Энергия тежамкорлик ҳАҚида умумий тушунчалар

ЭНЕРГИЯ ТЕЖАМКОРЛИК ҲАҚИДА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

КИРИШ

• Ҳозирги кунда энергетика ресурсларидан самарали фойдаланишга дунёнинг барча мамлакатларида катта аҳамият берилмоқда. Бундай ҳолатни ёқилғи ва энергия ресурсларини қазиб чиқариш ва қайта ишлаш учун сармоялар ҳамда қўшимча меҳнат ресурслари ва материалларнинг сарфи ошиб бориши билан изоҳдаш мумкин.
• XX аср охири ва XXI аср бошида бутун дунёни қамраб олган энергетика кризиси саноати ривожланган мамлакатларда органик ёқилғи ва электр эгергиядан иқтисод қилиш мақсадида давлат дастурлари ишлаб чиқилишига ва ҳаётга татбиқ қилиш бўйича илмий ва амалий ишларни ривожлантириш учун сабаб бўлди.
• АҚШ ва бошқа саноати ривожланган давлатларда олиб борилган тадқиқотлар энергетика ресурсларини иқтисод қилиш имкониятлари беқиёс эканлигини тасдиқламоқда.

Халқаро иқтисодий ташкилотлардан нуфузлиси Европа иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш (НИҲР) ташкилотининг ҳисоб-китобларига қараганда, энергетика ресурсларининг қазиб чиқаришдан то фойдали энергия сифатида истеъмолчига етиб келиши орасида деярли 70%и исроф бўлмоқла, фақат 30%игина истеъмолчига етиб келмокда. Маълумки, Европа мамлакатларида сарф бўлган 5 млрд. тонна шартли ёқилғининг 1,5 млрд. тоннасигина фойдали энергия сифатида истеъмолчиларга етиб борган, холос. Халқаро энсргетика агентлиги (ХЭА)нинг маълумотларига кўра, шу ташкилотга кирувчи саноати ривожланган 20 давлатда энергиядан тежамкорлик билан фойдаланиш тўғрисидаги дастур бўйича энегияни иқтисод қилиш 10-15% бўлиши керак эди ва бу давлатлар дастурни бажариб, худди шу кўрсаткичларга эришдилар. Ўзбекистан Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг МДҲ давлатлари ичида биринчилар қаторида энергиядан самарали фойдаланиш тўгрисида қонун қабул қилди. Ву қонун ёқилғи ва энергетика ресурсларидан фойдаланиш ва ишлаб чиқаришнинг барча соҳаларида энергиянинг ҳамма турларидан самарали фойдаланиш учун ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмокда.

• Халқаро иқтисодий ташкилотлардан нуфузлиси Европа иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш (НИҲР) ташкилотининг ҳисоб-китобларига қараганда, энергетика ресурсларининг қазиб чиқаришдан то фойдали энергия сифатида истеъмолчига етиб келиши орасида деярли 70%и исроф бўлмоқла, фақат 30%игина истеъмолчига етиб келмокда. Маълумки, Европа мамлакатларида сарф бўлган 5 млрд. тонна шартли ёқилғининг 1,5 млрд. тоннасигина фойдали энергия сифатида истеъмолчиларга етиб борган, холос. Халқаро энсргетика агентлиги (ХЭА)нинг маълумотларига кўра, шу ташкилотга кирувчи саноати ривожланган 20 давлатда энергиядан тежамкорлик билан фойдаланиш тўғрисидаги дастур бўйича энегияни иқтисод қилиш 10-15% бўлиши керак эди ва бу давлатлар дастурни бажариб, худди шу кўрсаткичларга эришдилар. Ўзбекистан Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг МДҲ давлатлари ичида биринчилар қаторида энергиядан самарали фойдаланиш тўгрисида қонун қабул қилди. Ву қонун ёқилғи ва энергетика ресурсларидан фойдаланиш ва ишлаб чиқаришнинг барча соҳаларида энергиянинг ҳамма турларидан самарали фойдаланиш учун ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмокда.