F sh. Bahadirova reabilitatsiya, massaj va mehnat bilan

bunday tebranishlar turli energiyaga ega bo‘lib, alohida kvantlar 

yoki alohida orotonlar sifatida qo‘llaniladi. Yerdagi barcha hayotiy 

jarayonlar yorug‘lik muhitida ro‘y beradi. Quyosh yorug‘likning 

asosiy manbayi bo‘lib, planetamizdagi jarayonlarga ta’siri juda katta. 

Yorug‘lik kuchlarining biologik xossasi, uning to‘qimalariga kirib 

borish darajasiga bog‘liq. To‘lqin uzunligi qancha yuqori bo‘lsa, 

infraqizil nur to‘qimaga 2–4 sm chuqurlikda, ko‘zga ko‘rinadigan 

nurlar 1sm, ultrabinafsha nurlar esa 0,5–1 sm chuqurlikda kirib 

boradi.

Infraqizil nur bilan davolash – umumiy elektrmagnit spektori 

sohasini issiqlik yoki nurlanish bilan davolash. Bu nurlar teri 

yuzasidan 2–3sm chuqurlikda kirib borib, terini va teri osti qavatini 

ta’sirlantiradi. Natjada tomirlar reaksiyasi yuzaga keladi, ya’ni 

nurlanish sohasidagi kapillar hamda mayda limfatik va qon tomirlar 

keskin kengayib ketadi va ular orqali qon oqimi tezlashadi, to‘qimalar 

ichida periferik qon aylanish kuchayadi.

Nurlantirish vaqtida nurlantiruvchi sohada qizarish paydo bo‘ladi 

– bu giperemiya fazasi deyiladi. Nurlantirish zonasida eritema – 

teri qoplami qizarib qolishi kuzatiladi, muolaja tugaganidan so‘ng, 

eritema asta-sekin yo‘qoladi. Bu usul ta’sirida to‘qimalarda modda 

almashinuvi kuchayadi, regeneratsiya (qayta tiklanishi) jarayonlari 

---

34

tezlashadi, so‘rilish jarayoni ham faollashadi. Shuning uchun teri va 

teri osti yallig‘lanish kasalliklarida, ichki a’zolar yallig‘lanishida, 

sovuq urushida, chandiqlar davosida, suyak-mushak apparati xas-

taligi va shikastlarida o‘tkir va surunkali yiringli kasalliklarda keng 

qo‘llaniladi.