Erdonov diyorbek

ERDONOV DIYORBEK

SAMARQAND DAVLAT ARXITEKTURA VA QURILISH UNIVERSITETI

101-GKK GURUH TALABASI

ERDONOV DIYORBEKNING

``BURCHAK O’LCHASH ASBOBLARI’’ MAVZUSIDA

TAYYORLAGAN TAQDIMOTI.

Burchak o'lchash asboblari
Mavzu :
201-guruh G.K.K talabasi
Erdonov Diyorbek ning
Geometrik geodeziya fanidan
Prezentatsyasi
REJA:
1.

• TEODOLIT HAQIDA TUSHUNCHA.
• .

2.

• JOYDA BURCHAK O’LCHASH PRINSIPI.
• .

3.

• TAXEOMETR HAQIDA TUSHUNCHA
• .

Teodolit — ochiq joylarda gorizontal va vertikal burchaklarni oʻlchashda ishlatiladigan koʻchma geodezik asbob. Burchaklarni oʻlchash, triangulyatsiya va poligonometriya ishlarini bajarishda foydalaniladi. Burchak oʻlchash ishlarida gorizontal yoʻnalishda G yoki 30" aniqlikda oʻlchaydigan TEODOLITlar qoʻllaniladi. Triangulyatsiya ishlarida (yer sirti holatini aniqlashda) aniqlik darajasi yanada yuqori (0,5" gacha) boʻlgan T.lardan foydalaniladi. Aniqlik darajasi yuqori boʻlgan TEODOLIT.lar universal TEODOLIT. deb ataladi.
TEODOLITlar bilan ochiq joydagi vertikal burchaklar, masofalar hamda yoʻnalishlar, magnit azimutlarini ham oʻlchash mumkin. TEODOLITning asosiy qismlari — koʻrish trubasi, gorizontal va vertikal doiralar. Gorizontal doira limb va adilakdan iborat. Vertikal doira 15° qiya burchaklarni oʻlchash uchun moʻljallangan. Yangi optik TEODOLITlar metall limbli TEODOLITlarga nisbatan ixcham, yengil va ishlatish oson. TEODOLITlar tuzilishi, aniqligi va boshqa xususiyatlariga koʻra bir necha xil boʻladi (xisob qurilmali, optik mikrometrli, mikroskopli, indeksli va boshqalar).
Optikaviy teodolitlar
Eng aniq teodolitlar.
Aniq teodolitlar.
Texnik teodolitlar.
Joyda gorizontal va vertikal burchak o’lchanadi. Gorizontal burchak o’lchash prinsipini misolda ko’rib chiqamiz.
Joyda A, V, S nuqtalar berilgan deylik. A nuqtadan R tekislik o’tkazamiz. V, S nuqtalarni R tekislikka proyeksiyalaymiz. Shunda Av va As chiziqlar hosil bo’ladi. Av va As chiziqlar va AA’ tik chizig’idan o’tuvchi M va N vertikal tekisliklar o’tkazamiz.
Demak A nuqtadan chiqqan ikkita yo’nalish AV va AS ning gorizontal R tekislikdagi proyeksiyalari ( Av va As) orasida hosil bo’lgan burchak b - gorizontal burchak bo’lib hisoblanadi. b burchakning qiymatini topish uchun AA’ tik chiziqqa gradus va minutlarga bo’lingan doira limb o’rnatilgan deb faraz qilamiz. Doirada av’ va as’ tomonlar orasidagi yoy b’c’ o’lchanishi kerak, ya’ni b‘ burchak.
Vertikal burchak - qiyalik burchak deb ham ataladi. Masalan: AV bilan Av orasidagi burchak qiyalik burchagi. Qiyalik burchagi a1 , a2 ;
Joyda gorizontal burchakni o’lchashda ishlatiladigan asbob quyidagi qismlardan iborat: limb, alidada. Ana shunday asbob - teodolit deb ataladi
Teodolit nuqtaga shtativ va shovun yordamida o’rnatiladi. Teodolit to’g’ri o’rnatilganligi - adilak yordamida tekshiriladi. Teodolit bilan vertikal burchak o’lchash mumkin.