Fan: Jahon qishloq xo‘jaligi

2 
Qishloq xo‘jaligi ixtisoslashuvi 

---

Bu davlatlarda yerga xususiy mulkchilik munosabatlari o‘rnatildi. Lekin qishloq 
xo‘jalik yerlari hozircha oldi-sotdi ob’ekti bo‘lgan emas. Rossiya, Qozog‘iston 
davlatlarida ham yerga xususiy mulkchilik o‘rnatildi. Bu davlatlarda yer fermer 
xo‘jaligi yurituvchilarga ularning xohishiga ko‘ra, taqsimlab byerildi. 
Qozog‘istonning shimoliy qismida 1 fermerga 1200- 1300 gektar yer byerilgan 
bo‘lsa, janubiy qismida bu ko‘rsatgich 5-15 gektarni tashkil etadi. Rossiya, 
Qozog‘iston va Qirg‘izistonda yerni sotish mumkin emas, lekin undan foydalanish 
huquqini sotish yoki ijaraga byerish mumkin. Turkmanistonda ham yer xususiy 
mulk hisoblanadi. Lekin yerni sotish, ijaraga byerish, garovga qo‘yish mumkin 
emas. 

2 
Qishloq xo‘jaligida mulkchilik shakllari 

---

Belorussiyada 
uy-joy 
qurish 
uchun 
va 
tomorqaga 
ajratilgan 
yerlar 
xususiylashtirilgan. Boshqa barcha yerlar davlat mulki hisoblanadi. Ukrainada barcha 
qishloq xo‘jalik yerlariga xususiy mulkchilik o‘rnatilgan bo‘lib, fermer xo‘jaliklari 
tezroq rivojlanmoqda. Ukrainada bir fermerga o‘rtacha 22 gektar yer byerilgan. 
Moldaviyada asosan oilaviy xo‘jaliklar tashkil topdi va ularning o‘rtacha 1-2 gektarni 
tashkil etadi. 
Nisbatan yirik fermer xo‘jaliklari Estoniyada tashkil topdi. Ulardan har biridagi 
yer hajmi o‘rtacha hajmi 22 gektarni tashkil etadi. 
MDHning Moldaviya, Gruziya va Armanistondan boshqa barcha davlatlarida yirik 
qishloq xo‘jalik firmalari va shirkatlari ham saqlanib tribdi. Bu xo‘jaliklarning 
o‘rtacha hajmi 450-1600 gektarni tashkil etadi. 

2 
Fermer xo’jaliklari 

---

Qishloq xoʻjaligiga yarokli yerlar 197,6 mln. gektar; shundan 85,4 mln. gektari 
haydaladigan yer, qolgan qismi pichanzor va yaylov. Haydaladigan yerlarning 4/5 
qismi Markaziy, Volgabuyi, Shim. Kavkaz, Ural va Gʻarbiy Sibir iqtisodiy rnlariga 
toʻgʻri keladi. Qishloq xoʻjaligi yalpi mahsulotining 47,2% ni dehqonchilik va 52,8% 
ni chorvachilik beradi. Asosiy ekinlari: gʻalla, qand lavlagi, kungaboqar, kartoshka, 
sabazavot, zigʻir va boshqa Volgabuyi, Shim. Kavkaz, Gʻarbiy Sibir, Ural va 
Markaziy rnlarda bugʻdoy, Shim., Shim.Gʻarbiy va Markaziy rnlarda zigʻir, Shim. 
Kavkaz, Volgabuyi, Markaziy rnlarda kungaboqar, Markaziy va Shim. Kavkazda kand 
lavlagi yetishtiriladi. Turli rnlarda meva, rezavor va uzumzorlar bor. 4,29 mln. gektar 
yer sugʻoriladi (asosan, Shim. Kavkaz va Volgabuyida).