Energetik sharoitlari
Download 2.8 Kb. Pdf ko'rish
|
5-bob kitobcha
|
G
-(R 2 k -R 2 k )q G koordinatida tuzilgan indikator diagrammasi yordamida aniqlanadi (19-rasm). Bunda hosil qilingan indikator chizig’i quyidagicha ifodalanadi: (R 2 k -R 2 k.t ) / q G = A + V q G , bu erda: A va V-filtratsion qarshilik koeffitsientlaridir; A-qatlamning va quduq tubi atrofining ko’rsatkich-lariga bog’liq; V-quduqning tuzilishiga ko’proq bog’liq kg’rsatkichdir. A koeffitsienti indikator chizig’ining ordinata bilan tutashgan nuqtasiga teng, yoki yuqoridagi formuladan hosil qiladigan bo’lsak: A=R at * G 2In R k /ch k * T k /2PKh T st V koeffitsienti esa indikator chizig’ining ordinata bilan hosil qilgan burchagining ( ) tangensiga teng (rasmga qarang). V=tg SHuni qayd etishimiz lozimki, neft quduqlarida quduqning mahsuldorlik koeffitsietiga qarab, qatlamning g’tkazuvchanlik xususiyatini aniqlash mumkin, undan tashqari qatlamning foydali qalinligini ham shu usul bilan baholash imkoniyatiga egamiz. SHu usul bilan topilgan qatlamning kg’rsatkichlari quduqlardan kg’tarilgai namuna va geofizik usullar bilan aniqlangan ma’lumotlar bilan solishtirganda, qatlamning g’ziga xos xususiyatlari namoyon bg’lganligini 116 19-rasm. Gaz qudug’ining indikator diagrammasi. q r -gaz qudug’i debiti, R q.j -qatlamning joriy bosimi, R q -quduq tubidagi bosim. rg’yobga chiqarish mumkin, chunonchi karbonat tog’ jinslarida keng rivojlangan yorug’lik xususiyati namunalarda g’z aksini yaxshi topmagan holda bunday usulda uning ahamiyati yaqqol kg’zga tashlanishi mumkin. Gaz quduqlarida ham A va V koeffitsientlari orqali qatlamga taaluqli g’tkazuvchanlik koeffitsienti, foydali qalinligi va shu kabilarni baholash mumkin. Bunday holatlarda aniqlangan kg’rsatkichlarning mohiyati shundaki, ular qandaydir bir namunadan olingan natija bg’lmay, kattagina maydonni g’z ichiga olgan joydagi mahsuldor qatlam kg’rsatkichlarini va xususiyatlarini ifodalaydi. Quyida mahsuldor qatlam xususiyatlarini ifodalash keng qg’llaniladigan usullar xususida sg’z boradi: 1. Gidrog’tkazuvchanlik koeffitsienti 117 = / Rh K-qatlamning g’tkazuvchanlik koeffitsienti, h-qatlamning ishlab turgan qalinligi, -qatlamdagi neft(gaz)ning qovushqoqligi. Bu koeffitsientning g’lchami (m 3 /ns), u qatlamning barcha kg’rsatkichlarini ifodalab berishi mumkin. 2. G’tkazuvchanlik koeffitsienti =K/ , g’lchami m 4 /n.s bu qalam sharoitidagi flyuidning quduqqa yaqin kelgan vaqtidagi harakatchanligini ifodalaydi. 3. Pezog’tkazuvchanlik koeffitsienti =K/ (m c + J ), bu m- qatlamning g’ovaklik koeffitsienti, c -suyuqlikning siqiluvchanlik koeffitsienti j -tog’ jinsining siqiluvchan-lik koeffitsienti. Elastiklik sig’im koeffitsienti =m c + J . Pezog’tkazuvchanlik koeffitsientining g’lchami m 2 /s. Bu koeffitsient qatlam bg’yicha bosimining ma’lum vaqt ichida taqsimlanishi va qayta taqsimlanishi tezligini ifodalaydi. Qatlamning kg’pgina xususiyatlarini yana boshqa mavjud usullar bilan aniqlash imkoniyatlari bor. Bular gidrodinamik usullar bg’lib, ularning mufassal yoritilishiga boshqa fanlarda tg’liq tg’xtaladi. Uyumda kg’p miqdorda quduq ishlanganligi tufayli hosil bg’lgan depressiyaning umumiy chuqurligi qatlamning ta’minot qismida bosim va mahsulot olinayotgan zona bosimi g’rtasidagi farq bilan belgilanadi. R 3 -R q -Ro O.q. ., bu erda: R k -qatlamning ta’minot qismidagi bosim; R o.q -olinuvchi zonadagi ishlayotgan quduqlar tubidagi g’rtacha bosim kg’rsatkichi. Suv siquvi bosimi tarzida R q kg’rsatkich qatlamning dastlabki bosimiga teng deb qabul qilinadi. Agar qatlamga sun’iy ta’sir g’tkazish usuli qg’llanayotgan bg’lsa, ta’minot chegarasi sifatida haydovchi quduqlar qatori qabul qilinadi. Demak, bunday holat qatlamni bg’laklar bg’linganda (haydovchi quduqlar qatori bilan) g’shalardagi bosim kg’rsatkichi ta’minot chegarasidagi bosim sifatida qabul qilinadi. Aksariyat bu bosim qatlamning dastlabki bosimidan 10-15% 118 ortiqroq ko’rsatkichga ega bo’ladi. Qatlam bosimi va quduq tubi bosimi orasidagi farqni boshqarish tabiiy suv siquvi rejimida quduq tubidagi bosimni kamaytirish evaziga erishiladi. Qatlamga sun’iy ta’sir etish usuli qg’llangan hollarda esa bu farqni haydovchi quduqdarda bosimni oshirish va oluvchi quduqlar tubidagi bosimni kamaytirish evaziga (ya’ni ikki yoqlama ta’sir qilish) hosil qilish mumkin. Demak, bunda ikki tomondan foydali ta’sir g’tkazish imkoni mavjud. SHuni qayd etish lozimki, quduq tubidagi bosimni kamaytirish qatlam bosimining kamayishiga olib keladi. Suv haydash chizig’idagi bosimni oshirish uyumning kundalik bosimini oshiradi. Unda ham, bunda ham kundalik qatlam bosimning g’zgarishi, quduq tubi bosimi yoki qatlamni ta’minlash chegarasidagi bosimni g’zgarishidan kamroq, ta’sir kg’rsatadi. Xuddi shunday oluvchi quduqlar tubidagi bosimni ortirish uning mahsuldorligini kamaytiradi. Bunda qatlam bosimi ortadi, lekin quduq tubi bosimidan bosimidan u ancha kam bg’ladi. Qatlamning bosimida ishlab turgan quduqlar sonini oshirish (quduqlar tg’rini qalinllashtirish) agar quduqlar tubidagi bosim g’zgarmasa ham, umuman olganda quduqlarning debyati kamayishiga olib keladi. Bu qatlam bosimining ma’lum miqdorda kamayishi bilan bog’liq, quduqlarning soniga nisbatan qatlamdan olingan mahsulotning ortishi ancha kam bg’ladi. Bunga sabab quduqlarni g’zaro bog’langanligidadir (vzaimodeystvie skvajin). Buning oldini olish uchun haydovchi quduqlardagi bosimni oshirish taqozo etiladi. Quduqlarning g’zaro bog’liqligini haydovchi quduqlar chizig’ini ularga yaqinlashtirish yg’li bilan ham kamaytirish mumkin. SHu holatlarni qatlamni qazib chiqarish jarayonida inobatga olgan holda, bu hodisalarning texnika-iqtisodiy tomonlarni ham tahlil qilish taqozo etiladi. Tabiiy sharoitlarda ishlagan konlarda qatlam bosimining pasayishi uyum chegarasidan chiqib, ancha joyga borishi mumkin. SHuning uchun eski konlar yonida ochilgan yangi konlardagi dastlabki bosim, avvalgi konlar dastlabki bosimidan biroz kam bg’lishi turgan gap. Agar qatlamga suv haydalayotgan bg’lsa, uning ta’siri uyum chegarasidan chiqib haligia holatning aksi kuzatilishi mumkin, ya’ni 119 yangi ochilgan konlarinng dastlabki bosimi eski kondagi dastlabki bosimdan yuqoriroq bg’lishi tabiiy. Download 2.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|