ANALOGIYA (Yunoncha analogia — muvofiqlik, aynanlik, o’xshashlik) — 1) (falsafada) predmet va hodisalarda biror xususiyatning o’xshashligi. Mantikda Analogiya yordamida ikki predmetning kandaydir bir xususiyati o’xshasa, boshqa xususiyatlari ham o’xshashligi haqida xulosa chiqariladi. Chiqarilgan xulosaning to’g’ri yoki noto’g’riligini bilish uchun uni amaliyotda tekshirib va sinab ko’rish lozim; - ANALOGIYA (Yunoncha analogia — muvofiqlik, aynanlik, o’xshashlik) — 1) (falsafada) predmet va hodisalarda biror xususiyatning o’xshashligi. Mantikda Analogiya yordamida ikki predmetning kandaydir bir xususiyati o’xshasa, boshqa xususiyatlari ham o’xshashligi haqida xulosa chiqariladi. Chiqarilgan xulosaning to’g’ri yoki noto’g’riligini bilish uchun uni amaliyotda tekshirib va sinab ko’rish lozim;
- 2) (biologiyada) turli manbalardan kelib chiqqan, lekin bir xil vazifani bajaradigan, tashqi ko’rinishi ham ana shu vazifaga moslangan ozmi-ko’pmi bir-biriga o’xshab ketadigan organlar va bo’laklarning o’xshashligi. Bajaradigan vazifalari bir xil, lekin kelib chiqishi turlicha bo’lgan organlar analogik organlar deb ataladi. Bularga qush va kapalaklar qanoti, baliq va qisqichbaqalar jabrasi, zirk va do’lanalar tikani misol bo’la oladi. Analogik organlarning o’xshashligi faqat tashqi tomondan. Ularning embrional rivojlanishida katta tafovut bor. Masalan, qush qanoti maxsus oyoq murtagidan paydo bo’ladi, hasharot qanoti esa teridan o’sib chiqadi. Zirkning tikani ko’rinishi o’zgargan barg, do’lananing tikani esa ko’rinishi o’zgargan shoxchadir.
Hamma xususiyatlar ham umumiy ajdoddan olinmaydi, balki baʼzi fizik oʻxshash aʼzolar – analoglar turli xil organizmlarning oʻzida paydo boʻlgan. Chunki bir xil muhitda yashash va bir xil holatlarga duch kelish organizmlarda oʻxshash aʼzolarni shakllantiradi. Bu jarayon konvergent evolyutsiya deb ataladi. (“Konvergent” birlashish degan maʼnoni anglatadi, xuddi ikkita chiziq bitta nuqtada uchrashganidek.) - Hamma xususiyatlar ham umumiy ajdoddan olinmaydi, balki baʼzi fizik oʻxshash aʼzolar –
Do'stlaringiz bilan baham: |
