Eзбекистон Республикаси Олий ва eрта махсус таълим вазирлиги

II. Metallurgik hisoblashlar
2.1.Boyitmalarning ratsional tarkibini hisoblash.

Olmaliq Kon-metallurgiya kombinati mis eritish zavodida mis ish­lab chiqarish uchun chet ellardan keltiriluvchi va o‘z boyitish fabrika­sidan olingan boyitmalarni xomashyoning ratsional tarkibi 100 kg boyitma uchun hisoblanadi.

Olmaliq tog‘-metallurgiya kombinati mis boyitish fabrikasi kuy­dirilmagan boyitmasining quruq massa uchun tarkibi:
Сu-20; Fe-33; S-26; SiO₂-16,5; Al₂O₃-8,5; CaO-2,8; MgO-1,5. va hokazo.
Mis CuFeS₂ va CuS minerallarining taqsimlanishi, yuqorida keltirilgan birikmalarning molekular massasi quyidagicha topiladi:

Cu – 63,54; Fe – 55,85; S₂ – 32,06∙2=64,12.

U nda xalkopirit mineralining molekular massasi 63,54+55,85+64,12=183,51 kg bo‘ladi.

Xalkopirit (CuFeS₂) miqdori quyidagichadir:

CuFeS₂ tarkibida misning miqdori: 20 ∙ 0,9 = 18 kg.

CuFeS₂ tarkibida temirning miqdori: kg.




CuFeS₂ tarkibida oltingugurt miqdori: kg.

Tekshirish: 18+15,8215+18,1643=51,9858 kg.

Kovelin (CuS) miqdori quyidagicha:


kg.

CuS tarkibida misning miqdori: 20 ∙0,1=2,0 kg.

CuS tarkibida oltingugurt miqdori: kg.

Tekshirish: 2,0 +1,0091=3,0091 kg.

Pirit (FeS₂) miqdori oltingugurt bo‘yicha topiladi: FeS₂ tarkibida oltingugurt miqdori:
26–(18,1643+1,0091)=6,8266 kg.

FeS₂ miqdori: kg.

FeS₂ tarkibida temirning miqdori: kg.

Tekshirish: 16,8266+14,6563=31,4829 kg.

Gematit (Fe₂O₃) miqdori temir bo‘yicha hisoblanadi. Fe₂O₃ tarkibida temirning miqdori quyidagicha:

33–(15,8215+14,6563) = 2,5222 kg.

F e₂O₃ miqdori: kg.

Fe₂O₃ tarkibida kislorodning miqdori 3,6061– 2,5222=1,0839 kg.

Tekshirish: 2,5222+1,0839 = 3,6061 kg.

Kuydirilmagan “bulg‘or” boyitmasining quruq massa tarkibi quyidagicha:

Cu –17%, S – 26,5%, Fe –28,2%, SiO₂ –2,5%, CaO – 0,9 % va hokazo.

Xalkopirit (CuFeS₂) miqdori: kg.

CuFeS₂ tarkibida misning miqdori: 17∙0,9 =15,3 kg.

CuFeS₂ tarkibida temirning miqdori:

kg.

CuFeS₂ tarkibida oltingugurtning miqdori:

kg.
Tekshirish:15,3+15,4396+13,4483=44,1879 kg.

1-jadvalda OKMK mis boyitish fabrikasi quruq boyitmasining ratsonal tarkibi keltirilgan.