Falsafa 3-joriy nazorat topshirig’i ahmadjonov elbek 651– 22 gr 11-мавзу. Мулоҳаза. Хулоса чиқариш режа

Иккинчи йўналиш: Қадимги юнон мутафаккири Аристотелдан бошланади. Аристотел гўзалликни реал воқелик инъикоси сифатида талқин этади. У гўзалликни моддий оламнинг мослик, аниқлик, ҳамоҳанглик, мезон-ўлчовлик каби миқдорий ва маконли тавсифлари билан боғлаб мушоҳада қилади.

Аристотел фикрига кўра, гўзаллик заминида инсон ва нарсаларнинг бир-бирига мувофиқлиги, лойиқлиги, мослиги ақидаси ётади. Ўзининг мазкур ғоясини асослаш учун у «ўта кичик нарса гўзал бўла олмас эди, чунки оз вақт ичидаги тасаввур қоришиб кетади, ўта улкан нарса гўзал бўла олмас эди, чунки уни идрок этиш бирданига содир бўлмай, унинг бирлиги ва яхлитлиги йўқолиб кетади», - деб уқтиради. Гўзаллик муайян мезон – ўлчов кўринишдагина намоён бўлади. Унинг фикрича, гўзаллик сифатига нафақат табиат ҳодисалари, балки адолат, мардлик, саҳоват, донишмандлик каби яхши инсоний фазилатлар ҳам киради.

Уйғониш ва маърифатпарварлик даври эстетик қарашларида гўзалликнинг табиий қонунларини ишлаб чиқиш, уларни санъат соҳасига ҳам тадбиқ этишга уринишлар бўлган. Масалан, Дидро гўзалликнинг ички мазмундорлиги, санъат асарларига нисбатан ифода кучи ҳақида фикр юритиб, гўзаллик билан гўзалликни баҳолаш ўртасида субъэктив омил муҳим ўрин тутишини таъкидлайди.

Гўзаллик – бу табиат, жамият, санъат ҳодисаси бўлиб, бирор нарсага ҳис-туйғу орқали таъсир ўтказиш билан инсонда жисмоний ва маънавий кучлар оқимининг кўпайишига, шодлик, завқланиш, маъна-вий қониқиш ҳолати вужудга келишига имкон яратилади. Гўзаллик ижтимоий аҳамиятга молик ҳодисадир. Гўзаллик ҳамиша фойдали, лекин у алоҳида турдаги фойдали – у аввало, инсонга, жамиятга, тараққиётга маънавий фойда келтиради.

2. Гўзаллик хилма-хил даражада намоён бўлади. Табиатдаги гўзаллик ижтимоий ҳаёт гўзаллигидан, фойдали-амалий фаолиятдаги гўзаллик бадиий ижоддаги гўзалликдан фарқ қилади. Лекин барчаси қандайдир умумий белгига эгадир. Мана шу умумий белги туфайли ҳодисаларни гўзаллик тушунчаси билан ифодалаймиз. Гўзал нарсалар инсон амалий фаолиятига, манфаатларига мос бўлиб, уларни идрок этиш ҳайрат ва қувонч бағишлайди, шахснинг уйғун ҳамоҳанг ривожланишига, унда энг яхши инсоний хислат-фазилатлар таркиб топишга кўмаклашади.