Evolutsion psixologiyaga kirish

Vyursburg maktabi

Vyursburg maktabi - 20-asr boshlarida psixologiya va falsafada yuzaga kelgan yoʻnalish. Asoschisi — Vyursburg universiteti (Germaniya) prof. Oswald Külpe. Uning rahbarligida K. Byuler, N. Ax, A. Messer, O. Zels, K. Marbe, G. Uot t kabi taniqli psixologlar ijod etganlar. Vyursburg maktabi tafakkurni voqeiy olam hissiy timsoli, nutq bilan bogʻlanmagan ruhiy hodisa sifatida talqin qiladi. V. m. geshtaltpsixologiyagg taʼsir koʻrsatdi. V. m. 1901—09 y.larda faoliyat koʻrsatib, soʻngra tarqalib ketdi.

Bixeviorizm maktabi

Bixeviorizm (ing . behaviour xulq) — 19-asrning oxiri — 20-asrdagi amerika psixologiyasining yetakchi oqimlaridan biri. Bixeviorizm taʼlimoti asosida odam va hayvon xulqida tashqi muhitdan boʻladigan taʼsir, qoʻzgʻatuvchi (stimul)ga javoban yuzaga keladigan xattiharakat va unga taalluqli nutqiy va hissiy javoblarning majmui yotadi. Hozirgi zamon psixologiyasida Bixeviorizm jiddiy tanqid ham qilinadi. Buning sababi Bixeviorizm da ong , tafakkur, iroda va shahri k. asosiy tushunchalar psixologiyadan chetlashtiriladi, psixikaning ijtimoiylik tabiati inkor qilinadi va shularning oqibatida inson xulqi soddalashtirilib yuboriladi.

Gumanistik psixologiya

. Ularning talqinida psixologiya fani tabiiy fanlarning namunasi asosidA shakllanishini tanqid ostiga olganlar, inson tadqiqot obyekti bo’lishi kerakligi haqidagi tasavvurlarni shakllantirganlar, bunda insonning tabiati emas balki xatti-harakat usuli tahlil qilinishi kerak, degan g’oyalarni ilgari surganlar

Geshtalt psixologiya yo’nalishining asoschilari m.vertgeymer v.kyoller k.kofkalar hisoblanadi. Geshtalt psixologiya ong fenomenlari o’zini kuzatish metodlaridan voz kechmasdan, ularni yaxlit holda o’rganishni tavsiya qiladi. Geshtalt psixologiya asosan suratlar bilan ishlaydi bunday suratlarni maktab yoshidagi bolalarga ko’rsatish ta’qiqlanadi

Psixologiyaning fanlar tizimida tutgan o'rni

Psixologiya boshqa fanlar qatori falsafa fanining negizida vujudga keldi. Falsafa aynan bilish nazariyalari psixika haqidagi tasavvurlarni tahlil qiladi. Psixologiya falsafaning tarkibida shakllanib, 1879-yilda mustaqil fan sifatida tarkib topdi. Psixologiyada falsafaning ikki yo’nalishi saqlanib qolgan. Ular materialistik va idealistik yo'nalishlardir