Erkinlik va javobgarlik jihatlari shaxs tanlanmasining o‘lchami sifatida Asosiy tushunchalar

Zaruriyat deganda uni taqdir taqozosi (diniy qarashlar), voqelik rivojlanishining pirovard natijada qonuniy, zaruriy holda yuz berib, o‘ziga yo‘l topib olishi (materialistik, deterministik qarashlar), ma’naviy rivojlanish ifodasi, (turli ruhshunoslik va subyektiv yo‘nalishdagi qarashlar) kabi tarzlarda talqin etiladi. Bu qarashlarda, albatta, muammoning muayyan jihatlari o‘z ifodasini topgan.

• Zaruriyat deganda uni taqdir taqozosi (diniy qarashlar), voqelik rivojlanishining pirovard natijada qonuniy, zaruriy holda yuz berib, o‘ziga yo‘l topib olishi (materialistik, deterministik qarashlar), ma’naviy rivojlanish ifodasi, (turli ruhshunoslik va subyektiv yo‘nalishdagi qarashlar) kabi tarzlarda talqin etiladi. Bu qarashlarda, albatta, muammoning muayyan jihatlari o‘z ifodasini topgan.

Shaxs erkinligi individual sezgi, subyektiv erkinlik sifatida tanlov qilishdan boshlansa-da, insonning tabiatan faolligi tufayli yuqoriroq bosqichlarda – maqsadga erishish uchun tanlangan vositalarni ishlatib, muayyan xatti-harakatlar qilishda (obyektiv erkinlikda) nihoyasiga yetadi.

• Shaxs erkinligi individual sezgi, subyektiv erkinlik sifatida tanlov qilishdan boshlansa-da, insonning tabiatan faolligi tufayli yuqoriroq bosqichlarda – maqsadga erishish uchun tanlangan vositalarni ishlatib, muayyan xatti-harakatlar qilishda (obyektiv erkinlikda) nihoyasiga yetadi.

Shaxs erkinligining ichki tomoni belgilovchi va tuzilishiga ko‘ra ancha murakkab bo‘lib, asosiy unsurlar sifatida maqsad va vositalarni tanlash, amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan vaziyatlarni bilishni, bu bilingan, o‘zlashtirilgan tashqi zaruriyatni ichki e’tiqod bilan muvofiqlashtirib olish va, nihoyat, o‘zligini to‘la namoyon etish kabilarni o‘z ichiga oladi.

• Shaxs erkinligining ichki tomoni belgilovchi va tuzilishiga ko‘ra ancha murakkab bo‘lib, asosiy unsurlar sifatida maqsad va vositalarni tanlash, amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan vaziyatlarni bilishni, bu bilingan, o‘zlashtirilgan tashqi zaruriyatni ichki e’tiqod bilan muvofiqlashtirib olish va, nihoyat, o‘zligini to‘la namoyon etish kabilarni o‘z ichiga oladi.