Energetik sharoitlari

 
10.2.3. Neft beruvchi ob’ektlar mahsulotining suvlanishi 
Qatlamdan neftni suv bilan siqib chiqarish jarayonida qatlam 
mahsulotida suv mavjudligi tabiiy hol. Mahsulotning suvlanganlik 
darajasi quyidagicha hisoblanadi: 
V=(q
s
/q
sgyuq
)-100 %,
bu erda: V - mahsulotning suv bosganlik darajasi; 
q
s
- mahsulot bilan chiqqan suv; 
q
suyuq
-qatlamdan olingan umumiy suyuqlik miqdori. 
Har bir ob’ektda mahsulotning suv miqdori bir necha foizdan 
boshlanib, to 98-99% gacha borib etadi. Suv bosishlik xususiyati 
qatlamning va undagi suyuqliklarning xossalariga qarab har xil holatda 
ketadi. 
Qatlam sharoitida kam qovushqoqlikka (5gacha) ega bg’lgan 
holatda birinchi bosqich davrida deyarli qatlam mahsulotida suv 
bg’lmaydi. Ularda suv ikkinchi bosqichning boshlarida paydo bg’ladi. 
Aksariyat suvning miqdorini kg’rsatuvchi egri chiziq abtsissa chizig’iga 
teskari g’girilgan, ularning tg’g’ri chiziq kg’rinishida bg’lishi deyarli 
kuzatilmaydi. 

---

95 
Mahsulotning 80-85% suv bosganik holatida olinadigan neftning 
miqdori 10-20% dan oshmaydi. Hamma sharoitda suv bosganlikning 
har xil bg’lishi uyumning geologik xossalariga bog’lanib ketadi. Katta 
miqdordagi suv bosganlik kollektor-ning notekisligiga tg’g’ridan-tg’g’ri 
bog’liqdir. Undan tashqari, suv-neftli maydoni salmoqli bg’lgan katta 
neft konlarida va uning ustiga neftni qovushqoqligi yuqori bg’lsa, suv 
bilan neftni siqib chiqarish jarayoni murakkablashadi. CHiqaruvchi 
quduqlar tg’ri siyraklashgan holatlarda suv bosish jadallasha-di. SHuni 
ta’kidlash lozimki, kam qovushqoqli neftlar uyumlarni qazib chiqarish 
jarayonida mahsulotni suv bosishligi uchinchi bosqichning oxiriga juda 
har xil bg’lib 30-85 % gacha g’zgarishi mumkin. 
Nisbatan yuqori qovushqoqlikka ega bg’lgan neft uyumlarning 
suv bosishlik xususiyati mahsulotni suv bosib qazib chiqarishning 
dastlabki vaqtidan boshlanib, tezlik bilan avj oladi va 80-85% ga etadi. 
SHundan sg’ng suv bosishlik kamayadi yoki bir darajada qoladi. 80-
85% suv bosganlik sharoitida qatlamdagi neftning yarmi va undan 
ortig’i olinadi. Uchinchi bosqichning oxirida suv bosganlik 85% dan 
ortiq bg’ladi. 
Qazib chiqarish jarayonini boshqarish va nazorat qilish hamda 
sharoitga qarab barcha texnologik ahvolni moslashtirish bevaqt suv 
bosish jarayonini g’sishini oldini oladi va sekinlashtiradi. Lekin shuni 
ham unutmaslik darkorki, harakatlanuvchi suvni nog’rin tg’xtatib 
qg’yish, qatlamda kg’plab neftning qolib ketishiga sabab bg’lishi 
mumkin.