 
a) b) v) 
62 – rasm. 
Elementar mantiqiy HAM, YoKI, EMAS amallarini bajaradigan mantiqiy 
elementlardan foydalanib ancha murakkab amallarni bajaradigan elementlar va 
ularga mos keluvchi elektron sxemalar yaratish mumkin. 
Turli amallarni bajaradigan elementtlar IMSlar ko‗rinishida ko‗plab ishlab 
chiqariladi. Mantiqiy IMSlar seriyalarga birlashadilar. Har bir seriya asosida 
ma‘lum bir mantiqiy amalni bajaruvchi elektr sxemadan tashkil topgan negiz 
element yotadi, masalan HAM-EMAS mantiqiy amali (Sheffer elementi) yoki 
YoKI-EMAS mantiqiy amali (Pirs elementi). Raqamli integral mikrosxemalar 
yaratishda turli murakkab mantiqiy amallarni bajaradigan sxemalarni yasashda 
faqat bitta HAM-EMAS, yoki YoKI-EMAS mantiqiy elementidan foydalanish 
talab qilinishi bilan ham ajralib turadi.