, - Dastlabki havo suyultirish mashinalarida (nemis muhandislari K. Linde va Gempson, 1895) gazlarni kritik temperaturadan past temperaturagacha sovitib, soʻngra suyultirish uchun drossellash usulidan foydalanilgan. Bunda Joul — Tomson effektidan tashqari muhim usul — qarshi oqimda issiqdik almashish usulidan foydalanilgan. Vodorod va geliyni suyultirishda Joul—Tomson effektidan foydalanishga asoslangan ushbu usul hozirgi suyultirish texnikasining asosini tashkil etadi.
- Gaz adiabatik kengayishda tashqi ish bajarib sovishi yuz beradigan detan-derlardan birinchi bor fransuz muxandisi J. Klod havoni suyultirishda foydalandi (1902). Keyinchalik bu detanderlar takomillashtirildi. Yuqori samara bilan ishlaydigan turbodetander P. L. Kapitsa tomonidan yaratildi (1934). Bu mashina geliyni dastlab suyuq vodorod bilan emas, balki suyuq azot bilan sovitishga moslangan edi. Detanderda kengaytirish yoʻli bilan sovitish meʼyoriga yetkaziladi, gazni suyultirish esa bevosita drosellashda roʻy beradi. Ushbu usul yanada takomillashtirilib (amerikalikolim S. Kollinz, 1947), uning suyuq geliy tayyorlash unumdorligi 30 litr/soatgacha yetkazildi.
- Suyultirilgan gazlar past temperaturalarni hosil qilishda muhim ahamiyatga ega. Suyuq gaz ustidagi bugni jadal haydash yoʻli bilan deyarli barcha gazlarni qotish temperaturasigacha sovitish, geliyning 3Ne izotopini jadal bugʻlatish orqa-li 0,3 K temperaturaga erishish mumkin. Shu holatda 3-106 Pa bosim ostida siqish orqaligina uni qattiq holatga oʻtkazish mumkin.
Xulosa:
Do'stlaringiz bilan baham: |
