Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

10.2. Past chastotali kuch transformatorlari
Radiouskuna tok manbalarining bloklarida qo‘llaniladigan
past chastotali kuch transformatorlari o‘zgarmas tok kuchlani-
shiga to‘g‘rilanayotgan tok kuchlanishining darajasini o‘zgarti-
rishda qo‘llaniladi. Kuch transformatorlari iste’mol qiladigan
tok, odatda, bir-o‘nlab amperlarni, kuchlanish esa, o‘n-bir necha
yuz voltlarni tashkil etgani uchun ular katta quvvatga ega bo‘li-
shi kerak. Shuning uchun ular boshqa transformatorlarga nisba-
tan katta o‘lchamga ega bo‘ladi.
Bunday transformatorlarning magnit simi, ko‘pincha, shtamp-
langan Ø-shaklidagi plastinalardan yig‘ilgan yoki magnit mate-
rialdan ishlangan tasmalarni o‘rash yo‘li bilan yasalgan zirhli
o‘zakdan iborat. O‘zak tayyorlashda yelimlab yopishtiruvchi
magnit pastalardan foydalaniladi (10.1-a, b rasm). Magnit o‘tkaz-
gichlar elektrotexnik po‘latlardan, masalan 1511 (qizdirib yoyil-
gan, izotron) va 3414 (sovuqlayin yoyilgan, anizotron) markali
po‘latdan, shuningdek, 50HXC permalloydan tayyorlanadi.
Shtamplangan plastinalar qalinligi 0,5 mm, o‘rash uchun tas-
maning qalinligi esa 0,1—0,3 mm bo‘ladi.
Uyurma toklarga isrofni kamaytirish uchun plastina va lenta
o‘ramlari oksidi parda bilan plastinani kuydirib, lok surtib yoki
yopishuvchi suspenziya bilan himoyalanadi. Plastinalarni «cha-

---

194
lishtirib ustma-ust» qo‘yib yig‘iladi va magnit o‘tkazgichda
nomagnit tirqishining bo‘lmasligi ta’minlanadi, ya’ni magnit
zanjiri uchun magnitlantirmasdan ishlanganda (kuch va ba’zi
bir past chastota transformatorlari) zarur bo‘lgan minimal
qarshilik olinadi.
Transformatorlarning ko‘p qatlamli chulg‘amlari (masalan,
PEV, PEVTL, PET simlardan) karton yoki press-kukun kar-
kasga o‘raladi, chulg‘amli karkas korpus ekranga joylashti-
riladigan magnit simning markaziy sterjeniga mahkamlanadi.
Bunda magnit o‘tkazgichning chulg‘am bilan magnit bog‘la-
nishidan to‘la foydalaniladi va chulg‘amning mexanik himoyasi
yaxshilanadi.