Bunda muayyan yo’nalishlarni rivojlantirish, rivojlanish jarayonini sekinlashtirish yoki to‘xtatishga qaratilgan mexanizmlar ishga solinadi. Fanning ijtimoiy funksiyasi fan metodlari va uning ta’limotlaridan
ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishning keng ko'lamli rejalarini tuzish
uchun foydalanilishini nazarda tutadi. Fan o‘zini ijtimoiy kuch
funksiyasida davrimizning olamshumul muammolarini (tabiiy
resurslarning kamayishi, atmosferaning ifloslanishi, ekologik xavf
miqyosini aniqlash) hal qilish chog‘ida namoyon etadi. 0 ‘zining bu
funksiyasida fan ijtimoiy boshqaruv bilan bog‘lanadi.
Jamiyat muttasil ta’sirining sezilishi bugungi kunda fan «ijtimoiy
buyurtma»ni bajarishga majburligi bilangina izohlanmaydi.Texnologik
ishlovlarning qo’llanish oqibatlari uchun katta axloqiy mas’uliyat har
doim olim zimmasiga yuklanadi. Aniq fanlarga nisbatan maxfiylik
xususiyati juda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu, xususan, harbiy sanoat
sohasida maxsus buyurtmalarni bajarish bilan bog'liq. Darhaqiqat,
shunday texnologiyalar va ishlovlar mavjudki, insoniyat uchun ulardan
Fanni belgilovchi ijtimoiy-psixologik omillar ilmiy tadqiqot
kontekstiga tarixiy va ijtimoiy ong haqidagi tasavvurlarni, olimning
shaxsi va ma’naviy qiyofasi, bilishning kognitiv mexanizmlari va lining
faoliyatini rag‘batlantiruvchi omillar haqidagi mulohazalarni kiritishni
taqozo etadi. Ular fanni sotsiologik o‘rganish majburiyatini yuklaydi,
chunki fan, ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, o‘z rivojlanishining
nafaqat ijobiy, balki salbiy oqibatlari bilan ham tavsiflanadi. Faylasuflar
fanning qo'llanilishi o‘zining axloqiy va insoniy mazmunini
yo‘qotishidan ehtiyot bo’lishga chaqiradilar. Bu holda fan qattiq tanqid
obyektiga aylanadi, olimlar faoliyati ustidan nazorat o‘matish
muammolari muhim ahamiyat kasb etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
