Эркнп Охуижонов

Кўрсатиб ўтилганлардан ташқдри, Ўзбекистотшнг мустақил давлат сифатидя дастлабки йилларда рияожланииганинг асосий тамойиллари гарихий аҳамиятга эга бўлгаи қуйидаги иқгасодий ва ижтимоий-сиёсий ўзгаритлар билаи белгиланади:
—Ўзбскистон Республикаси Преэиденти И А Каримов бошчилигида Ўзбекистоннинг ўзига хос истиқлол ва тараққиет йўлининг асосий тамойиллари (тараққиётнинг ўзбек модели) ишлаб чиқилиши;
—Ўэбекистоннинг жаҳон ҳамжамиятига қўшилиши;
—Ўзбекистон мустақиллиги ҳуқуқий асосининг яратилиши, янги Конституциянинг қабул қилиниши, ҳуқуқий давлат барпо этиш йўлларининг белгилаииши;
—кўп партиявийлик асосида сайланадиган қонун чиқарувчи олий демократик вакиллик органи: икки палатали парламент —Олий Мажлиснингташкил этилиши;
—демократия принциплари асосида янги қонунчилик тиэимининг ишлаб чиқилиши ва амалга татбиқ этилиши, шу жумладан «Таълим тўғрисида»ги Қонуннинг янги таҳрири ва «Кадрлар тайёрлаш миллий дастурилнинг қабул қилиниши;
—суд-ҳуқуқ ислоҳотининг амалга оширилиши;
—оммавий ахборот воситаларида цензурага барҳам берилиши;
—инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари кафолатининг яратилиши;
—миллий хавфсизликнииг таъминланиши;
—макроиқгисодиётнинг барқарорлаштирилиши;
—хусусийлаштириш ва мулкни давлат тасарруфидан чиқариш жараёнларининг амалга ои/ирилиши, республикада мулкдорлар синфининг шаклланиши;
—қишлоқда мулкдорлар —фермер хўжаликларининг оммавий тарзда шакллантирилиши;
—миллий истиқлол мафкураси ва маънавият асосларининг ишлаб чкқилиши;
—миллий маданий ҳастнинг жонланиши.


266




2-§. Кутубхоначилик иши тизимининг ривожлаииш тамойиллари


Ўтиш даврининг иқгисодий қийинчиликлари, хусусан, маданият соҳасини, шу жумладан ноширлик ва кутубхоначилик ишини данлат томонидан молиялаштири1м ҳажмларининг қисқариши умуман олгацда китоб нашр этиш, чет алдан нашрларни валютага харид қилиш, кутубхоналар фондларини тўлдириш, уларнинг моддий-техника таъминоти, ходимлар меҳнатига ҳақ тўлашга анча салбий таъсир кўрсатди. Маблағ тақчиллиги энг аввало унинерсал оммавий кугубхоналар тармоғининг ҳолатида ўз аксини топди. Жойларда уларнинг соии (VII бобнинг 2-§ маълумотларига кўра) филиалларнинг бирлаштирилиши ва )зтто айрим кугубхоналарнинг ёпилиши ҳисобига ўтган асрнимг сўнгги ўн йиллигида 15—20 фоизга камайди. Кутубхоналарнинг бир қисми жорий таъмирлаш ишларига маблағ йўқлиги сабабли, яна бир қисми —биноларнинг эскилиги туфайли яроқсиз ҳолга келди.
«Ҳужжатларнинг мажбурий нусхаси тўғрисида»ги қонуннинг йўқлиги кутубхоналарни комплектляшнинг ҳолатига ссзиларли даражада таъсир кўрсэтди. Боэор иқгисодисти шароигида яшаб қолишга ҳаракат қилаётган нашриётлар уларнинг маҳсулотлари кутубхоналарнинг фондларидан ўриг« олишидаи манфаатдор бўлмай қолдилар. Ҳатто республиканинг йирик кутубхоналарига келаётган чет эл илмий ва ижтимоий адабиётлари сони ксскин камайди. Янги компьютер технологияларидан хабардор сшлар ўз ривожланишида уларга жяҳон ахборот ресурсларидан кенгфойдаланиш имкониятини яратишга қодир булмаган кутубхоналарнинг тсхникя ва ахборот билан таъминланиш даражасидан ўзиб кетди. Кўпчилик кутубхоналар электрон нашрлар билан танишиш учун мўлжалланган компьютер ва аудиовизуал ускуиаларга эга эмаслиги, уларнинг фоцдларида бундай нашрларнинг йўқлиги натижасида китобхонлар, айниқса, ёшларнинг кугубхоналарга қатнаши камайди.
2002 йили Бухорода ўтказилган “Интернет ва кугубхонз-ахборот ресурслари фан маданият, таълим ва бизнес соҳаларида” мавзуидаги 2-халқэро консЬеренггияси мағериалларидатупланиб қолган муаммолар ҳақида, жумдадан, шундай ёритилган: «Бугунги кунда кўпгина кутубхоналар махсус мослаштирилмаган, фондларни сақлаш, китобхонларга хизмат кўрсатиш, ходимлар меҳнатини муҳофаза қилиш учун шарт-шароит мавжуд бўлмаган биноларда жойлашган.