Fa nining is hchi ‘Q L v d a s t u r I bilim sohasi
Download 476.51 Kb. Pdf ko'rish
|
Atom va yadro fizikasi
|
O ' Z B E K I S T O N R K S P l B l.IK AS I O L I V V A O R T A M . W S l S T A ’LIM V A / J K 1 IGI « А Т О М VA ^ A D R O F IZ I K A S I» fa nining IS HCHI ( ) ‘Q l V D A S T U R I Bilim sohasi 100000 — G u m a n ita r soha T a ’lim soh asi 140000 — Tabiiy fanlar T a ’lim y o ‘nalishi 5 1 4 0 4 0 0 - Astr o n o m iv a S a m a r q a n d -2 0 1 9 Kan n in e ishchi o 'q u v d astu ri o 'q u v , ishchi o'q u v reja va o 'q u t dasturi|>u m uvofiq ish la b chiqildi. T uzuvchi: U m irzaqov E. - Sam D U , «Y adro fizikasi» k aied rasi assistenti la q r iz c h i: ArzubekoN I . - S am lS I, ak ad em ik litseyi, ta b n y fanlar kaiedrasi m udiri. dotseni F an n in g ishchi o ‘quv dasturi « Y adro fizik asi» k a fed rasin in g 2019 vil ( ) ,0 ~ f № / / s o n yig ilishida m u hokam adan o ‘tgan va fakultet ken g ash id a m uhokam ii qilish uchun tav siy a etilgan.
F an n in g ishchi o 'q u v dasturi fizika fakulteti o ’q u v -u slu b iy kengashida im ihokam a etilgan va fakultet ken g ash ig a tav siy a q ilm g an (2019-yil « / » O
o^'v 'v 7 ^ F anning ishchi o 'q u v dasturi fizika fakulteti K e n g ash id a cnlgan va loydalanishga tavsiya qilm gan (2019-yil « А . » о 'J- dagi № / ^ o n l i bayoA w nU ')
K irish «A tom va y adro fizikasi» fani zam onaviv fizika fanining e n g m uhim yo n alsh la rid an hiri ho lib, u am aliy va fundam ental aham iyatga e g ad ir «A tom va y adro fizikasi» fanida m odda atom tu zilish i, ato m n in g elektron q o b iq lan . atom y a d ro sin in g tuzilishi va x ususiyatlari о rganiladi. U shbu dastur atom va yadro fizikasi bo yicha quyidagi b o 'lim la m i o z ichiga oladi: elek tro m ag n it n u rlan ish n in g korp u sk u ly ar xusu siy atlari, vod o ro d a to m in in g Bor nazariyasi, zarralar va to lqinlar, bir v a k o 'p elektronli ato m lar, m o lek u lalar, atom y a d ro sin in g asosiy xususiyatlari, ra d io ak tiv lik , y adro reaktsiyalar. e lem em ar zarralar fizikasi. O 'q u v fanining maqsad va vazifa la ri M azkur fanning asosiy m aqsadi atom tuzilishi. ato m n in g elek tro n q obiqlari va ularning xusu siy atlarin i. atom yad ro sin in g tuzilishi. x ususiyatlari va rad io ak tiv parch alan ish lari haqida talab alarg a bilim b erish d an iborat. T alab alar atom fizikasi fanini o 'rg a n ish d a v o m id a zarralar to lqin x ususiyatlari, kvant m ex an ik asin in g asoslari. bir va k o 'p elektronli ato m lar xususiyatlari, m o lek u lalar v a u larn in g x ususiyatlari, atom yadrosi tarkibi, yadro reak tsiy alari, radioaktiv p arch alan ish lar, e lem en tar zarralar xususiyatlari haqida m a lu m o tlar berish va bu x u susiyatlarni ifodalovchi k attaliklarni xisoblashni o rgatishdan iboratdtr. Fan bo 'yich a talab alarn in g bilim iga, k o 'n ik m a va m alakasiga qo 'yilad ig an ta la b la r «A tom va yadro fizikasi» o 'q u v fanini о zlash tirish ja ra y o n id a ta lab alarn in g bilim iga, k o 'n ik m a va m alak asig a qo yiladigan talab lar quvidagilar: - atom v a yadro fizikasi sohasiga teg ish li aso siy fizik q o n u n iy atlam i, ularning am aliy o td ag i o m in i. fizik k attalik larin n g m a nosini. birliklarini v a ulam i ta q q o sla sh n i. asosiy fizik qonun va p n n tsip la m i m ikroolam qodisalarga qo May b ilishi kerak; - atom va yadro fizikasi qonunlarim ham da form ulalarini n o sta n d art m a s a la la rg a tadbiq etish k o n ik m a la rig a eg a b o lis h i kerak: - «A tom v a y adro fizikasi» fani bo yicha lab o rato riy a a sb o b -u sk u n alarin i sozlash, o lchash, ulardan to ’g ’ri va am q fovdalanish m alak asig a ega bo lishi kerak.
«A tom v a yadro fizikasi» fani u m um kasbiy fani hisoblanib, uni o 'rg a n ish d a n oldin talab alar m atem atik analiz. differentsial tenglam alar. m o lek u ly ar fizika, e lek tr v a m agm tizm fanlaridan yetarli bilim va k o 'n ik m a la rg a ega bo lishlari lozim . F an n in g ishlab ch iq a rish d a g i o'rn i « A to m va y ad ro fizik asi» fani b akalavr yo n a lish in in g u m u m k asb iy fanlar tu rk im ig a tegishli b o 'lib , atom v a y ad ro fizikasi sohasidagi bir q ato r q o n u n iy atlam i am aliy o tg a tadbiq qilish uchun x izm at qiladi. U shbu fan bo \ic h a talab alar olgan b ilim va k o 'n ik m a la ri ularning m ehnat faoliyatida k atta a h am iy atg a eg ad ir
T alab alarn in g A to m va yadro fizikasi lanim о zlashtirishlari uchun o 'q itish n in g ilg ‘o r va zam o n av iy usu llarid an fovdalanish. vangi in to rm a ts io n -p e d a g o g ik tex n o lo g iy alam i tad b iq qilish m u h im a h am iy atg a egadir. Fanni o z la sh tin sh d a darslik, o 'q u v -u slu b iy m ajm u alar, o 'q u v - uslubiy q o 'lla n m a la r, m a ’ru za m atnlari tarqatm a m ateriallar. elektron d arslik lar. internet ta rm o g 'id a n , ко rgazm ali m ateriallardai; k'y d alam lad i. Shuningdek, m a ru za, am aliy va laboratoriya m a sh g 'u lo tla rid a m os rav ish d a i l g o r pedagogik tex n o lo g iv alard an fovdalanish t a \ s i \ a etiladi. «A tom va y a d ro fizikasi» fanid an m a sh g 'u lo tla rn in g m a v zu la r va so a tla r b o'yicha ta q sim la n isb i № M a sh g 'u lo tla r turi A jratilgan soat
1 N azariya 54 2
36 3 M ustaqil ish 60 Jam i: 150 A S O S IY Q ISM 1 -b o ‘lim K irish. Issiqlik nurlanishi. K irx g o f qonuni S tefan-B olsm an qonum Vin siljish qonuni. R cley-Jins qonuni, P lank g ipotezasi. P lank form ulasi.
I Jek tro m ag n it n u rla m sh la m in g k o rp u sk u ly a r xususiyatlari. Fotoeffekt. F otonlar. k o m p to n etfekti. O je elektronlari. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim tex n o lo g iy a la ri: b u m erang, aqliy hujum V dabiyotlar: A l, A 2, Q l. Q3 3 - b o ‘lim Z arralar va to ‘lqinlar. D e-B royl g ipotezasi. Z arralar to 'lq in xususiyatlari. D e-B royl to Iqinlari N oaniqlik prinsipi
A tom tu zilish in in g m odellari. A tom tu zilish in in g T om so n m odeli K ezerford tajribalari. A tom tu /ilis h in m g planetar m odeli.
V odorod ato m in in g B o r nazariyasi. V o dorod atom i spektridagi qonuniyatlar. B or poM tilotlan F rank-G ers tajribalari. Spektral term lar. K om b in atsio n prm sip
Kvant m e x an ik asin in g asoslari. S h ry o d in g e r tenglam asi staisio n ar h o latlar Z arralam in g poicnsia! to siqdan o ’tishi. T unnel effekti.
Bir elektronli atom lar. K vant sonlari. E le k tro n n in g orbital \ a m ex an ik m om entlari. B or m annetoni. S h tem va G erlax tajribasi. B o z o n la r v a ferm ionlar Pauli prinsipi. A to m n in g vek to r iib ■
i. S p ek trla m in g m ultipletligi. Q o 'lla n ila d ig a n ta'lim tex n o lo g iy a la ri: b u m erang, aq h v huium Vdabi>otlar: A l , A2, Q l, Q3 4 8 - b o ‘lim K o 'p elektronli atom lar. Bir elektronli holat. E lem en tlarn in g davriy sistem asi. Alom holatlarini elek tro n lar bilan to id irilis h i
Rentgen n urlarini hosil qilinishi. Rentgen nurlarini spektrlari, X arak teristik rentgen nu rlan T o rm o zlan ish d ag i rentgen nurlari. M o /li qonuni. O je effekti
A tom tash q i k u ch lar m aydonida. Z ey m an n in g oddiy va m u rak k ab effekti. P ashen va bak effekti E lektron p aram ag n it rezonans Shtark effekti.
M olekulalar. V odorod m olekulasi. K im yoviy b o g ia m s h . K avalent v a ion b o g 'la n is h la r V alentlik.
Kirish. A tom y a d ro la rin in g asosiy xususiyatlari. Y adro tarkibi. Izotop, izobar, izoton, izom er yadrolar..
Y adro m assasi va b o g 'la n is h energiyasi Y adro o 'lc h a m i Y adro zichligi. Y adro shakli. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalari: zinam a-zina, aq liy hujum A d ab iyotlar: А З, A 4. A 10, Q3 1 4 -bo'lim R a d io a k tiv lik hodisasi. R adioaktiv yennrilish qonunlari. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalari: zinam a-zina, aqliy hujum A d ab iyotlar: А З, A 4. A 10. Q3 1 5 -bo'lim A lfa-yem irilish. A l’fa zarralar spektri A l’fa yarim yem irilish d av rin in g a l ’fa zarra en erg iy asig a b o g 'liq lig i. A l’fa yem irilish n in g nazarivasi haqida. Q o 'lla n ila d ig a n ta 'lim texn ologiyalari: zinam a-zina, aqliy hujum A d a b iy o tla r: А З, A 4, A 1 0 , Q3 1 6 -b o ‘lim B eta-yem irilish. B e ta -y em irilish tu rla n N eytrino hosil b o 'lish in in g tajrib a v iy ta sd ig 'i. B e ta -y em irilish n azariy asi elem entlari, K u ch si/ o z a r o ta ’sir h aq id a tush u n ch a. N e y trin o m assasi m uam m osi. Q o 'lla n ila d ig a n ta 'lim texn ologiyalari: zinam a-zina, aqliy hujum A d a b iy o tla r: А З, A 4, A 1 0 , Q3 17-b o 'lim Y a d ro la m in g gam m a nurlanishi. Elekt: va m agnit o 'tis h la r. G am m a 0 ‘tish d a harakat m iq d o ri m o m en ti v a ju ftlik b o 'y ic h a tanlash qoidalari. Y adro izom eriyasi. E le k tro n lar ichki konversiyasi. M e ssb au er sam arasi va u ning fi,-Гм; tex n ik ad a q o 'llan ish i. Q o 'lla n ila d ig a n ta'lim tex n o lo g iy a la ri: zin am a-zin a. aqliy hujum A d ab iyotlar: АЗ. A 4. A 10, Q3 1 8 - bo'lim A tom yadrosi m odellari. Y adro m o d e lla n Y adro qobiq m o d elin in g ig fizikaviy asoslanishi K uchli spin orbital o zaro ta ’sir. Q obiq m o d e lig a ko ra yadro holatlari spini va jufligini tushuntirish. Y adro tom chi m odeli va q o 'lla n ilish i. U m um lashgan yadro m odeli haqida. Q o 'lla n ila d ig a n ta'lim tex n o lo g iy a la ri: zinam a-zina. aqliv hujum A d ab iyotlar: А З, A 4, A 10, Q3 1 9 -b o 'lim Y adroviy reaksiyalar. Y adroviy rea k sila rd a sa q lan ish qonunlari. Y adroviy reak siy alam i tajrib a d a o 'rg a n ish uslublari, R eak siy a kesim i. Y adroviy reak siy alar kanallari. Y adroviy reak siy alard a saqlanish q o n u n larm n g bajarilishi. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim tex n o lo g iy a la ri: z in am a-zin a. aqli\ hujum A d ab iyotlar: А З, A 4, A 10, Q3 2 0 - bo'lim Y adro
n u rlan ish larin in g m o d d a bilan o 'z a ro t a s ir i Z aryadlangan z a rralam in g m uhit bilan o 'z a ro ta ’siri. N ey tro n lam in g m o d d a bilan o 'z a ro ta siri. N eytronlam i sekinlashtirish. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim tex n o lo g iy a la ri: z in am a-zin a, aqliy hujum A d ab iyotlar: А З, A 4, A 10, Q3 2 1 -b o 'lim G am m a n u rlan ish n in g m o d d a orqali o tishi. N u rlan ish lam in g bio lo g ik ta siri va undan saqlanish
E lem entar zarralar. E le m e n ta r z a rra la m in g aso siy x ususiyatlari S aq lan ish qonunlari. E lem entar z a rralar klassifikatsiyasi.
E lektrom agnit o 'z a ro ta ’sir. K uchli va k u ch siz o 'z a ro ta sirlar Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim tex n o lo g iy a la ri: z in am a-zin a. aqliv hujum A d ab iyotlar: А З, A 4, A 10, Q3 2 4 -b o 'lim Y adro en erg etik asi. Z a n jir reaksiya. Y adro reaktori Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim tex n o lo g iy a la ri: zin am a-zin a. aqliy hujum A d ab iyotlar: А З, A 4, A 10, Q3 6 « A stro n o m iy a » y o 'n a lish i 3 -b o s q ic h talabalari};a «A tom va y a d ro П/ik a s i» fanid an m a 'r u /a uchun T A Q V IM ISII RK.JASI № Dan, d a vo m id a qaraladigim asosiy m a sa la la r S o u l A dah i- yo tla r 1 K irish. lssiq lik nurlanishi k ir x g o f qonuni S tefan-B olsm an qonuni Vin siljish qonuni. R eley-Jins qonuni. Plank gipotezasi. Plank form ulasi 2 [1-71
2. E le k tro m ag n it n u rlan ish lam in g k o rpuskulyar xususiyatlari, F otoeffekt F o to n lar K om pton effekti. O je elektronlari
[1-71
3. Z arra la r va to lq in la r. D e-B royl g ipotezasi Z arralar to 'lq in x ususiyatlari D e-B royl to 'lq in la n . N o a n iq lik prinsipi
[1-7]
4 A tom tu zilish in in g m odellari A tom tuzilish in in g T om so n m odeli. R ezerford tajribalari A tom tu zilish in in g planetar m odeli
5. V o dorod a to m in in g B or
nazariyasi V odorod atom i spektridagi qo n u n iy atlar B o r postulotlari. F ra n k -(iers tajribalari. S pektral term lar. K om binatsion prinsip 2 [1-7]
6. K vant m ex an ik asin in g asoslari S h ry o d in g e r ten g lam asi, sta tsio n ar holatlar. Z a rra la m in g p otensial t o ’siqdan o tishi T unnel effekti. 2 [1-7]
7. B ir elektronli atom lar. K vant so n la n 1 lektronning orbital va m exanik m om entlari. Bor m ag n eto n i S h tem va G erlax tajribasi. B o zonlar va ferm ionlar. Pauli prinsipi. A to m n in g vektor m odeli. S p ek trla m in g m ultipletligi 4 [1-71
8. K o ‘p elek tro n li atom lar. B ir elektronli holat A tom holatlarini elek tro n lar bilan to 'ld irilish i.
[1-7]
9. R entgen spektrlari. X arak teristik rentgen nurlari. T o rm ozlanishdagi rentgen nurlari. M ozli qonuni. O je effekti
[1-71
10. A tom tashqi k u ch lar m aydonida. Z ey m an n in g o ddiy v a m u rak k ab effekti. Pashen va bak effekti. E lektron param agni! rezonans. Shtark effekti
11.
M olekulalar. V odorod m o lek u lasi. K itnyoviy bog lanish. K avalent v a ion b o g 'la n ish la r. V alentlik 2 [1-7]
12. K irish. A tom y a d ro larin in g asosiy x u su si\a tla ri Y adro tarkibi Izotop. izobar, izoton, izo m er yadrolar.
[13-19]
13. Y adro m assasi v a b o g ‘lanish energiyasi Yadro o lcham i. Y adro zichligi. Y adro shakli.
[13-19]
14. R a d io a k tiv lik h o d isa si. R ad io ak tiv yem iri 1 ish qonunlari. 2 [13-191
15. A lfa-y em irilish . A l fa z a rralar spektri. Al fa yarim yem irilish d av rin in g a l’fa zarra en erg iy asig a b o g liq lig i Al fa y em irilish n in g nazariyasi haqida.
16.
B eta-y em irilish . B e ta -y em irilish turlari N eytrino h o sil b o 'lish in in g ta jrib a v iy ta sd ig ‘i. B e ta -y em irilish n a z a ri\a si elem entlari. K u ch siz o ‘zaro ta ’sir h aq id a tushuncha. N ey trin o m assasi m uam m osi. 2 17.
Y ad ro lam in g gam m a nu rlan ish i E lektr \ m agnit o tishlar. G am m a o ‘tish d a h arakat m iq d o ri m om enti va ju li'ik bo \ icha tanlash q o id alan . Y ad ro izom eriyasi. E le k tro n la r ichki konversiyasi M essbauer sam arasi va u n in g fizika tex n ik ad a q o ’llanishi 2 [13-19]
18. A tom y adrosi m odellari. Y adro m odellari Yadro qobiq m o d elin in g ig fizikaviy aso slan ish i. K uchli spin orbital ■ /a m ta sir. Q o b iq m odeliga k o ‘ra yadro h o latlari spini va ju flig in i tushuntirish. Y adro tom chi m odeli va qoM lanilishi. U m u m lash g a n yadro m oilci: haqida. 2 19. Y adrovly reaksiyalar. Y adroviy reak silard a saqlanish qonunlari. Yadrov iv reak siv alarn i tajribada o 'rg a n ish u slu b lan . R eaksiya kesim i. Y adroviv reak siy alar kanallari. Y adroviy reak siy alard a saqlanish q o n u n lam in g b ajarih sh i 4 20. Y adro n u rlam sh larin in g m o d d a bilan o 'z a ro ta siri Z arvadlangan z a rra la m in g m uhit bilan o 'z a ro ta 's in . N ey tro n larn in g m o d d a bilan o 'z a ro t a ’siri, N evtronlarni sekinlashtirish. 2 |1 3 - I9 ] 21 Y adro energetikasi Z a n jir reaksiya. Y adro reaktori 22. G am m a n u rlan ish n m g m o d d a orqali o ‘tishi N u rlan ish lam in g biologik t a ’siri va undan saqlanish 2 [13-19] 23. E le m e n ta r zarralar. E lem en tar z a rra la m in g aso siy xususiyatlari. S aqlanish qonunlari. E le m e n ta r zarralar k lassifik a tsiy asi. 4 |I 3 - I 9 ] 24. E le k tro m ag n it o 'z a ro t a ’sir. K uchli va k uchsiz o 'z a ro ta 'sirla r. 2 Ц З-19]
J a m i: 54
lssiqlik n urlanishi Issiqlik n urlanishi qonunlari. M a salalar yeehish.
Y o ru g 'liq n in g k o rp u sk u ly ar x ususiyatlari. T ashqi fotoeffekt. Fotonlar. k o m p to n effekti. M asalalar yeehish
Y o 'ru g 'lik n m g kvant tabiati
v a za rra la m in g to 'lq in xususiyati M asalalar yeehish. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalar: m u am m o li ta 'lim , aq liy hujum A d ab iyotlar: A2, A 10,Q 3,Q 7 V odorod ato n n uchun Bor nazariyasi. M a salalar yeehish. Q o 'lla n ila d ig a n ta 'lim tex n o lo g iy a la r: m uam m oli t a ’lim , aqliy hujum A d ab iyotlar: A2. A 10,Q 3,Q 7 Rentgen nurlari Rentgen nurlari spektrlari. M ozli q o nuni. M asalalar yeehish Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalar: m u am m oli ta 'lim . aqliy hujum A d ab iyotlar: A2. A )0 ,Q 3 ,Q 7 Z a rra la m in g to 'lq in xossalari. N o a n iq lik m u n o sab atlari Q o'llan ilad iu an ta'lim tex n o lo g iy a la r: m u am m oli ta 'lim , aqliy hujum A d ab iyotlar: \2 . A I0 .Q 3 ,Q 7 Ishqoriy m etal atom lari spektrlari. P ik erin g seriyasi Q o 'lla n ila d ig a n ta'lim tex n o lo g iy a la r: m u am m o li ta 'lim , aqliy hujum A d ab iyotlar: \ 2 , A 10.Q 3,Q 7 A tom y a d ro sin in g xususiyatlari. Y adro m assasi va en erg iy asi, o 'lc h o v b irhklari, en erg iy a va m assa orasid ag i b o g la n is h . M asalalar yeehish.
Y adro bog lanish energiyasi. B o g ia n is h en erg iy asin i an iq lash uslubkin. Y an m -em p erik form ula. Ma^-alalar yeehish.
Radioaktiv!ik turlari va qonuniyatlari R a d io a k tiv lik yem irilish qonuni R adioaktivlikni xarakterlovehi k attalik lar orasidagi bog lanish. M a salalar vechish Q o 'lla n ila d ig a n ta 'lim tex n o lo g iy a la r: m uam m oli t a ’lim . aqliy hu|um A d ab iyotlar: A2.A1 1.Q3.Q7 A lfa yem irilish A l’fa yarim y em irilish d av rin in g a l ’fa zarra en erg iy asig a b o g liq lig i. M asalalar yeehish
B eta-yem irilish. B eta-yem irilish turlari. M asalalar yeehish Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalar: m uam m oli ta 'lim . aqliy hujum A d ab iyotlar: A 2.A I I,Q3,Q7 G am m a nurlam sh. T anlash qoidasi. E lek tro m ag n it o 'tis h la m in g b o g 'liq lik lam onlari. Ichki ko n v ersiy a hodisasi. M asalalar yeehish.
Y adro reaksivalari. Y adro reak siy alarid a sa q lan ish q onunlari. M a salalar yeehish. Q o 'lla n ila d ig a n ta ’lim texn ologiyalar: m u am m oli t a ’lim , aqliy hujum A d ab iyotlar: \2 .A 1 1 ,Q 3 ,Q 7 E lem entar zarralar. Z arralar tezlatgichlari M a salalar yeehish. Q o 'lla n ila d ig a n ta 'lim tex n o lo g iy a la r: m u am m oli t a ’lim , aqliv hujum A d ab iyotlar: Л 2 .А 1 1.Q7 9 A M A I IY M A S H G ‘1 1 .0 I'l.A R № D ars davom idu quruiadigan aso siy m u vzu lar S o a t A d a b i- yollur 1. Issiqlik nurlanishi. Issiqlik nu rlan ish i qonunlari. M asalalar yeehish. 2 |8 , 9. 11] 2. Y o ru g 'liq n in g k o rp u sk u ly ar xu su siy atlari T ashqi fotoeffekt F otonlar. K om pton effekti M a salalar yeehish. 4 [8. 9. 11] 3. Y o 'ru g 'lik n in g kvant tabiati va z arralam in g to 'lq in xususiyati. M a salalar yeehish. 2 [8. 9. 1 1] 4. V odorod atom i uchun Bor nazariyasi 4 |8 . 9. 11] 5. R entgen nurlari. R entgen nurlari spektrlari M ozli qonuni. M asalalar yeehish. 2 [8, 9, 11] 6. Z a rra la m in g to 'lq in xossalari. N o an iq lik m unosabatlari 2 |8 . 9, 11] 7. Ishqoriy m etal atom lari spektrlari. P ikering serivasi 2 [8. 9 .1 1 ] 8. A tom y a d ro sin in g x u su siy atlari. Y adro m assasi va en erg iy asi, o ic h o v b irlik lari, en erg iy a va m assa orasidagi b o g 'la n ish . M asalalar yeehish.
2 (8, 9. 12] 9. Y adro b o g 'la n ish en erg iy asi B o g la n is h en erg iy asin i aniqlash uslu b lari. Y arim -em p erik form ula. M asalalar yeehish. 4 |8 , 9. 12] 10. R a d io a k tiv lik turlari va q o nuniyatlari R adioaktivlik yem irilish qonuni.
R a d io a k tiv lik n i xarakterlovehi k attalik lar o rasidagi b o g 'la n ish . M a salalar yeehish 2 [8. 9. 12] 11. A lfa yem irilish. A l’fa yarim yem irilish dav rin in g a l’fa zarra en erg iy asig a b o g liqligi. M asalalar yeehish 2 |8 . 9. 12] 12. B eta-yem irilish. B eta-y em irilish turlari. M asalalar yeehish 2 13.
G am m a n urlanish. T an lash qoidasi l lektrom agnit o 'tish la rn in g b o g liq lik tam o n lari lehki ko n v ersiy a hodisasi M asalalar yeehish. 2 14. Y adro reak siy alari. Y adro reak siy alarid a saqlanish qonunlari. M a salalar yeehish. 2 [8. 9, 12] 15. E le m e n ta r zarralar. Z arralar tezlatgiehlari 2 |8 , 9, 121 .h u m : 36
M l S T A Q II T A ’ I.IM M ustaqil ishni tay y o rlash d a A tom va yadrosi fizikasi” fan in in g \u su siy a tla rin i hiso b g a olgan h olda talab ag a q u y id ag i shakJIardan fovdalanish tav siy a etiladi: • d arslik va o 'q u v q o 'lla n m a la r b o 'y ic h a fan boblari va m avzularini o 'rg a n ish ; • tarq atm a m ateriallard an foydalangan h o ld a fanning m a r u z a la r qism in i o 'z la s h tirish ; • m axsus ad abiyotlardan foydalangan holda. fan b o 'lm ila ri yoki m avzulari ustida ishlash: •
fanning talab an in g o 'q u v -ilm iy -ta d q iq o t ishlarm i bajarish bilan b o g 'liq b o 'lg a n bo lim larini va m avzularini chuqtir o 'rg a n ish ; № D ars davom idu qu raladigan aso siy m a sa la la r B erilgan to p sh iriq lu r B ujrilisli m u d d a ti S o a t A d a b i- VOtiar 1. U/.unlik. Energiya. T ezlik. Vaqt. M assa. X arakat m iq d o r m om ent! Y ozm a konspekt va individual vazifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7, 10] 2. Alfa z arralam in g sochilishi. R ezerford form ulasi. A tom tu zilish in in g R ezerford m odeli. P lanetar m o d eln in g k am chiligi. Yadro zarvadini ulchash Y ozm a konspekt va individual vazifalam i hajarish
Reja asosida
2 [1-7. 10] 3. Yadro xarakatini h iso b g a olish. Izotopik siljish E lastik va no elastik tuqnashuvlar. k o m b e n a tsio n tam oyil. Y ozm a konspekt va individual vazifalam i bajarish Reja
asosida 4 [1-7, 10] 4 A bsolyut q ora jism n urlanishi qonunlari. к vant o 'tish la r. Y ozm a konspekt va individual vazifalam i bajarish
Reja asosida
2 11*7, 101 5. 1 lek tro m ag n it toM qinlarning к о ф и зк Ы - var xususiyatlari. Y ozm a k o nspekt va individual vazifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7. 10] 6 1 lektronning so lish tirm a zaryadini aniq- lash. Rentgen n u rlarin in g xossalari va ulardan fovdalanish. Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7, 10] 7. S htem va G erlax tajribasi E lek tro n n in g speni. L arm or teorem asi. Y ozm a konspekt va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
4 [1-7, 10] 8 A m qsizlik m unosabatlari M ikrozarralar- m ng koordinatalari v a im p u lsin i aniqlash. Y ozm a k o nspekt va individual vazifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7, 10] 9. /a r ra la m m g erkin harakati. M ikrozar- ralam ing potensial t o ‘siqdan o ‘tishi va qaytishi
Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 4 [1-7, 10] 10 Ishqoriy m etallar atom lari. A to m ener- gctik sathlari nozik strukturasi. Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7, 10] 11 Atom term lari. A tom n u rlan ish id ag i tan- iash qoidalari. Y ozm a konspeki va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1*7, 10] 12 k(>'p elektronli ato m lar tizim i. K o 'p elektronli atom larda e lek tro n sathlari .u /ilish i. Y ozm a konspeki va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7, 10] 13 M olekulalar energiyasi. M o le k u ly a r N .J il a r. Y ozm a konspeki \ a individual \azifa:;:ni: Reja
asosida 2 [1-7, 10] I I bajarish 14.
K ristallarda b o g 'la n is h turlari E nergetik zonalar. O 'ta o q u v ch an lik . T ajriba nati|alari. Y ozm a konspekt va indi\ idual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 M-7, 101 15 R elv ativ istik to 'lq in tenglam alari. Fizik vakuum va I.em b siljishi Y ozm a konspekt va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7. 10] 16 Y adro
fizika fani
m a s h g u lo tla rig a nazariy tay y o rg arlik k o 'rish . Y ozm a konspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7, 10) 17. Y adro
m o m en ti Y adro
m om entini S hm idl m o d elig a ko ra hiso b lash Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7, 10] 18. V ey szek k er fo rm u lasig a k o 'ra yadro bog lanish en erg iy asin i hisoblash Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7. 10] 19. Y adro
o 'lc h a m i va
zichligi. Y adro
k u ch lar n azariy asi F erm i-g az m odeli. Y ozm a k o n sp e k t va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7. 10] 20. Q obiqli m o d elg a k o r a yadro
kvant x a rak teristik alarin i aniqlash. (spin, orbita. ju ftlik , iso m er h o latlarin i. beta yem irilish eh tim o liy ati) Y ozm a k o nspekt va mdiv idual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 | 1-7. 10] 21. A lfa
y em irilish, y adro
yem irilish e h tim o llari v a o ic h a m in i hisoblash. Beta y em irilish , tanlash
qoidasi G am -m a- nu rlan ish lard a tanlash qoidasi Y ozm a k o n sp e k t va individual v azifalam i bajarish
Reja asosida
2 [1-7. 10] 22. M e ssb ay er effekti va q o ila n ilis h i Y ozm a k o n sp e k t va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7. 10] 23. N ey tro n lar ish tiro k id a y ad ro reaksi-yalar va u larn in g b o g iiq lik tom onlari Y ozm a k o nspekt va indiv idual vazifalam i bajarish
R eja asosida
2 [1-7, 10] 24. G am m a n u rla n ish la m in g m odda orqali o ’tishi F o to effek t, K om p to n eftek t
elek tro n -p o zitro n ju fti hosil bo lishi va b o g 'liq lik to m o n lari Y ozm a k o n sp e k t va indiv idual v azifalam i bajarish R eja
a so sid a 2 [1-7. 10) 25. N u rla n ish la m in g b io lo g ik t a s ir i va u ndan him o y alan ish . Y ozm a k o nspekt va individual v azifalam i bajarish Reja
asosida 2 [1-7, 10] 26. F u n d am en tal t a ’sirla sh u v la r (kuchli. ele k tro m ag n it, k u ch siz ta ’sirlashuvlar) Y ozm a k o n sp e k t va individual vazifalam i bajarish
R eja asosida
2 [1-7, 10] 27. E le m e n ta r z a rralar klassifikatsiyasi Fo to y ad ro va elek tro y ad ro reak siy alar Y ozm a k o n sp e k t va individual v azifalam i bajarish
R eja asosida
2 [1-7. 10] Jam i: 60 D asturning inlorm atsion-uslubiv ta'm inoti. M a /k u r fanni о qitish jarayonida ta lim n in g zam o n av iv usullari. yangi p ed ag o g ik va axborot texnologiyalari q o 'lla n ilish i nazarda tulilgan. D asturdagi bareha n ia 'ru z a m avzularini o 'tis h d a ta lim ning zam o n av iy usullaridan keng fovdalanish, o'q u v jaray o n in i yangi p edagogik tex n o lo g iy alar asosida tashkil etish sam arali natija beradi. Bu borada zam o n av iy p edagogik tex n o lo g iy an in g "B u m e ran g ", "Y o lp ig ich ". "Aqliy x u ju m ” , "M asofaviv ta 'lim " , “ K laster” ham da "M uam m oli ta 'lim ” tex n o lo g iy asin in g "M unozarali dars" kabi usullarini q o ‘llash o 'rin lid ir S huningdek. am aliy m a s h g 'u lo tla r ja ra y o n id a fanga tegishli b o 'lg a n m axsus qurilm alar. jadvallar, c h izm alar va slaydlardan lo y d alan ish nazarda tuliladi
«A tom va yadro fizikasi» fani b o 'y ic h a re y tin g ja d v a lla ri, n a /o ra t turi. shakli, soni h am da har bir n azo ratg a ajratilgan m aksim al ball, shu n in g d c k joriy va oraliq n a zo ratlarin in g saralash ballari haqidagi m a lu m o tlar fan b o 'y ic h a birinchi m ash g ulotda talab alarg a e 'lo n qilinadi. Fan b o 'y ic h a talab alarn in g bilim saviyasi va o 'z la s h tiris h d arajasin in g D avlat ta 'lim sta n d artlarig a m uvofiqligini ta 'm in la s h uchun quyidagi n azorat turlari o 'tk a z ila d i .loriy nazorat (.IN) - talab an in g fan m av zu lari b o 'y ic h a bilim va am aliy k o 'n ik m a darajasini aniqlash va b aholash usuli. Jo riy n azo rat fanning xususivatidan kelib ch iq q an holda am aliy m a s h g u lo tla rd a o g 'z a k i so 'ro v , test o 'tk a /is h . suhbat. nazorat ishi, k o llek v iu m , uy v a z ila la n n i tek sh irish va shu kabi b o sh q a sh a k lla rd a o 'tk a z ilis h i m um kin. O raliq n azorat (O N ) - se m estr d av o m id a o 'q u v dasturim ng tegishli (fa n la m in g bir necha m avzularini o 'z ichiga olg an ) b o iim i tu g allan g an d an keyin talab an in g nazariy bilim va am aliy k o 'n ik m a d arajasin i an iq lash va b aholash usuli. O raliq nazorat bir sc m estrd a ikki m arta o tk a /.ila d i va shakli (yozm a, o g 'z a k i, test va refe rat yozish) o'quv faniga ajratilgan um um iy so atlar hajm idan kelib chiqqan h o ld a b elgilanadi:
amaliv k o 'n ik m a la m i talab alar to m o n id an o 'z la s h tiris h darajasini baholash usuli. Y akuniy nazorat asosan tayanch tu sh u n c h a va ib oralarga aso slan g an "Y o zm a ish shaklida o 'tk a z ila d i. ON o 'tk a z ish jarayoni kafed ra m udiri tom o n id an tuzilgan kom issiya ish tiro k id a m um azam ravishda o 'rg a n ib bo rilad i va uni o 'tk a z is h tartiblari buzilgan hollarda, O N natijalari bekor qilinishi m um kin. B unday h o lla rd a O N q a y ta o 'tk a z ila d i. O liv ta 'lim m u assasasi ra h b arin in g b u y ru g i bilan ichki n a /o ra t va m o n ito rin g b o 'lim i rah b arlig id a tu /ilg a n kom issiya ish tiro k id a Y aN ni o 'tk a z is h jaray o n i m untazam ravishda o 'rg a n ib boriladi va uni o 'tk a z is h tartiblari buzilgan hollarda, YaN natijalari bekor qilinishi m um kin. B unday h o llard a Y aN q ay ta o 'tk a z ila d i. T alabaning bilim sa v iy asi, k o 'n ik m a va m alak alarin i nazorat q ilish n in g rey tin g tizim i asosida talabaning fan b o 'y ic h a o 'z la s h tiris h darajasi ballar orqali ifodalanadi. «A tom v a yadro fizikasi» fani b o 'y ic h a ta lab alarn in g se m estr d a v o m id ag i o 'z la s h tirish ко rsatkichi 100 b a llik tizim d a baholanadi. U shbu 100 ball baholash turlari b o 'y ic h a quyidagicha taqsim lanadi: Y aN .- 30 ball, qolgan 70 ball esa J.N .-3 5 ball va O .N .-35 ball qilib taqsim lanadi
86-100
A ’lo X u lo sa va q aro r qabul qilish Ijodiv fikrlay olish. M ustaqil m u sh o h a d a y u rita olish. O lgan b ilim la n n i am alda q o 'lla y olish. M ohiyatini tu sh u n tirish . B ilish. aytib berish T a sa v v u rg a eg a b o 'lis h . 71 -85
Y axshi M ustaqil m u sh o h a d a qilish. O lgan bilim larini am alda q o 'lla y olish. M ohiyatini tush u n tirish . B ilish, aytib berish l asav v u rg a eg a b o 'lish . 55-70
O oniqarli M ohiyatini tu sh u n tirish . B ilish. avtib berish ! asav vurga ega b o 'lish I' 54
A niq ta sa v v u rg a eg a b o 'lm a s lik Bilma> .- 13 I an b o 'y ic h a saralash bali 55 ballm tashkil etadi. T alab an in g saralash balidan past b o 'lg a n o z la s h tir is h i rey tin g d attarch asid a qayd etilm aydi. T alab alarn in g o 'q u v fani b o 'y ic h a m ustaqil ishi jo riy . o raliq va yakuniy n azo ratlar ja ra y o n id a tegishli to p sh iriq lam i bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chiqqan holda baholanadi. T a la b a n in g fan b o 'y ic h a revnngi qu y id ag ich a aniqlanadi R V .O '/IO O . bu yerda: V- se m estrd a langa ajratilg an um um iy o 'q u v yukJam asi (soatlarda); O '-fa n b o 'y ic h a o 'z la sh tiris h darajasi (b allard a) I an b o 'y ic h a joriy va oraliq nazo ratlarg a ajratilgan um um iy b alln in g 55 foizi saralash ball hiso b lan ib , ush b u foizdan kam ball to plagan talab a yakuniy n azo ratg a kiritilm aydi Jo riy .IN va o raliq O N turlari b o 'y ic h a 55bal va undan yuqori balni to 'p la g a n talaba fanni o 'z la s h tirg a n deb hisoblanadi va ushbu fan b o 'y ic h a yak u n iy n azo ratg a k irm a slig ig a y o 'l q o 'y ila d i T a la b a n in g se m estr d av o m id a fan b o 'y ic h a to 'p la g a n um um iy bali h a r bir n azorat turidan b elg ilan g an qo id alarg a m uvofiq to plagan ballari y ig 'in d isig a teng. O N v a Y A N turlari k alen d ar tem atik rejaga m u v o fiq d ek an at to m o n id an tuzilgan rey tin g n azo rat jadvallari asosida o 'tk a z ila d i. YA N se m estm in g o xirgi 2 haftasi m ob ay n id a o 'tk a z ila d i JN va O N nazo ratlard a saralash balidan kam ball to 'p la g a n va uzrli sa b ab larg a k o 'ra nazo ratlard a q a tn a sh a o lm agan talab ag a qayta top sh irish uchun, n av b atd ag i shu n azorat turigacha, s o n g g i jo riy va oraliq n azo ratlar uchun esa yakuniy n azo ratg ach a b o 'lg a n m uddat beriladi. T a la b a n in g se m estrd a JN va ON turlari b o 'y ic h a to 'p la g a n b allari ushbu n azo rat turlari um u m iy b a lin in g 55 foizidan kam bo Isa \o k i sem estr yak u n iy jo riy , o ra liq va y ak u n iy n azorat turlari b o 'y ic h a to 'p la g a n ballari yig indisi 55 baldan kam b o 'ls a , u a k ad em ik q arzd o r deb hisoblanadi T a la b a n a zo rat natijalarid an n o ro /i b o 'ls a , fan b o 'y ic h a nazo rat turi natijalari e ’lon qilingan vaqtdan b o sh la b bir kun m o b ay n id a fakultet d ekaniga ariza bilan m u ro ja at etishi m um kin. B unday h o ld a fakultet dek an in m g taq d im n o m asig a k o ‘ra rek to r b u y ru g ‘i bilan 3 (uch) a ’zo d an kam b o 'Im ag an tark ib d a apellvatsiya k om issiyasi tashkil etiladi. A p e lly a tsiy a k o m issiy asi talab alarn in g arizalarm i k o 'rib ch iq ib , shu k u n n in g o 'z id a x ulosasini bildiradi. B a h o la sh n in g o ’m a tilg a n talablar asosida b elgilangan m u d d atlard a o 'tk a z ilish i ham da ra sm iy lash tirilish i fakultet dekam . kafedra m udiri. o 'q u v -u slu b iy b o sh q a rm a h am d a ichki n azorat va m o n ito rin g b o ‘lim i tom o n id an nazorat qilinadi. T a la b a la r JN dan to 'p la v d ig a n hallarn ing n an iu n aviy m ezonlari № K o 'rsa tk iclilu r J N b a lla ri M a k sim a l 1-JN 2 -J N 3 -J I \ 1. D arslarg a q atn ash g an lik va o zlashtirishi darajasi. A m aliy m a sh g 'u lo tla rd a g i faolligi. am aliy m a s h g ‘u lo t d aftarla-rin in g yuritilishi va holati 12
04 04 2. M ustaqil ta ’lim to p sh iriq la-rin in g о / vaqtida va sifatli bajarilishi. M avzular bo v icha u> v azifalarin i b ajarilish va o 'z la s h tirb in darajasi. 12 04 04 04 3. Y o zm a n azo rat ishi yoki test savollariga b erilg an javoblar 11 04 04 03 J a n ii IN b a lla ri: 35 12 12 11 4
T a la b a la r O N dan to'plavdigan b allarnin g n am u naviy me/onlari M’ K o 'rsa tk iclilu r O N huUari M a k sim a l l-O N : - o n 1. D arslarga qatnashganlik darajasi. M a 'ru z a d arslaridagi faolligi, k o n sp e k t d a lta rla rin in g yu ritilish i va to 'liq lig i 15 07 08 2. T alab alarn in g m ustaqil t a ’lim to p sh iriq larin i, jum ladan referatlam i o 'z vaqtida va sifatli b ajarishi va o 'z la sh tirish . 10 05
3. /a k i sa vol-javoblar, kollo k v iu m va b o sh q a nazorat turlari natijalari b o 'y ic h a 10 05 05 Jam i ON ballari: 35 1
18 V akum y nazorat “ Y o /m a ish” sh a k lid a b e lg ilan g an b o 'ls a , u holda yakuniy n azo rat 30 b allik Y o /m a ish variantlari asosida o 'tk a z ila d i. A g ar yak u n iy n azorat m ark azlash g a n test asosida tashkil etilgan b o 'lib fan b o 'y ic h a yak u n iy nazorat "Y o zm a ish " shaklida b elgilangan b o 'ls a . u holda \ akuniy n a /o ra l q u \ idagi ja d v a l a so sid a am alg a oshiriladi
} 1 Y ballari M a k sim a l 0 ‘zgarish o ra lig 'i 1.
5 x2= 10 0-10
2. " ....... ............ 1 an b o 'y ic h a 4 la am aliy topshiriq 4 x 5 = 2 0 0-20
Y akuniy n a /o ra l "Y o zm a ish' sh a k lid a am alga o sh irilg an d a, sinov k o 'p variantli usulda o 'tk a z ila d i lia r bu variant 2 la nazariy savol va 4 ta am aliy to p sh m q d an iborat. N azariy savollai Ian b o 'y ic h a layanch so z va ib o ralar aso sid a luzilgan b o 'lib , fanning barcha m avzulai пи о / ichiga quintal) olgan Hat bn n a /a riy savolga y o /ilg a n jav o b lar b o 'y ic h a o 'z la s h tirish ко rsatkichi 0-5 ball oralig id.i iiiak sitn ali-10 b a ll) baliolanadi A m aliy to p sh iriq m n g bar b in esa 0-5 ball o ra lig 'id a (m aksm iali .Ml ball) baliolanadi I alaba um u m iy m aksim al 30 ball to 'p lash i m um kin 'i o /m a sinov b o 'y ic h a um um iy o 'z la s h tiris h k o 'rsa tk ic h in i aniqlash uchun v arian td a b erilgan s.iw illarning har bin uchun yozilgan ja v o b la rg a q o 'y ilg a n o 'z la sh tirish ballari q o 'sh ila d i va yig 'im li lalabaning yak u n iy n azo rat b o 'y ic h a o 'z la s h tiris h bali hisoblanadi 15
Fo yd alan ilad ig an d a rslik la r va o 'qu v q o 'llan m a la r ro'yxati. A sosiy d a rslik va o ‘q u \ q o'llanm alar: 1 A x m ed o v a Ci. M am atqulov o, X olboyev 1. A tom fizikasi, T oshkent. 2013 2. С и ву х и н Д .В . О бш ей курс ф и зи ки . А том ная и яд ерная ф и зи ка часть 1. А том ная ф изика. М: Н аука. 1986г. 416 стр. 3. M o 'm in o v Т .М .. X oliqulov А .В ,. X ushm urodov Sh.X . A tom yadrosi va z a rralar fizikasi O liy o ‘q uv y u rtla rin in g fizik b ak alav r ta 'lim y o 'n a lis h i talabalari uchun o 'q u v q o 'llan m a. - T o sh k en t, 2009. 4. П о л в о н о в С Р . К аноков 3.. К а р ах о д ж аев A , Рузим ов LU.M А том ф и зи каси д ан м асал ал ар ту п л ам и . У кув кулланм а. Т ош кент. У зМ У , 2 006, 75 б. 5.
К а н о к о в 3.. К араходж аев А ., Н ари дд и нов К., П о л во н о в С.Р. А том ва ядро ф и зи к аси д ан лаб о р ато р ия иш лари. Укув кулланм а. Т о ш кен т, У зМ У , 2006, 148 б. 6. O .P ard ay ev , S h .X u sh m u ro d o v . U .T uxtayev, A tom fizik asid an m asalalar yeehish. S am arqand. 2016. 7. В о л ьк ен ш тей н B.C. С б о р н и к задач по общ ей ф и зи ке. А то м и зд ат , М ., 1983 Q o 'sh im ch a ad ab iyotlar: 1. Ш и р о к о в Ю .М .. Ю дин Н.П. Я дерная ф и зи ка. М.: Н аука, 1980. 2. М атеев А .Н . А том н ая ф и зи ка, М : В ы сш ая ш кола, 1989. 3. И р о д о в И .Е. С б о р н и к задач по атом ной и яд ерной ф изике. М.: Э н ер го ато м и зд ат. 1984. 4. С и в у х и н Л .В . О бщ и й курс ф и зи ки Том 5, часть 1, 2. М.: Н аука. 1989. 5. Т еш а б о ев К Т Я д р о ва элем ен тар зарралар ф и зи каси . Т ош кен т: У китувчи. 1992 й. 6. М ухи н К.Н . Э кс п ер и м ен та льн ая ядерная ф изика. Кн. I: Ф и зи к а ато м н о го ядра. М.: Э н ер го ато м и зд ат , 1993. 7. Б е к ж о н о в Р.Д. А том яд роси ва зарралар ф изикаси. Т о ш кен т, У ки тувч и , 1994. 8. A x m ed o v a G , O m an o v Sh, S alixbayev U Y adro fizikasidan m asalalar yeehish. Sam D U . S am arqand-2001. 9. A x m ed o v a G , Tuxtayev U. Y adro fizikasi va d o zim etriy a d an m asalalar t o ’plam i S am arq an d 2019. 16 Download 476.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|