«energo-mexanika» fakul’teti «mashinasozlik texnologiyasi» kafedrasi

ISh VAQTIDAGI XAVFSIZLIK TALABLARI
12. Ish davomida charxchi kuyidagilarga majbur:
12.1. charxlash uchun berilgan kesish asbobi, detal va tayyorlanmalarni (zagotovka) ish va o'tish joylarini tirband qilmasdan dastgohga (verstakka) tartib bilan joylashtirish;
12.2. tayyorlanma va detalga ishlov berishdan oldin uni moydan tozalash;
12.3. mayda detallarni charxlashda yoki pardozlashda qo'lning jarohatlanishiga yo'l qo'ymaslik uchun ularni tiski yoki iskanjalash moslamalarida mustahkam mahkamlash;
12.4. o'rtacha yoki yirik detallar bilan ishlashda qo'lkoplardan foydalanish;
12.5. markazlarda ishlov berilayotgan o'qli (osevoy) asboblarini charxlashda normal markaz teshiklaridan foydalangan holda, markazlar uchi markaziy teshiklar tubiga tegib qolmasligini ta'minlash;
12.6. dastaki surishda tayyorlanma yoki asbobni pardozlovchi charxtoshga siltashlarsiz, zarblarsiz, shiddatli bosimsiz ravon yo'naltirish.
13. Asbobni olmos charxtosh bilan charxlash va me'yoriga yetkazishni faqat sovutish suyuqliklari qo'llanilgandagina amalga oshirish.
14. Asboblarni sovutish suyuqligi bilan charxlashda suyuqlik abraziv yoki olmos charxtoshning ishchi yuzasini to'liq yuvib turishini va o'z vaqtida kaytishini kuzatish.
15. Quruq charxlashdan nam (sovutish suyuqligi ishtirokida) charxlashga o'tishda, pardozlovchi toshning yorilishi oldini olish uchun, uni birlamchi sovutish va shundan so'ng asbobni sovutish suyuqligi bilan charxlashni boshlash mumkin.
16. Abraziv charxtoshlarni rostlashni olmosli, olmos-metall qalamlar yoki maxsus sharoshkalar bilan rostlashning belgilangan texnologiyasiga muvofiq ravishda amalga oshirish.
17. Abraziv va metall changlarini stanokdan maxsus cho'tkalar yoki qirg'ichlar yordamida tozalash.
18. Pardozlovchi charxtoshni zarb va turtinishlardan saqlash kerak.
19. Abraziv pardozlovchi charxtoshlarni almashtirishda quyidagi xavfsizlik choralarini qo'llash zarur:
19.1. stanok ishini to'xtatish va elektrodvigatelni o'chirish;
19.2. abraziv charxtosh tashqi holatini, o'yiq va yoriqlarini aniqlash maqsadida ko'zdan kechirish.
20. Sinov sanasi va ruxsat etilgan ishchi tezligi ko'rsatilgan yorliq mavjudligini tekshirish.
21. Charxlash stanogida ishlashda kuyidagilarni tekshirish zarur:
21.1. pardozlovchi toshning o'q bo'ylab yoki radial tepishi yo'qligini;
21.2. boshqarish organlarining yaroqliligini;
21.3. pardozlovchi charxtosh yorilib ketishi mumkin bo'lgan xavfli zonadan chekkada turish, stanokni salt yurishda 3 minut davomida tekshirish.
22. Quyidagi hollarda stanokni to'xtatish va elektrodvigatelni o'chirish:
22.1. qisqa vaqtga bo'lsa ham stanok yonidan uzoqlashganda;
22.2. vaqtinchalik ish to'xtatilganda;
22.3. elktr energiyasining uzatilishi uzilganda;
22.4. stanokni yig'ishtirishda, moylashda va tozalashda;
22.5. xavfli bo'lgan biron-bir nosozlik aniqlanganida;
22.6. boltlarni va boshqa mahkamlash detallarini tortishda;
22.7. ishlov berilayotgan asbobni o'rnatishda, rostlashda va yechishda.
23. Quyidagilar taqiqlanadi:
23.1. har xil qo'lqoplarda hamda bintlangan barmoqlar bilan rezina barmoq-g'ilofsiz (napalchniksiz) ishlash;
23.2. stanok ustidan biror narsani (predmetni) uzatish yoki olish;
23.3.stanokka sinalmagan hamda yoriq, o'yiq va siniq joylari mavjud pardozlovchi charxtoshlarni o'rnatish;
23.4. shpindel aylanishini stanokning aylanayotgan qismlariga qo'lni bosish bilan to'xtatish;
23.5.pardozlovchi charxtoshga bosimni oshirish uchun richaglardan foydalanish;
23.6. ishlayotgan stanokda kalitlarni, moslama va boshqa asboblarni qoldirish;
23.7. pardozlovchi tosh yon yuzasi bilan ishlash, agarda pardozlovchi tosh bu turdagi ishlarga mo'ljallanmagan bo'lsa;
23.8. charxlashda asbobni osilgan holda tutib turish;
23.9.pardozlovchi toshni mahkamlashda gayka kalitlariga uchlik(nasadka)larni va zarba beradigan asboblarini qo'llash.