Фалсафа асос doc


Download 1.03 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/77
Sana02.01.2022
Hajmi1.03 Mb.
#191655
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   77
Bog'liq
falsafa asoslari

Uchinchi  savol:  Fan  -  texnika  inqilobi  va  jamiyat  hayotidagi  fan  o„rnining  ortib  borishi 
masalasida shuni qayd etish lozimki, “XX asr - fan asri” deb atalgan bo„lsa, “XXI asr - texnologiya 
asri”  deb  atala  boshlamoqda.  Sababi,  fan  -  texnika  inqilobi  bir  tomondan  jamiyatda  moddiy 
boyliklarni  rivojlan-tirish,  insonning  oziq  -  ovqatga,  kiyim  -  kechakka  bo„lgan  ehtiyojini  to„laroq 
qondirish  bilan  birga  jamiyat  oldiga  ham  bir  qator  masalalarni  ko„ndalang  qilib  qo„ymoqda. 
Jumladan,  fan  -  texnika  taraqqiyoti  intellektual  salohiyatni  zudlik  bilan  rivojlantirish  muammosni 
qo„ymoqda, sababi hozirgi kunda faqatgina hozirgi zamon fan  - texnika taraqqiyotining mohiyatini, 
ahamiyatini chuqur bilgan, hozirgizamon fan taraqqiyotining chuqur egallagan kishigina fan - texnika 
taraqqiyotining  rivojlanishiga  o„z  hissasini  qo„shishi,  unga  ijobiy  ta‟sir  etishi  mumkin.  Shuning 
uchun  ham  mustaqil  mamlakatimiz  oldida  bilimdon  va  hozirgi  zamon  fan  -  texnika  inqilobining 
ahamiyati, mohiyatini chuqur biladigan malakali kadrlar tayyorlashga alohida e‟tibor qaratish lozim. 
Mamlakatimiz mustaqilligini mustahkamlash bozor iqtisodiyotida htish sohasini jadallashtirish 
uchun  intellektual  salohiyatni  yanada  mustahkam-lashga  e‟tibor  berila  boshladi.  Prezident 
I.A.Karimov  “O„zbekiston  XXI  asr  bo„sag„asida”  nomli  asari  va  boshqa  maqola  hamda  nutqlarida 
mamlakatimizda ilm - fanning rivojlanishiga alohida e‟tiborni qaratdi. 


91 
 
Ayniqsa, jahon ilm - fani rivojiga katta hissa qo„shgan ulug„ ajdodlarimizning ilmiy merosini 
chuqur  o„rganish  va  ularning  an‟analarini  rivojlantirish  maqsadida  Xorazmda  Ma‟mun 
akademiyasining  qaytadan  tiklanishi  va  uning  nishonlashini  hayotimizda  ulkan  voqeadir. 
Shuningdek, ilmiy - tadqiqot muassasalarining tarkibiy tuzilishiga muhim o„zgarishlar qilindi. Zamon 
talablariga  javob  beradigan  yangi  Oliy  o„quv  yurtlari,  Ilmiy  -  tadqiqot  institutlari,  Oliy  Attestatsiya 
Komissiyasi  tashkil  etildi.  Talabalarni  Oliy  o„quv  yurtlariga  qabul  qilishning  ilg„or  usullari,  yangi 
pedagogik texnologiyalar joriy etildi. 
O„zbekistonda  ilm  -fan  kishilarning  malakasini,  bilimini  oshirishga  ko„maklashadigan 
jamg„armalar tashkil qilindi. Fan rivojining huquqiy asoslari yaratildi, ilm - fan xodimlarini ijtimoiy 
himoyalashga e‟tibor kuchaytirildi. 
Fan  taraqqiyotida  an‟anaviylik  va  yangilanish  jarayoni  dialektikasini  bilish,  bu  jarayonni 
O„zbekiston sharoitida yanada rivojlantirish davr talabidir. 
Fandagi  an‟anaviylik,  bir  tomondan uni  tarixiy  ildizlardan uzilib  qolishdan saqlasa,  ikkinchi 
tomondan  mamlakat  taraqqiyoti  yo„lida  paydo  bo„lgan  muammolarni  an‟anaviy  usullar  bilan  hal 
etish  uning  hayotdan  ajralib  qolishiga  olib  keladi.  Fan  taraqqiyotida  an‟anaviylik  va  yangilikni 
(novatorlik) uzviy bog„lash muhim muammolardan biridir. 
O„zbekiston faniga kirib kelgan muhim yangiliklar uning tarkibiy tuzilishidagi o„zgarishlardan 
tashqari, yana quyidagilar namoyon bo„ladi: 
1.  Fanning kompyuterlashtirilishida; 
2.  Jahonning dolzarb umumbashariy muammolarini hal etishda o„zbek olimlarining faol ishtirok 
etayotganliklarida; 
3.  Ilmiy tadqiqotlarda eng zamonaviy texnika, asbob - uskunalaridan va ilg„or metodlardan 
foydalanayotganida; 
4.  Olimlarning jahon tillarini o„rganishda rag„batlantirilishida; 
5.  Jahonning taraqqiy etgan mamlakatlari Oliy o„quv yurtlari hamkor-ligida mutaxassis kadrlar 
tayyorlash yo„lga qo„yilganligida; 
6.  Ilmiy - tarbiya tizimining tubdan isloh qilinganligida; 
7.  Eng muhim global muammolarga bag„ishlab Halqaro ilmiy - amaliy anjumanlar, 
simpoziumlar o„tkazilayotganligida; 
O„zbekistonda demokratik  jarayonlarni  yanada  chuqurlashtirish, iqtiso-diy, siyosiy, madaniy 
va ma‟rifiy vazifalarni hal etishda fanning asosiy vazifalariga Prezident I.A.Karimovning asarlarida 


92 
 
batafsil asoslab berilgan. 
Fanning  rivoji  o„z  oldiga  qo„ygan  muammolarni  hal  etishda  ilmiy  metodlardan,  fan 
yutuqlaridan oqilona foydalanishni taqozo etadi. 
XX  asr  fan  -  texnika  inqilobi  insonning  moddiy  va  ma‟naviy  hayotida  tub  o„zgarishlarni 
vujudga  keltirdi.  Insonning  borliq  va  tabiat  taqdiri  uchun  javobgarlik  hisssini  yanada  oshirdi.  Fan 
inson  hayotining  barcha  sohalariga  kirib  bormoqda,  inson  va  jamiyat  borligining  muhim  tarkibiy 
qismiga bevosita ilshab chiqaruvchi kuchga aylandi. 
 


93 
 
Nikolay Kuzanskiy
 
Nikolay Kopernik
 
Jordano Bruno
 
Fransis Bekon
 
Rene Dekart
 
Keyingi yuz yil davomida ilmiy faoliyat bilan shug„ullanuvchi olimlar soni beqiyos darajada 
o„sdi. Agar XX asr boshlarida butun yer yuzidagi olimlar yuz ming atrofida bo„lgan bo„lsa, hozirgi 
kunga kelib ularning soni olti milliondan oshib ketdi. 
Fan  -  texnika  sohasidagi  inqilobiy  o„zgarishlarni  olimlar  sonining  o„sib  borishidagina  emas, 
balki  ilmiy  kashfiyotlar  salmog„i  va  sifatini  muttasil  ortayotganida  ham  ko„rish  mumkin.  Butun 
insoniyat tarixida qilingan ilmiy kashfiyotlarni yuz foiz deb oladigan bo„lsak, uning to„qson foizi XX 
asrga to„g„ri keladi. Ilmiy informatsiyalar har o„n - o„n besh yilda ikki marta ortib bormoqda. 
Hozirgi  kunda  O„zbekiston  fanini  rivojlantirish,  ulug„  ajdodlarimiz-ning  ilmiy  an‟analarini 
davom  ettirish,  hozirgi  zamon  fan  -  texnika  yutuqlarini  puxta  egallash  mamlakatimizning  ilg„or 
ma.mla.ka.tlar qatoridan munosib o„rin egallashi uchun mustahkam zamin yaratadi. 

Download 1.03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling