Energetika fakulteti

Fotoelektrik oʻzgartirishlar. Yarim oʻtkazgichli materiallarda elektromagnit oqimlarini yutishda musbat va manfiy zarrachalarni boʻshliqda boʻlinishida fotogeneratsiyani tashkil qilinishi mumkin. Agarda bunda elektr maydonida boʻlsa u holda elektr tokini hosil qilish mumkin boʻladi.
Oʻtish imkoniyatlaridagi joylarda, materiallarning tuzilishi bir xil emasligi natijasida ichki elektrostatik maydon hosil qiladi.
Ichki maydon fotoelementda materialning ichki strukturalari, yarim oʻtkazgich-yarim oʻtkazgichga yoki metal-yarim oʻtkazgichga potensiallar farqini hosil qilishi mumkin (200 A/m² zichlikda 0,5 V hosil boʻladi. Bunda quyosh nurida 1kVt/m² boʻladi) yarim oʻtkazgichli (YOʻ) oʻtishda boʻladigan uskunalarga quyosh elementlari deb yuritiladi. Ularni oʻzlari EYuK manbasi hisoblanadi.
Fotoelektrik qurilma quyosh zarrachalarini elektr energiyasiga aylantiradi.

Quyosh elementlari elektr tokini generatsiyasi obi havoga qarab uni sutkasiga va qay vaqtdaligiga bogʻliq boʻladi.

Quyosh fotoelementini effektivligi faqat ishlab chiqarish koeffitsiyentiga bogʻliq boʻlmasdan, uni yuklamaga ulanishiga ham bogʻliq boʻladi.
Hozirgi kundagi uskunalar effektivligi 13% to 17% gacha. Labaratoriya sharoitlarida esa 40 % ga chiqarish mumkin. Quyosh uskunalar energiyasi (QUE) quvvati:

N_Ф  _ФЭ F_ФЭ I
[Vt]

Bunda: ɳ_фэ- ishlab chiqarish koeffitsiyenti (quyosh elementini)

F_фэ- umumiy maydon [m²]

9.3- rasm Yerga tushayotgan quyosh nurining balansi.

28% yaqini quyoshdan kelgan nurlarni qaytishi hisoblanib, uni yana aerozol va yer atrofidagi holatdan oʻtib yana kosmosga qaytadi.

Quyoshda kechayotgan issiqlik (infraqizil) nurlari yerdagi nurlarida 114 % tashkil qilib, ulardan 42 % atmosferaga qaytib, 72 % kosmosga qaytadi.
Yer sayyorasida quyosh nurlari energiyasi dengiz oqimi va shamollar boʻyicha tarqaladi (boʻlishadi). Quyoshni zarrali energiyasini lokal

qiymati, atmosfera yoki gidrosfera tushishda Quyoshni turish joyiga bogʻliqligidagi (yorigʻligi), havoni oʻzgarishiga, ifloslanishi, dengiz sathidan qanday balandligiga, qaysi mavsumdaligiga (yoz, qish va kuzgi) bogʻliq.