Elementar bolekshelerdiń payda bolıwı Fermionlar ham Bazonlar

Fermionlar - subatomik bólekler bolıp, olar tiykarǵı óz-ara tásirinler ushın juwap bermeydi, biraq olar materiyanin bólinbes qurılıs blokların quraydı. Jáne bul fermionlar eki shańaraqqa bólingen: kvarklar hám leptonlar. Kelin, bul gruppalardıń hár birinde qanday bóleksheler bar ekenin kórip shıǵayıq.
Kvarklar - proton hám neytronlardi payda etetuǵın, bir-biri menen kúshli tásir ótkeretuǵın dızbek element fermionlar. Joqarıda aytıp ótkenimizdey, kvarklar leptonlar menen birgelikte biz sezetuǵın hám óz-ara tásir ete alatuǵın bariyonik elementlardıń tiykarǵı strukturalıq bólimleri.
Fermionlar. Fermion yarım spinli (1/2, 3/2) elementar bóleksheler bolıp tabıladı. Italyan fizigi Enrico Fermi húrmetine solay atalǵan. Fermionlar Fermi-Dirak statistikasına boysinadı.
Fermi-Dirak statistikası :
Hár qanday eki bóleksheni óz-ara almastırǵanda tolqin funksiyası ózgerse, olar antisimmetrik boladi. Jabıq sistemada birdey ózgeshelikke iye bolgan 1 fermion bólekshe jaylasa almaydı. Fermionlarga proton hám elektron mısal boliwi múmkin. Standart Modelde fermionlardin eki tipi: kvark hám leptonlar bar. Fermionlardin 24 turi, yaǵnıy 6 kvark, 6 aksilkvark, 6 lepton hám 6 aksillepton bar.
Bozonlardan pariqli, berilgen bir kvant jaǵdayında bir waqttıń ózinde tek ǵana bir fermion boliwi múmkin (Pauli Principi orınlı ). Yaǵnıy, keńisliktiń bir noqatın birden artıq fermoin boliwi múmkin emes, eger kóp fermion iyelese, hár bir fermion ózgeshelikleri (mısalı, spini) basqalarinikinen parqlaniwi zárúr. Sol sebepli fermionlar materiya, bozonlar bolsa nurlanıw tiykarın quraydı (biraq olar arasındaǵı parq kvant fizikasida ele toliginsha ayan emes).Bozonlar pútin spinli (0, 1, 2 3 ) bóleksheler bolıp tabıladı (súwret). Olar Boze-Eynshteyn statistikasına baǵınadı.


Boze-Eynshteyn statistikası :
Hár qanday eki bóleksheni óz-ara almastirganda tolqin funksiyası ózgermese, olar simmetrik boladi. Jabıq sistemada birdey ózgeshelikke iye bolgan qálegen sandaǵı bólekshe (bozon) lar boliwi múmkin. Bozonlar ushın Pauli Principi atqarılmaydi.Bozonlar elementar (mısalı, foton) yamasa quramalı (mısalı, kriterya ) boliwi múmkin. Bozonlar kúsh maydanların payda etedi. Fermionlardan pariqli turde, bir neshe bozon bir kvant jaǵdayın (yaǵnıy, bir waqttiń ózinde bir jaydı ) iyelewi múmkin.