Elektrotexnika

CTK1hisoblagichklemmalariningvazifasi
3.2-jadval

Kontakt	Vazifasi	Kontakt	Vazifasi
1	Kirishkuchlanishifazasi	6	Tashqi yuklamaniboshqarish kanali
2	Kirishkuchlanishifazasi	7
3	YUklamakuchlanishifazasi	8
4	Kirishkuchlanishi noli	9
5	YUklamakuchlanishi noli	10	Tekshirish(telemetrik) chiqish
		11
		12	Tashqi aloqaporti
		13

–rasm.CTK1hisoblagichlariningulanishsxemasi

2. 
   –rasm.«Energiya–9»CTK3–10A1HXR.VU hisoblagichiklemmalariningjoylashishi
   

CTK3hisoblagichklemmalariningvazifasi
3.3-jadval

25

Kontaktlar

6

7

S

Kontakt	Vazifasi	Kontakt	Vazifasi
1	1-fazatokzanjiriningkirishi	2,5, 8,11	Ishlatilmaydi
	Kuchlanishzanjirining1fazasi	9	3-fazatokzanjirichiqishi
3	1-fazatok zanjiriningchiqishi	10	Neytral(4-simlitarmoq uchun
4	2-fazatokzanjiri kirishi	12	Neytral(4-simlitarmoq uchun
	Kuchlanishzanjirining2fazasi	13-14	Tekshiruvchiqishi
6	2-fazatokzanjirinningchiqishi	15(+R, +T)	Tashqialoqaporti
7	3-fazatokzanjiriningkirishi	16(-R,-T)	Tashqialoqaporti
	Kuchlanishzanjiri3fazasi	17,18	Ishlatilmaydi

220V 1A

3. 
   –rasm.Tashqiyuklamaliboshqarishzanjiriniulash
   

4. 
   –rasm.«Energiya–9»CTK3–10A1HXR.VUhisoblagichinito‘g‘ridan–to‘g‘riulash
   

sxemasi



S

Контакты разъемаDB-9

4

3

2

1
YuklamaniboshqarishzanjiriniulashuchunhisoblagichDB-9M220V,1Aturdagichuqurchalларбиланохирланганkabelbilanjihozlangan.

5. 
   –rasm.Yuklamaniboshqarishzanjirigaulashsxemasi.
   

DIQQAT!Oraliqrelesiz(kontaktorsiz)boshqarishkanallarigayuklamaniulash TAQIQLANADI!

Nazoratsavollari:

1. 
   Elektrenergiyasihisoblagichlarinimauchunmo‘ljallangan?
   
2. 
   Bir va uch fazali elektr energiyasi hisoblagichlarining qo‘llanilishsohalari?
   
3. 
   BirvauchfazalielektrenergiyasihisoblagichlariningDTinimalardaniborat?
   
4. 
   Hisoblagichsxemasidaqandaybelgilanishlarqabulqilinadi?
   
5. 
   Birvauchfazalihisoblagichningtexnikxarakteristikalarinisanabo‘ting?
   
6. 
   Hisoblagichklaviaturasiorqaliqandayishlarbajariladi?
   
7. 
   Elektrenergiyasihisoblagichlariningqandayishrejimlaribor?
   
8. 
   Elektrenergiyasihisoblagichlariklemmalariningvazifasinimalardaniborat?
   
9. 
   “Energiya-9” hisoblagichining to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulanish sxemasinitushuntiring?
   

4–LABORATORIYAISHI
ENHAT“AltairJr”dasturidama’lumotlarniyig‘ishvaularniqayta
ishlashnio‘rganish.


Ishdan maqsad: Talabalarga ENHAT Altair Jr dasturi paketi tarkibini vauningimkoniyatlarinio‘rgatishvaulardabudasturyordamidaishlashko‘nikmalarini shakllantirish.


Nazariy qismIshningboshlanishi
Altair Jr o‘rnatilganidan keyin,“Пуск”(“Ishgatushirish”)menyusidanmosbo‘limnitanlashorqali u ishga tushirilishi mumkin.Dasturniishgatushirilishiadminnomi va admin paroli bilan amalgaoshirilishi zarur(4.1-rasm).
Dasturma‟mur(tizimnisozlash)yokidispetcher(to‘g‘ridan-to‘g‘riishlash) ish rejimlaridan birida ishgatushirilishi mumkin. Rejimni tanlashkiritishoynasidafoydalanuvchinomi
4.1-rasm.DTni ishgatushirish
va paroli orqali amalga oshiriladi, keyin esa bu axborot ishchi oyna sarlavhasidaaksetadi.
Tizimda ikki turdagi foydalanuvchilar aniqlanishi mumkin: ma‟murlar vadispetcherlar.Ma‟murlartizimnisozlashniamalgaoshirishi,shuningdek,dispetcherlarni imkoniyatlardacheklashimumkin.
Joriyo‘lchashlar
Bumenyutok,kuchlanish,quvvatlarningoniyqiymatlarini,shuningdek,tarmoqsifatinixarakterlaydigan parametrqiymatlarniolishgaimkonberadi.Buimkoniyattarmoqnisifatko‘rsatkichlarinioperativnazoratqilishga imkon beradi, dasturda buqulaygrafikshakldataqdimetilgan.4.2-rasm.Joriy o‘lchashlarbo‘limigakirish
Tok va kuchlanishlar vektor
diagrammalarinigrafik aksettirilishidantashqari,quyidagiko‘rsatkichlarhaqidaatroflicharaqamli axborotlar chiqariladi:

• 
  aktivvareaktivquvvat,tarmoqchastotasi,tarmoqsifati;
  
• 
  bashorat qilinadigan yuklama grafigining keyingi nuqtasi qiymati(PA_Next);
  
• 
  harbirfazabo‘yichakuchlanishvatoklarqiymati.
  

Yuqoriqismdahisoblagichningnomi,ukiradiganhisoblagichlarturkumi,axborot dolzarbbo‘lgan vaqthamaksettiriladi.

4.3-rasm.Avtoyangilanishbayroqchasidanfoydalanish

Hisoblagichdanoniyo‘lchashlarniolishavtomatiktarzdaamalgaoshiriladi.Shuningdek, “Автообновление” (“Avto yangilanish”) bayroqchasidanfoydalanish mumkin, bu holda hisoblagichga so‘rovlar aks ettiriladiganaxborotni doimiy dolzarbligini ta‟minlash bilan avtomatik yuboriladi (4.3-rasm).Jadvaldaqizilrangbilanbelgilanganqiymatlarbuparametrgao‘rnatilganlimitdanortibketishhaqidabildiradi.Limitlarniko‘ribchiqish,o‘rnatishyokiqiymatlarinio‘zgartirishharbirhisoblagichuchun“Cвойства”(“Xossa”)menyusida amalga oshiriladi. Buning uchun kerakli hisoblagichgasichqonchaningo‘ngtugmasini,keyin“Cвойства”(“Xossa”)va“Лимиты”
(“Limitlar”)qo‘yilmasini(zakladka)bosishyetarlibo‘ladi
Energiyagrafigi
Hisoblagichdanolinganstatistikma’lumotasosidaENHAT AltairJrquyidagilarnishakllantirishgaimkonberadi (Rasm4.4):

• 
  energiyaturlaribo‘yichagrafik;
  
• 
  yuklamagrafigi;
  
• 
  
  hisobgaolishguruhlaribo‘yichaixtiyoriyvaqtuchunenergiyaiste’molihaqidahisobot;
  
• 
  turlidavrlargabo‘lishbilanhisobgaolishguruhlaribo‘yichaenergiyaiste’molihaqidajamlanganhisobot.
  

4.4-rasm.Iste’mol qilinganelektrenergiyabo‘yichaenergiyagrafiklariniqurish


Energiyagrafigi
Bugrafikhisoblagichhisobgaolganumumiyyig‘indiga(kross-summa)kiradigan elektr energiyasi qiymatlarini grafik va matnliko‘rinishda ko‘ribchiqishgaimkonberadi.Grafikniko‘ribchiqishvatahlilqilishuchunro‘yxatdanenergiyaturinitanlash(oynaningyuqoriqismidagi“Типпараметра”(“Parametrturi”)satri)vaso‘rovintervalichegaralariniberishkerakbo‘ladi.
Quyidagiko‘rinishdagishaklpaydobo‘ladi(4.5-rasm):Sutkaningvaqtzonalariranglarbilanbelgilabajratilgan:

• 
  ko‘k-tun;
  
• 
  yashil-yarimmaksimum;
  
• 
  qizil-maksimum.
  

Energiya grafigining sonli qiymatlarining jadvali oynaning chap tomonidajoylashishiuchunishchioynaningyuqorichapqismidagiinstrumentlarpanelidagi “Таблица” (“Jadval”) tugmasini bosish zarur. Shundan keyin ishchioynaningtashqi ko‘rinishio‘zgaradi:

4.5-rasm.Sutkaningvaqtzonalaribo‘yichaenergiyagrafigi

Zarurattug‘ilgandagrafikniustunlaryokiliniyalarko‘rinishidako‘rsatilishini yoqish (yoki o‘chirish) mumkin. Buning uchun ishchi oynaninginstrumentlar panelidagi kerakli tugmani bosish zarur va grafik 4.5-rasmdagiko‘rinishgaegabo‘ladi:

Bundaekrandagishakllarningistalganparametrlarnio‘zgartirishorqalioperativishlashimkoniyatiyaratiladi:

• 
  energiyaturi(aktiv/reaktiv,iste’mol/generatsiya);
  
• 
  hisobotdavri;
  
• 
  aksettirishrejimi:jadvalni,grafikko‘rinishinivaboshqalarniko‘rsatish/ko‘rsatmaslik.
  

Grafikni bosibchiqarishuchun ishchioynaninginstrumentlarpanelidagi“Печать”(“Chopetish”)tugmasinibosishzarur.


Yuklamagrafigi
Bugrafikhisoblagichhisobgaolganumumiyyig‘indiga(kross-summa)kiradigan elektr energiyasi qiymatlarini grafik ko‘rinishda va matnli ko‘rinishdako‘rib chiqishga imkon beradi. Grafikni ko‘rib chiqish va tahlil qilish uchunro‘yxatdanenergiyaturinitanlash(oynaningyuqoriqismidagi“Типпараметра” (“Parametr turi”) satri) vaso‘rov intervali chegaralarini berishkerak bo‘ladi.

4.6-rasm.Sutkaningvaqtzonalaribo‟yichayuklamagrafigi

Bunda ekranda yuklama grafigining tashqi ko‘rinishi va tahlil qilish shaklifunksionalimkoniyatlari energiya grafigini tahlil qilish shakliga o‘xshash shaklpaydo bo‘ladi(Rasm4.1).