Energetik sharoitlari

10.1.1. Turli navbat bilan qaziluvchi quduqlar 
Dastlab qatlamni razvedka qilish maqsadida quduqlar qaziladi. 
Sg’ng ulardan aksariyat oluvchi va ba’zan haydovchi quduqlar sifatida 
foydalanadilar. Uncha katta bg’lmagan neftkonlarida dastlabki 1-2 yil 
davomida tajriba ishlatilishi amalga oshiriladi. Natijada uyumni qazib 
chiqarish uchun zarur ma’lumotlar qg’lga kiritiladi. SHu sababdan 
uyumning har xil joylaridan bir qancha quduqlar qaziladi va 
keyinchalik ular uyumni ishatish uchun qaziluvchi quduqlar tg’ri 
orasiga singib ketadi. Bunday quduqlar ilgarilagan oluvchi quduqlar 
deb ataladi. Bunday quduqlarni ishlatish natijasida qatlamning ishlash 

---

84 
rejimi, 
mahsuldor-ligi, 
qabul 
qiluvchanligi, 
kollektorlarning 
barqarorligi, quduqlarning suv bosish holati kabi ma’lumotlarga ega 
bg’linadi. 
Agar konning g’lchamlari katta bg’lib, tajribali ishlatish 
imkoniyati bg’lmagan hollarda uning eng ahamiyatga molik bir qismi 
tajriba uchun ishlatishga ajratiladi va unda oluvchi hamda haydovchi 
quduqlar tg’g’ri haqiqiy ishga tushirish sharoitidagidek bajariladi 
hamda shu qismni qazib chiqarish tajribasiga tayangan holda konning 
butunlay qazib chiqarish loyihasi tuziladi. Bunda ham ma’lum bir qism 
quduqlar ilgarilangan holda qaziladi va ishga tushiriladi.
Keyingi ishlar texnologik sxema va loyiha asosida olib boriladi. 
Birinchi galda asosiy fond quduqlari qaziladi, ular loyiha 
bg’yicha qabul qilingan tg’r va qatorlar asosida bajariladi. Sg’ngra 
notekisliklarga va g’zgaruvchanlikka qarab qg’shimcha fondga 
mg’ljallangan quduqlar qaziladi. Natijada quduqlarning joylashishi 
notekis holatga keladi. 
Keskin mezo va makro xilma-xillikda hamda qatlam har xil 
diz’yunktiv uzilmalar bilan murakkablashgan sharoitlarda quduqlarni 
bir yg’la burg’ulash maqsadga muvofiq emas. Agar "ma’lumdan 
noma’lumga" degan tushunchaga asoslangan holda ish olib borilsa, 
natijasiz quduqlarning soni keskin kamayishiga erishiladi. Undan 
tashqari quduqlarni eng chuqur belgigacha qazib qatlamlarni sinaladi. 
Agar pastki qatlam "quruq" yoki neftsiz bg’ladigan bg’lsa, uni 
qatlamdan ajratib, yuqoridagi qatlamni sinashga g’tiladi. Bunday holat 
kesma bg’yicha davom etsa, nihoyat "texnika nazorati" tavsiyasiga 
binoan "g’z vazifasini bajargan" quduq sifatida berkitiladi. 
Gaz konlarini qazish boshqacharoq amalga oshiriladi. 
Kichikroq konlarda uni razvedka qilish uchun qazilgan quduqlar soni 
undan olinishi lozim bg’lgan mahsulotni ta’minlay oladigan quduqlar 
sonidan ortib ketgan holatlar ham bg’ladi. G’rtacha va katta konlarni 
qazishni amalga oshirishda esa, razvedka tugagach asosiy fond 
quduqlari qaziladi va ulardan lozim bg’lgan mahsulot olina boshlanadi. 
Ma’lum muddat g’tgach, qatlam bosimi pasayib, mahsulot miqdori 
kamaygach, uni avvalgi darajaga etkazish uchun qg’shimcha quduqlar 
qazishnadi. 

---

85