Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Nazorat savollari
1. Yuqori chastotali induktivlik g‘altaklarining tasnifini bering va
ularning asosiy parametrlarini aytib bering.
2. «Yaqinlik effekti» ning ta’sirini tushuntirib bering.
3. Bug‘lanish g‘altaklari, variometrlar va yuqori chastota drossel-
larining vazifasi va konstruksiyasi qanday?
4. Gibrid IS karkas g‘altaklarining qo‘llanilishini nimalar chek-
laydi va ularda qanday g‘altaklar ishlatiladi?

---

185
IX FILTRLAR
9.1. Aktiv RC-filtrlar va raqamli filtrlar
Aktiv RC filtrlar yupqa pardali RC-zanjirlar va yarimo‘t-
kazgichli kuchaytirgichlar yoki o‘zgartirgichlardan ishlangan.
Ko‘pincha RC filtrlar operatsion kuchaytirgichlar asosida yasa-
ladi. Aktiv rezonator filtrning asosiy qismi hisoblanadi.
Aktiv RC filtrning ishlash prinsiði shundan iboratki, teskari
bog‘lanishli operatsion kuchaytirgichlar zanjirining texnikaviy
tuzilishi (9.1-a rasm) polosali filtrning ekvivalent induktivligini
olishga imkon beradi. Elektrotexnikadan ma’lumki, R—, C— va
L — elementli zanjirining o‘zgaruvchan tokka umumiy qarshi-
ligi (tok, kuchlanish) grafik tarzda haqiqiy va mavhum sonlar
koordinatalarida tekislikdagi vektor bilan, analitik holda esa,
kompleks son Z=R+jM (bu yerda, R va M — aktiv va reaktiv
qarshiliklar, j — mavhum birlik) kabi berilishi mumkin.
Masalan, agar induktiv qarshiligi X
L
= jL, sig‘im qarshi-
ligi X
C
=1/( jC) bo‘lsa, polosa filtri va past chastotalar
filtrining chiqish orasidagi zanjirning uzatish funksiyasi


2
2
/
1
/
C
pR
U
U
K
pf
pch


, bu yerda, p = j; U
pch 
va U
pf
—
past chastotali va polosa filtrlari chiqish kuchlanishlarining
amplitudalari.
Teskari bog‘lanish zanjiridagi R
5
qarshilik orqali o‘tuvchi tok


tb
pch
tb
R
C
pR
u
i
2
2
/

polosa filtrining ekvivalent qarshiligi
tb
tb
pf
e
R
C
pR
i
u
Z
2
2
/


va induktiv xarakterga ega: X
L
= pL.

---

186
Shunday qilib, ekvivalent induktivlik 
tb
e
R
C
R
L
2
2

. Aktiv
RC-filtrning ekvivalent sxemasi 11.1-b rasmda ko‘rsatilgan.
Demak, aktiv rezonator L
e
induktivlik, C — sig‘im va filtrning
asilligini belgilovchi R
1
— sarflash qarshiligidan iborat.
Filtrning asosiy parametrlari 




1
1
/
1
2
/
1
C
R
L
F
C
L
f
e
b




;
1
1
2
C
R
f
Q



formulalari bo‘yicha hisoblanadi.
Raqamli filtrlar analogli signallarni raqam shakliga aylan-
tirish, so‘ngra uni berilgan algoritmlar bo‘yicha hisoblagichlarda
ishlab chiqish va teskariga — analog shakliga o‘zgartirish tarzida
tuzilgan. Bunday murakkab ishlar faqat katta integral sxemalar
asosidagi filtrlar yordamida bajarilishi mumkin.