Fan: O‘qituvchi nutq madaniyati

Fan: O‘qituvchi nutq madaniyati

? Xalq majlislaridan birida qaysi notiq o‘zini ikkinchi bor sinab ko‘radi. Lekin bu safar ham muvaffaqiyatsizlikka uchraydi.

+ Demosfen
- Aristotel
- Anaksagor
- Suqrot
? Og‘ziga tosh solib olib, qattiq va ravon gapirishga harakat qiladi. “R” tovushini to‘g‘ri talaffuz etish maqsadida kuchuk bolasining irillashini kuzatadi va o‘zi ham xuddi shu tovushni qaytaradi. Nihoyat, uzoq muddatli tinimsiz mashqlardan so‘ng qaysi notiq o‘z maqsadiga erishadi.
- Aristotel
- Anaksagor
+ Demosfen
- Suqrot
? Qaysi asar dialog shaklida yozilgan bo‘lib, Lisiniy, Koidaass, Mark Antoniy, Yuliy Syezar, Strabon, Katull, huquqshunos Ssevola va uning shogirdlari Katt, Sulnisiy Ruflarning ijtimoiy va siyosiy nutqlari, ularning notiqlik san’ati hamda bu san’atning eng mayda-chuyda masalalaridan tortib siyosiy muammolargacha bo‘lgan qimmatli notiqlik haqidagi fikr va mulohazalarini o‘z ichiga oladi?
-Aristotel “Ritorika”
- Siseron “Brut”
+ Sitseron “Notiqlar haqida”
-Demosfen asari
? Qadimgilarning shahodatiga qaraganda, kimning merosidan bizga qadar faqat o‘ttiz to‘rttasi yetib kelgan. Ularning barchasi, asosan, sud nutqlaridan iboratdir.
- Aristotel
- Anaksagor
+Lisiy
- Suqrot
? Afinada notiqlik maktabini ochadi va qariyb 40 yil davomida ustozlik qiladi. O‘z zamonasida …ning notiqlik maktabi juda katta shuhrat qozongan.
- Aristotel
- Anaksagor
+ Isokrat
- Suqrot
? Nutqda tinglovchini o‘ziga qaratib olishdan muhimroq narsa yo‘q, buning uchun esa tomoshabinni shu qadar hayajonlantira olish kerakki, natijada u ko‘proq qalb hayajoni ta’sirida bo‘lsin, –deb qaysi notiq e’tirof etgan?
- Aristotel
+Mark Antoniy
- Anaksagor
- Suqrot
?Ommaviy axborot vositalari uslubi qanday uslub sanaladi?
-ilmiy uslub
-rasmiy uslub
-badiiy uslub
+publitsistik uslub
?Quyidagi hujjatlarning qaysi biri rasmiy uslubning diplomatik uslub turida yoziladi?
-jinoiy aktlar
-bildirgi
+konvensiya
-qonun
? “O‘zbekiston Respublikasining davlat tili haqida”gi qonuni qachon chiqarilgan?
+1989-yil 21-oktabr
-1995-yil 6-may
-1993-yil 2-sentabr
-1995-yil 21-dekabr
? “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun qachon qabul qilingan?
+1993-yil 2-sentabr
-1995-yil 6-may
-1989-yil 21-oktabr
-1995-yil 21-dekabr
? “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonunga o‘zgartirish qachon qabul qilingan?
-1995-yil 2-sentabr
-1989-yil 21-oktabr
+1995-yil 6-may
-1995-yil 21-dekabr
?“O‘zbekiston Respublikasining davlat tili haqida”gi qonuniga qachon o‘zgartirishlar kiritilgan?
+1995-yil 21-dekabr
-1995-yil 2-sentabr
-1989-yil 21-oktabr
-1995-yil 6-may
?1989-yil 21-oktabrda “O‘zbekiston Respublikasining davlat tili haqida”gi qonun nechta moddadan iborat bo‘lgan?
-24 modda
-126 modda
+30 modda
-128 modda
?1995-yil 21-dekabrda “O‘zbekiston Respublikasining davlat tili haqida”gi qonunga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgan, hozirda nechta moddadan iborat?
+24 modda
-30 modda
-126 modda
-128 modda
? “O‘zbekiston Respublikasining davlat tili o‘zbek tilidir” – quyidagi modda til haqidagi nechanchi modda?
-30-modda
-16-modda
-24-modda
+1-modda
? Lahja nima?
+bir-biriga o‘xshash shevalar yig‘indisi
-qo‘pol va haqorat so‘zlar
-ma’lum bir qatlam yoki guruh kishilar orasida ishlatadigan so‘zlar
-chetdan kirib kelgan so‘zlar
? Vulgar so‘zlar nima?
-bir-biriga o‘xshash shevalar yig‘indisi
-ma’lum bir qatlam yoki guruh kishilar orasida ishlatadigan so‘zlar
+ qo‘pol va haqorat so‘zlar
-chetdan kirib kelgan so‘zlar
? Jargonlar nima?
-qo‘pol va haqorat so‘zlar
- bir-biriga o‘xshash shevalar yig‘indisi
+ ma’lum bir qatlam yoki guruh kishilar orasida ishlatadigan so‘zlar
-chetdan kirib kelgan so‘zlar
? Quyidagi matn kimning nutqidan olingan? «Ayni paytda nutqiy madaniyat tarbiyasi bilan maktabdagi, hech bir istisnosiz, barcha o‘quv fanlari ham bilvosita shug‘ullanishi kerak. Matematika bo‘ladimi, fizika yoki tarix bo‘ladimi, o‘qituvchi o‘z nutqiy madaniyati bilan namuna ko‘rsatishi, tegishli fan sohasining tugal tilini namoyish etishi va shu yo‘l bilan o‘quvchidagi so‘z sezgisiga kuch berishi maqsadga muvofiq. Ta‘lim amaliyotida ko‘rgazmalilik azaldan eng zaruriy omil sifatida qarab kelinadi, shuning uchun o‘qituvchi juda ko‘p vaqtini turli ko‘rgazmali qurollar tayyorlashga sarflaydi. Bu ma‘qul, ammo, unutmaslik kerakki, nutqiy madaniyatni o‘rgatish, chiroyli so‘z zavqini o‘stirish, umuman, til estetikasi tarbiyasida asosiy, jonli ko‘rgazmali qurol o‘qituvchining o‘zidir».
-Suyun Karimov
+ Nizomiddin Mahmudov
-Jo‘liboy Eltazarov
-Azamat Pardayev
? "Sanjariyya masjidida bir kishi rag‘bat bilan azon aytar erdi, bir ovozi bilanki, eshitganlar andin nafrat etardilar. Masjidning sohibi bir amir erdi, odil va xushxulqlik. Xohlamas erdiki, aning ko‘nglini mukaddar aylasa, aydi: "Ey javonmard, bu masjidning qadimgi muazzinlari bor-ki, har birining besh tillo vazifasi bordur. Senga o‘n tillo berurmen, tokim bo‘lak mahallaga ketarsen". Bu so‘zg‘a ittifoq ayladilar va muazzin ketdi. Bir muddatdin so‘ngra amirning huzuriga qaytib keldi va aydi: "Ey amir, menga zulmu sitam ayladingki, o‘n tillo bilan meni bu mahalladin jo‘natding. Ul mahallaki, men bordim, menga yigirma tillo berdilarki, bo‘lak mahallaga ketsam qabul etayurmen", quyidagi parcha qaysi asardan keltirilgan?
-Mahmud Koshg‘ariyning esa “Devonu lug‘atit turk” asaridan
+ Shayx Sa‘diy Sheroziyning "Guliston" asaridan
-Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilig”
-Kaykovus “Qobusnoma”
? Muloqot vositalarini o‘rganuvchi fan yo‘nalishlaridan bo‘lmish kinestetika nimani o‘rganadi?
+ inson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
- yuz mushaklarining harakatlarini o‘rganadi
- tananing turli a‘zolari harakatining ma‘nolarini o‘rganadi
- muloqot paytida bir-biriga bevosita teginishni (qo‘l siqish, silash, yelkaga qoqish, itarib yuborish va hokazo) o‘rganadi.
? Muloqot vositalarini o‘rganuvchi fan yo‘nalishlaridan bo‘lmish mimika nimani o‘rganadi?
-inson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
- tananing turli a‘zolari harakatining ma‘nolarini o‘rganadi
- muloqot paytida bir-biriga bevosita teginishni (qo‘l siqish, silash, yelkaga qoqish, itarib yuborish va hokazo) o‘rganadi.
+yuz mushaklarining harakatlarini o‘rganadi nson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
? Muloqot vositalarini o‘rganuvchi fan yo‘nalishlaridan bo‘lmish jestika nimani o‘rganadi?
-inson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
- yuz mushaklarining harakatlarini o‘rganadi nson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
+ tananing turli a‘zolari harakatining ma‘nolarini o‘rganadi
- muloqot paytida bir-biriga bevosita teginishni (qo‘l siqish, silash, yelkaga qoqish, itarib yuborish va hokazo) o‘rganadi.
? Muloqot vositalarini o‘rganuvchi fan yo‘nalishlaridan bo‘lmish takesika nimani o‘rganadi?
+muloqot paytida bir-biriga bevosita teginishni (qo‘l siqish, silash, yelkaga qoqish, itarib yuborish va hokazo) o‘rganadi.
-inson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
-yuz mushaklarining harakatlarini o‘rganadi nson hissiyotlari va tuyg‘ularining tashqi ifodalarini o‘rganadi
-tananing turli a‘zolari harakatining ma‘nolarini o‘rganadi
? Nima muloqot paytida odamlarning makonda joylashuvini tadqiq etadi?
+Proksemika
-masofa
-makon va zamon
-jestika
? Soha mutaxassislari muloqotdagi odamlar o‘rtasidagi masofani bir qancha turlarga ajratadi, shundan imtim masofa qancha masofani tashkil qiladi?
-45-120 sm
-120-400 sm
-400 sm.dan ortiq
+15-40 sm
? Soha mutaxassislari muloqotdagi odamlar o‘rtasidagi masofani bir qancha turlarga ajratadi, shundan Shaxsiy yoki personal masofa qancha masofani tashkil qiladi?
-15-40 sm
-120-400 sm
+45-120 sm
-400 sm.dan ortiq
? Soha mutaxassislari muloqotdagi odamlar o‘rtasidagi masofani bir qancha turlarga ajratadi, shundan ijtimoiy masofa qancha masofani tashkil qiladi?
+120-400 sm
-15-40 sm
-45-120 sm
-400 sm.dan ortiq
? Soha mutaxassislari muloqotdagi odamlar o‘rtasidagi masofani bir qancha turlarga ajratadi, shundan ommaviy masofa qancha masofani tashkil qiladi?
-15-40 sm
-45-120 sm
-120-400 sm
+400 sm.dan ortiq
? So‘zdurki, nishоn bеrur o‘likkа jоndin,
So‘zdurki, bеrur jоng‘а хаbаr jоnоndin.
Insоnni so‘z аylаdi judо hаyvоndin.
Bilkim, guhаri shаrifrоq yo‘q оndin.
Ushbu parcha kim tomonidan so‘zga berilgan?
-Kaykovus
-Yugnakiy
+Alisher Navoiy
-Yusuf Xos Hojib
? «Bilgilkim, hаmmа hunаrdаn so‘z hunаri yaхshi» ushbu gaplar kimning qalamiga mansub?
+ Kaykovus
- Alisher Navoiy
-Yugnakiy
-Yusuf Xos Hojib
? «Nutq - qudrаtli kuch: u ishоntirаdi, undаydi, mаjbur etаdi» ushbu gaplar kimning qalamiga mansub?
- Alisher Navoiy
-Yugnakiy
-Yusuf Xos Hojib
+R.Emirsоn
?Оlibmеn tахti fаrmоnimg‘а оsоn
Chеrik chеkmаy Хitоydin tо Хurоsоn
ushbu parcha kimning qalamiga mansub?
-Kaykovus
+Alisher Navoiy
-Yugnakiy
-Yusuf Xos Hojib
?Til qanday hodisa?
+ijtimoiy
-tabiiy
-zamonaviy
-ruhiy
? «Nutqning to‘g‘riligi dеgаndа, – nutq mаdаniyatining zаrur vа birinchi shаrti sifаtidа аdаbiy tilning mа’lum pаytdа qаbul qilingаn mе’yorigа qаt’iy vа аniq muvоfiq kеlishini, uning tаlаffuz, imlоviy vа grаmmаtik mе’yorlаrini egаllаshni tushunish lоzim bo‘lаdi»,- deb kim ta’kidlaydi?
+ V.Kоstоmаrоv
- T.Qudrаtоv
-R.Rasulov
-T.Qurbonov
?Urg‘uning qanday turlari mavjud?
-gap urg‘usi, mantiqiy urg‘u
-bo‘g‘in urg‘usi, gap urg‘usi, so‘z urg‘usi
+gap urg‘usi, so‘z urg‘usi
-faqat so‘z urg‘usi
?Nutqning aniqligi va ravonligi haqida keltirilgan quyidagi parcha kimning qalamiga mansub?
«Ey fаrzаnd, so‘zning yuzin vа оrqаsin bilg‘il vа ulаrgа riоya qilg‘il, hаr nа so‘z dеsаng yuzi bilа dеgil, tо suхаngo‘y bo‘lg‘аysаn. Аgаr so‘z аytib, so‘zning nеchuk ekаnin bilmаsаng qushgа o‘хshаrsаnki, ungа to‘ti dеrlаr, ul dоim so‘zlаr, аmmо so‘zning mа’nоsin bilmаs».
- Alisher Navoiy
-Yugnakiy
+ Kaykovus
-Yusuf Xos Hojib
? Nutqning aniqligi va ravonligi haqida keltirilgan quyidagi parcha kimning qalamiga mansub?
«Shundаy kishini nоtiq (suхаngo‘y) dеymizki, uning hаr so‘zi хаlqqа tushunаrli bo‘lsin vа хаlqning hаr so‘zi ungа hаm mа’lum bo‘lsin».
+ Kaykovus
- Alisher Navoiy
-Yugnakiy
-Yusuf Xos Hojib
? Bа’zаn nоtiq o‘zi ishlаtаdigаn so‘zning mа’nоsini bilishgа unchа e’tibоr bеrmаydi. Nаtijаdа so‘zning mа’nоsi nutqdаn ko‘zdа tutilgаn mаqsаdgа mоs kеlmаydi. Ko‘pinchа, bungа bir-birigа yaqin nаrsаlаrni аnglаtuvchi so‘zlаr sаbаb bo‘lаdi. Mаsаlаn: Аbdullа Qаhhоr qaysi yozuvchining «Qаhrаmоnning o‘limi» hikоyasini tаhlil qilib, «Bоtir bеligа qаtоr bеshtа bоmbа qistirib...», «Qo‘ligа bоmbа ushlаgаn hоldа ko‘chаgа yugurdi» jumlаlаridаgi bоmbа so‘zining nоto‘g‘ri qo‘llаnilаyotgаnligini, yozuvchining bоmbа vа grаnаtаni fаrqlаmаsligini tаnqid qilаdi.
+Mа’ruf Hаkim
-Erkin Vohidov
-Said Ahmad
-Asqad Muxtor
? «Ishоndim, o‘rtоq ginrоl. Hаmmаsi yеst bo‘lаdi. Uydа хаlаdiynаdа muzdаgi bоr, оlib chiqаymi? Sizgа tеkin» (T.Mаlik). Ushbu parchada qaysi so‘zlаr хаrаktеr yarаtishdа yozuvchigа ko‘mаklаshgаn?
-vulgarizm
-jargon so‘zlar
-shevaga oid so‘zlar
+varvarizm
? Nutqdа o‘rinsiz ishlаtilgаn bоshqа tillаrgа оid so‘zlаr nima dеb аtаlаdi?
-vulgarizm
-jargon so‘zlar
+varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
? Ertаlаb zvоnit qildim, bibliаtеkаgа bоrdim, аstаnоvkаdа turdim kаbi gaplarda qanday so‘zlar ishlatilgan?
-vulgarizm
-jargon so‘zlar
+varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
?Аyrim kаsb egаlаrining, аyrim guruhlаrning o‘z «tili» bo‘lib, ulаr bu «til» оrqаli so‘zlаshdа bоshqаlаrdаn аjrаlishgа, ifоdаlаnаyotgаn fikrlаrini kishilаrdаn bеkitishgа intilаdilаr va bunday so‘zlar fanda qanday nomlanadi?
+ jargon so‘zlar
-vulgarizm
-varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
? Ma’lum bir guruh kishilari orasida ishlatiladigan quyidagi so‘zlar fanda nima deb nomlanadi? Nоvchа (аrоq), qizil (vinо) - ichuvchilаr nutqigа хоs.
-vulgarizm
+ jargon so‘zlar
-varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
?Qaysi so‘zlar ахlоq mе’yorlаrigа to‘g‘ri kеlmаydigаn: kishini so‘kishdа, hаqоrаtlаshdа ishlаtilаdigаn so‘zlаr sirasiga kirаdi. Ulаrni ishlаtish so‘zlоvchining pаst mаdаniyatli, qo‘pоl, jоhil kishi ekаnligini ko‘rsаtаdi?
+vulgarizm
-varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
- jargon so‘zlar
?Uхlаb o‘tiribsаnmi, хunаsа?! Ming mаrtа chаqirishim kеrаkmi?! (T.Mаlik)
Ushbu parchada qanday so‘zlar ishlatilgan?
-varvarizm
-shevaga oid so‘zlar
- jargon so‘zlar
+vulgarizm
?”Bir dokladchining bir soatli nutqida «oʼrtoqlar» soʼzi 101 marta, «yaʼni» soʼzi 73 marta, «demak» soʼzi 60 marta takrorlanganligining guvohi boʼlamiz» gapidagi «oʼrtoqlar», «yaʼni», «demak» soʼzlari qanday soʼzlar hisoblanadi?
-Varvarizmlar
- Jargonlar
+Parazit soʼzlar
-Vulgarizmlar
?Prеdmеt mаntiqiyligi nimadan iborat?
+ nutqdаgi til birliklаrining o‘zаrо ichki munоsаbаtlаrining mоsligidаn ibоrаt
- mаntiqiy fikr tuzilishidаn hаmdа bu tuzilishning nutqdаgi til bеlgilаrining mа’nоviy аlоqаlаridаn ibоrаt
-shakliy ketma-ketlikdan iborat
-hamma javoblar to‘g‘ri
? Tushunchа mаntiqiyligi nimadan iborat?
-nutqdаgi til birliklаrining o‘zаrо ichki munоsаbаtlаrining mоsligidаn ibоrаt
-shakliy ketma-ketlikdan iborat
-hamma javoblar to‘g‘ri
+mаntiqiy fikr tuzilishidаn hаmdа bu tuzilishning nutqdаgi til bеlgilаrining
?Qaysi uslubdа yozilgаn аsаrlаr yaхlit bir tuzilishgа egа? Undа kirish, аsоsiy qism vа хulоsа mаvjud bo‘lib, ulаr yagоnа bir hаlqаgа birlаshаdi. Mаtndа bеrilgаn fikrlаr qаt’iy izchillikdа bаyon qilinаdi.
+ilmiy uslub
-publitsistik uslub
-ilmiy uslub
-rasmiy uslub
Nutqning tа’sirchаnligi haqida keltirilgan quyidagi bayt kimning qalamiga mansub?
So‘z kuchidаn yiqilur minbаr hаm, dоr hаm,
So‘z birlа chiqаr indаn ilоn – murdоr hаm.
-Alisher Navoiy
-Yugnakiy
+ Аbu Shukur Bаlхiy
-Yusuf Xos Hojib
? “Tа’sirchаn nutq tinglоvchi vа o‘quvchining e’tibоrini vа qiziqishini hisоbgа оlаdigаn nutqdir”,–deb kim ta’kidlaydi?
- V.G.Kоstоmаrоv
-R.Rasulov
+ B.N.Gоlоvin
-T.Qurbonov
?«Kitоbхоngа bir fikrni yoki bir nаrsаni tаsаvvur qildirish uchun kishini bоshini qоtirmаydigаn, оchiq, rаvоn vа sоddа til kеrаk», «Surаt оldirаyotgаn kishi surаtgа chirоyli vа kеlishib tushmоqqа bеhudа zo‘r bеrib, o‘zining tаbiiy hоlаtini buzgаndаy, yozuvchi chirоyli vа qоyil qilib yozishgа zo‘r bеrsа, аdаbiy аsаr uchun zаrur bo‘lgаn tildаgi sоddаlik, tаbiiylik buzilаdi». Ushbu gaplar kimning qalamiga mansub?
+Abdulla Qahhor
-Erkin Vohidov
-Said Ahmad
-Asqad Muxtor
?«Аdib o‘zini tаhrir qilishi, аsаrlаridа hаykаltаrоshdеk g‘аdir-budur mаrmаrni ishlаb, jоnli insоn yarаtishi kеrаk»,– ushbu gap kimning qalamiga mansub?
-Erkin Vohidov
-Said Ahmad
-Asqad Muxtor
+ Mirmuhsin
? Kоmmunikаtsiya nima?
+Birоr mаzmunning til vоsitаlаri оrqаli bеrilishi, хаbаr qilinishi
- Birоr guruh vаkillаrining, o‘z nutqi bilаn ko‘pchilikdаn аjrаlib turish mаqsаdidа, o‘zichа mаzmun bеrib, ishlаtаdigаn so‘z vа ibоrаlаri
-dаg‘аl so‘z, dаg‘аl ibоrа
-Ma’lum bir hudud kishilari ishlatadigan so‘zlar
?«Nikolay zamonida ostonam tuyoq koʼrmagan edi». Yuqoridagi gapda maʼno koʼchishining qaysi usuli qoʼllangan?
-Metanimiya
- Metafora
+Sinekdoxa
- Oʼxshatish
? Nutq madaniyati fanining vazifasi nimadan iborat?
+Adabiy tilni kuzatib borish, tavsiyalar berish
-Tildagi eskirgan so‘zlarni yangilash
- So‘zlashuv meʼyorlarini kuzatib borish
-Yangi so‘zlarni tilda ishlatilishi
?Tilning lug‘aviy ma’no bildiruvchi birligi...
+leksema
-ibora
-morfema
-so‘z
?So‘zlar nutq tarkibidan tashqarida anglatgan ma’nosi qayday nomlanadi?
-ko‘chma ma’nosi
+o‘z ma’nosi
-yondosh ma’nosi
-grammatik ma’nosi
?Nutq tarkibida so‘zning boshqa so‘zlar bilan bog‘langanida namoyon bo‘ladigan ma’nosi qanday ma’no hisoblanadi?
-yasama ma’no
-bosh ma’no
+ko‘chma ma’no
-tub ma’no
?Iliq so‘zi qaysi so‘z bilan qo‘llansa o‘z ma’nosida?
-suhbat
-gap
-muomala
+ovqat
?Bir ma’noli so‘zlar qaysi qatorda berilgan?
+chumchuq, landshaft
-qosh, ko‘z
-bosh, og‘iz
-etak, oyoq
?Qaysi qatorda ko‘chma ma’noli so‘z berilgan?
+Elyorning vujudiga orombaxsh shabada yugurdi.
-Jahonda nimaiki oq bo‘lsa, unga ona suti timsoldir.
-Ko‘ldagi suv jimirlab turar, silliq toshlarga ohista urilardi.
-Yomon odamni tanqid qil, yaxshi odamga tanqid qil.
?Toshmoq so‘zi qaysi so‘z bilan qo‘llansa faqat o‘z ma’nosida keladi?
+suv
-ichi
-quvonchi
-zavqi
? Shunga... haligi... so‘ragan pulingizni opkeldim... (O. Yoqubov)
Mazkur gapda nutqning sofligiga putur yetkazuvchi qanday birliklar qo‘llangan?
-vulgarizmlar
-rasmiy so‘zlar
+ parazit so‘zlar
-varvarizmlar
?Fonetik yozuv qoidasi asosida yozilgan so‘zlar sonini aniqlang.
Har bitta daraxtda bir dil yashaydi,
Tikilganim sari o‘sadi ko‘nglim.
Ularga quloq sol, ularni tushun,
Daraxtlar aldashni bilmaydi, o‘g‘lim.
-3 ta
-2 ta
+4 ta
-1 ta
? Qism orqali butun, butun orqali qism anglashiladigan ma’no ko‘chish turi ...
+ sinekdoxa
-vazifadoshlik
-metafora
-metonimiya
? Qaysi gapda ko`chma ma’noli so`z qo`llangan?
+Barcha javoblarda.
-U ko`l yoqasiga kelib qolganini ham sezmadi.
-Alyorning vujudiga orombaxsh shabada yugurdi.
-Choyxonachi yoshi elliklardan oshib qolgan bo`lsa ham xuddi o`smirlarday yengil qadam tashlardi.
? Rustam dehqonchilikning tilini yaxshigina o`rgangan. Ushbu gapda qanday ma’no ko`chishi mavjud?
-Metonomiya
-Sinekdoxa
-ma’no ko`chishi bo`lmagan
+ Metafora
? O`z jigariga ham rahm-shafqat qilmaydilar! Ushbu gapda qanday ma’no ko`chishi mavjud?
-Metafora
-Metonomiya
+Sinekdoxa
-Vazifadoshlik
? 1.Baxil topsa bosib yer, botir topsa barcha yer 2.Yer sayyoramizning oltidan bir qismini tashkil qiladi 3.Yer haydasang kuz hayda, kuz haydamasang yuz hayda. Keltirilgan misollarda yer so`zi...
+shakldosh (omonim) va ko`p ma’nolidir
-shakldosh omonim so`zdir
-bir so`zning turli ma’nolaridir
-bir so`zning turli shakllaridir
?Pauza nima?
+ Nutq oqimidagi ayrim to‘xtalishlar
- So‘z, sintagma yoki gapdagi supursegment elementlardan biri
- So‘zlovchining voqelikka bo‘lgan subyektiv munosabatini ifodalash usullaridan biri
- Tinglovchining e’tiborini gap bo‘laklaridan biriga alohida jalb etish
“Shunday nutq ohangi tanlanishi zarurki, u tinglovchilarning e’tiborlarini o‘ziga jalb etib tursin va u nafaqat huzurbaxsh, balki jonga tegmaydigan, ko‘ngil qolmaydigan huzurbaxsh bo‘lsin” – degan fikrlar kimga tegishli?
- Demokrit
- Mark Tulliy
+ Sitseron
- Aristotel
? Nutq jarayonidagi fikr-tuyg‘ular, maqsad va intilishlar, his-hayajonlar boshqalarga ovoz tovlanishlari orqali yetib boradi. Muayyan istak, niyat, intilish, harakat natijasida yuzaga keluvchi ana shu ovoz tovlanishlari nima deyiladi?
+ Intonatsiya
- Urg‘u
- Pauza
- Sintagma
? Nido, xitob shaklidagi stilistik usullardan biri bo‘lib, shoirning poetik nutqda tantanavorlik, ko‘tarinkilik, g‘azabkorlik, kesatish ohanglarini ifodalashga xizmat qiladigan vositani ko‘rsating.
- Takror
- Inversiya
- Intonatsiya
+ Ritorik murojaat
? Intonatsion parallelizmlar nima?
+ Talaffuzda bir xil ohangdorlikka asoslangan usul bo‘lib, bir necha gap yoki bo‘laklar bir xil ohangda o‘qish
- Mazmunan bir-biriga yaqin hodisalar va narsalar yonma-yon qo‘yilgan holda qiyosiy tasvirlanishi
- Ikki yoki undan ortiq hodisani yonma-yon qo‘yish orqali poetik mazmunni ochish
- Xalq she’riyatiga xos usul bo‘lib, ular keyinchalik yozma adabiyotga ham o‘tgan usul
? She’riy misralarning boshida yoki nasriy asardagi gaplarning boshida bir xil jaranglagan tovush, ohangdosh so‘z va iboralarning takrorlanib kelishidan iborat stilistik usul nima deyiladi?
- Epifora
- Xiazm
- Parallelizm
+ Anafora
16. “Eng ajib fikr ham, agar yomon ifodalansa, o‘z qimmatini yo‘qotadi, agar takrorlanaversa, odamni diqqinafas qiladi”, – degan fikrlar kimga tegishli?
- Arastu
+ Volter
- Demosfen
- Platon
? «She’r san’ati» risolasining muallifi kim?
- Az-Zamaxshariy
- Farobiy
+ Ibn Sino
- Beruniy
? Alisher Navoiy oʻzining qaysi asarida “til sharafi bilan nutqning qurolidir” deb ta’kidlagan edi?
- “Arbain”
- “Saddi Iskandariy”
+ “Mahbub-ul qulub”
- “Layli va Majnun”

26. “Til sharafi bilan nutqning qurolidir” hikmatli soʻzi muallifi kim?

- Mahmud Koshgʻariy
- Farobiy
- Ibn Sino
+ Alisher Navoiy

? Til deb ataluvchi, oʻta muhim vazifalarni bajaruvchi noyob quroldan foydalanish jarayoni, til birliklari imkoniyatlarining borliq, tafakkur, ong hamda vaziyat kabi hodisalar bilan munosabatida namoyon boʻlishi nima deb ataladi?

- Soʻz
- Gap
+ Nutq
- Til

? Kaykovus oʻzining “Qobusnoma” asarida qaysi hunarni hamma hunarlar ichida eng a’losi deb ta’riflaydi?

- Savdogarlikni
- Naqqoshlikni
- Rassomlikni
+ Notiqlikni

? Alisher Navoiyning qaysi asarida nutqqa oid “Befoyda so‘zni ko‘p aytma va foydalig‘ so‘zni ko‘p eshiturdan qaytma” hikmatli so‘zi keltirilgan.

+ “Mahbub ul-qulub”
- “Arbain”
- “Muhokamat ul-lugʻatayn”
- “Farhod va Shirin”

31. “Befoyda so‘zni ko‘p aytma va foydalig‘ so‘zni ko‘p eshiturdan qaytma”, “Chin so‘z – moʻtabar, yaxshi soʻz muxtasar” kabi hikmatli so‘zlar muallifi kim?

+ Alisher Navoiy
- Mahmud Koshgʻariy
- Ibn Sino
- Sitseron
? Alisher Navoiy oʻzining qaysi asarida toʻgʻri, qisqa, lo‘nda, yoqimli, mantiqli, tushunarli, joʻyali, aniq va ta’sirli nutq haqida toʻxtalib oʻtadi.
- “Mahbub ul-qulub”
- “Muhokamat ul-lugʻatayn”
- “Farhod va Shirin”
+ “Arbain”
? “Bir deganni ikki demak xush emas, soʻz chu takror topti dilkash emas” hikmatlari muallifi kim?
+ Alisher Navoiy
- Mahmud Koshgʻariy
- Beruniy
- Farobiy

? “Oz so‘zla, ko‘p tingla”, “Har bir odamning noaniq so‘zini eshitmagil, ehtiyot boʻlgilki, avvalgi so‘zningni keyingi soʻzing buzib yubormasin”, “Oxirgi maqsadni aniq bayon qilishga, nafis so‘zlashga harakat qil” kabi hikmatli soʻzlar qaysi asardan olingan?

- “Mahbub ul-qulub”
+ “Qobusnoma”
- “Muhokamat ul-lugʻatayn”
- “Farhod va Shirin”

? “Minbarga chiqib oʻtirib, ko‘ngling tilagan ishga da’vo qilmagil, goʻzal til bilan soʻzlagil, ta’sirli so‘z aytgil va har so‘zingni eshitib na’ra ursinlar, majlisni qizitgil, so‘z aytayotgan vaqtingizda majlis ahliga qaragil, agar nutqni eshitishni istasalar, so‘zlagil” hikmatli so‘zlari qaysi asarda berilgan?

+ “Qobusnoma”
- “Mahbub ul-qulub”
- “Muhokamat ul-lugʻatayn”
- “Farhod va Shirin”
? Rasmiy nutqning necha xil ko‘rinishi mavjud.
- 3
- 4
+ 2
- 5

? Ogʻzaki tarzdagi rasmiy ma’ruzalar nutqi va rasmiy ish qogʻozlari nutqi qaysi uslubga xos?

- So‘zlashuv uslubiga
- Publisistik uslubga
+ Rasmiy uslubga
- Badiiy uslubga

? Qaysi yozuvchi rasmiy uslubga xos so‘zlarni jonli so‘zlashuv nutqida qo‘llanishini qattiq tanqid qilgan?

- Odil Yoqubov
- Gʻafur Gʻulom
- Oʻtkir Hoshimov
+ Abdulla Qahhor

? Qaysi uslubga xos nutqda badiiy tasvir vositalaridan keng foydalaniladi?

- So‘zlashuv uslubiga
- Publisistik uslubga
+ Badiiy uslubga
- Rasmiy uslubga

? Nutq madaniyati va notiqlik san’ati ta’limot sifatida dastlab qayerda shakllangan?

- Hindistonda
- Yunonistonda
+ Rim va Afinada
- Oʻrta Osiyoda

? Notiqlik san’ati haqidagi ilk ma’lumotlar kimning qaysi asarida uchraydi?

+ Gomerning “Iliada” va “Odessiya” asarida
- Alisher Navoiy asarlarida
- Farobiyning asarlarida
- Sitseronning “Notiq” asarida

? Afina notiqlik san’ati maktabining mashhur vakillari berilgan qatorni toping?

+ Anaksagor, Suqrot, Gerodot, Sofokl
- Anaksagor, Sitseron, Gerodot, Sofokl
- Anaksagor, Suqrot, Gerodot, Katon
- Sitseron, Suqrot, Gerodot, Sofokl

? Afinada notiqlik maktabi ochib, katta shuhrat qozongan notiq kim edi?

- Anaksagor
- Gerodot
+ Isokrat
- Sitseron
? Qaysi notiqlik Afinada eng mavqe va e’tiborga ega bo‘lgan notiqlik sanaladi?
- Tantanali notiqlik
+ Sud notiqligi
- Tabrik nutqi
- Oddiy toʻgʻri nutq

? Rim notiqlik san’atining yetakchi notiqlari berilgan qatorni toping?

- Anaksagor, Sitseron, Gerodot, Sofokl
- Anaksagor, Suqrot, Gerodot, Katon
+ Katon, aka-uka Grakxlar, Mark Antoniy, Sitseron
- Sitseron, Suqrot, Gerodot, Sofokl

? Rim notiqlaridan kimning eng sevimli usuli masalani muxtasar, ixcham bayon qilish hisoblangan?

+ Katon
- Anaksagor
- Suqrot
- Sitseron

? “Notiqlik haqida”, “Brut yoki mashhur notiqlar” va “Notiq” kabi mashhur asarlar muallifi?

+ Sitseron
- Anaksagor
- Suqrot
- Katon

? Qaysi notiq matnning ravonligi, goʻzalligi, ifodaliligi va musiqiyligiga alohida ahamiyat bergan?

- Anaksagor
- Suqrot
+ Sitseron
- Katon

? Sitseron nutq jarayonida 3 muhim omilga alohida e’tibor berishni ta’kidlagan. Bular– …?

+ Kirish, xotima, repitetsiya
- Kirish, kulminatsiya, ta’sirchanlik
- Salomlashish va xulosa
- Mazmun, mohiyat, kirish

? Kim nutq jarayonida 3 muhim omilga: kirish, xotima, repitetsiya alohida e’tibor berishni ta’kidlagan.

+ Sitseron
- Anaksagor
- Suqrot
- Katon
? “Mohiyatini nazardan qochirma, so‘zlar esa o‘zi keladi” kimning notiqlik haqidagi asosiy tamoyili hisoblanadi?
- Anaksagor
- Suqrot
+ Katon
- Sitseron
? Kim Rim notiqligi tarixiga qisqacha to‘xtalib, 200 dan ortiq notiqlikni sanab o‘tadi va ularning asosiy ko‘pchiligi fuqarolar urushi davri vakllari bo‘lganligini qayd etadi?
- Anaksagor
- Suqrot
+ Sitseron
- Katon
? ―Adolat, agar u tabiatga asoslashmagan bo‘lsa, yo‘qlikka muhkum, foydani o‘ylab o‘rnatilgan adolat esa boshqa foyda nuqtayi nazaridan yo‘q qilinadi, – deb kim yozgan edi?
- Anaksagor
+ Sitseron
- Suqrot
- Katon
?―Biz sudlarda so‘zlagan nutqlarimizda bizning etiqodimiz ifodasini izlagan kishi qattiq yanglishadi. Bu nutqlar sud jarayoni va shart-sharoitlaridan kelib chiqib so‘zlagan va odamlarning asl qarashlarini ifodalamaydi, – deb kim yozgan edi?
+ Sitseron
- Anaksagor
- Suqrot
- Katon
? Qaysi alloma voizlik talablari haqida gapirib: “Voizning soʻzlari aniq bo‘lsin, fikrini va aytmoqchi bo‘lgan mulohazalarini ravon va ravshan bayon eta olsin”, - deydi.
+ Farobiy
- Beruniy
- Koshifiy
- Navoiy
?―Insonni hurmat-ehtirom va shuhratining eng yuksak cho‘qqilariga ikki tur san‘at olib chiqishi mumkin: biri lashkarboshichilik bo‘lsa, boshqasi yaxshi rotiqlik san‘ati. Keyingisiga tinch hayot ne‘matlarining saqlanishi bog‘liq bo‘lsa, birinchisiga urush xavfini bartaraf etish bog‘liq, – deb kim yozgan edi?
- Anaksagor
- Suqrot
+ Sitseron
- Katon
? Rim notiqlik sa‘natida necha yo‘nalishda shakllanadi?
+2
-3
-4
-5
Rim notiqlik sa‘natida ikki yo‘nalish shakllanadi. Bular qanday nomlanardi? +Osiyocha usul (azianizm) va attika usuli.
-Sitseron usuli va Aristotel usuli
-Yunoniston usuli va Rim usuli
-Osiyo usuli va Yevropa usuli
? Notiqlik san’atining qaysi usuli Iskandarning o‘limidan keyin ko‘p o‘tmay Kichik Osiyoda paydo bo‘ldi? Unga hashamdorlik, poetika (ehtiroslilik), tashqi effektlarga moyillik xos edi.
-attika usuli.
-Sitseron usuli
+Osiyocha usul (azianizm)
-Aristotel usuli
? Notiqlik san’atining qaysi uslubi tarafdorlari esa afinalik notiqlarga xos sodda, qisqa, aniq nutq mezonlariga rioya qilishni tartib etganlar.
- Osiyocha usul (azianizm)
+ attika usuli
-Sitseron usuli
-Aristotel usuli
? Kvint Gortenziy Gortal notiqlik san’atining qaysi usuli tarafdori bo‘lgan?
+Osiyocha usul (azianizm)
-attika usuli.
-Sitseron usuli
-Aristotel usuli
? Gay Yuliy Sezar va Mark Yuliy Brut notiqlik san’atining qaysi usuli tarafdori bo‘lgan?
+ attika usuli
- Osiyocha usul (azianizm)
-Sitseron usuli
-Aristotel usuli
? Har qanday narsa haqida ikki bir-biriga zid fikrini aytish mumkin… kimning fikri?
+ Protator
- Anaksagor
- Suqrot
- Katon
? 17 yoshida Afinaga keladi va bu yerda o‘z zamonasining mashhur olimlaridan bo‘lgan Platonga shogird tushadi?
- Anaksagor
+Aristotel
- Suqrot
- Katon
? Aristotelning “Ritorika”si necha kitobdan tashkil topgan?
-2
-4
+3
-5
? Oddiy so‘z emas, ma’noga to‘yingan so‘z qudratga ega bo‘ladi, – deb qaysi alloma aytgan?
- Aristotel
- Anaksagor
+Suqrot
- Demosfen
? Nutq xuddi tirik mavjudoddek tuzilishi, uning tanasi bilan qo‘l-oyog‘i bir-biriga muvofiq bo‘lgani singari nutqdagi so‘zlar o‘zaro mos bo‘lishi kerak,–deb qaysi alloma aytgan?
- Aristotel
- Anaksagor
+Suqrot
- Demosfen
? Kim nutqning qoʻpol ohangda bo‘lmasligini, va’zxonlikka koʻp berilmaslik kerakligi, nutqni muloyim ohangda olib borish kerakligi to‘g‘risida tavsiyalar bergan edi.
- Beruniy
- Koshifiy
+ Ibn Sino
- Navoiy
? Kimlar nadimlar, qissagoʻylar, masalgoʻylar, badihagoʻylar va qasidaxonlar deb atalgan?
- Rassomlar
- Shoirlar
- Yozuvchilar
+ Notiqlar

? Siyosiy-ijtimoiy notiqlikka kiruvchi nutq koʻrinishlari berilgan qatorni toping?

+ Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, ilmiy-ommabop nutq
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, ilmiy ma’ruza, ilmiy-ommabop nutq
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, ilmiy axborot
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, oqlovchi nutq

? Akademik notiqlikka kiruvchi nutq turlari berilgan qatorni toping?

+ Oʻquv-yurtlari ma’ruzlari, ilmiy ma’ruza, ilmiy axborot
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, ilmiy ma’ruza, ilmiy-ommabop nutq
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, ilmiy axborot
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, oqlovchi nutq
? Ijtimoiy-maishiy notiqlikka kiruvchi nutq turlari berilgan qatorni toping?
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, ilmiy ma’ruza, ilmiy-ommabop nutq
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, ilmiy axborot
+ Yubiley, maqtov nutqlari, ta’ziya nutqi, tabrik nutqi
- Siyosiy nutq, diplomatik nutq, siyosiy axborot, oqlovchi nutq

? Qanday nutq majlis, qurultoy, kengashlarda soʻzlanadigan nutq bo‘lib, bunda rahbar sodim muayyan davrga xos dolzarb siyosiy masalalarni yoritib beradi?

- Diplomatik nutq
- Siyosiy axborot
+ Siyosiy nutq
- Sud nutqi

? Qaysi nutq koʻrinishi oʻzining sodda, oddiy suhbatga yaqin, har bir auditoriyaning sharoiti va talabiga mosligi bilan xarakterlanadi?

- Diplomatik nutq
- Siyosiy axborot
+ Tashviqotchi nutq
- Sud nutqi

? Qaysi nutq rasmiy-diplomatik nutq, kundalik-maishiy nutq kabi koʻrinishlarga ega?

+ Tabrik nutqi
- Diplomatik nutq
- Siyosiy axborot
- Sud nutqi

? Agar nutqda adabiy til me’yorlariga amal qilingan bo‘lsa, bunday nutq … nutqdir.

- Diplomatik nutq
- Aniq nutq
- Sof nutq
+ Toʻgʻri nutq

? Nutqda adabiy tilga begona bo‘lgan, shu tilga oʻzlashmagan so‘zlar, gap qurilishlari o‘rin olmasa, bunday nutq qanday nutq hisoblanadi?

+ Sof nutq
- Diplomatik nutq
- Aniq nutq
- Jonli nutq

? Agar nutq tinglovchi ongining ko‘p tomonlarini egallab olib, uni so‘zlovchiga mahliyo, tobe qilib qoʻysa, bunday nutq qanday nomlanadi?

+ Ta’sirli nutq
- Diplomatik nutq
- Aniq nutq
- Sud nutqi

? Nutqda dialektizmlar, varvarizmlar, vulgarizmlardan foydalanmaslik nutqning qaysi jihatini ta’minlaydi?

- Nutqning ta’sirchanligini
- Nutqning aniqligini
+ Nutqning tozaligini
- Nutqning ravonligini

? Nutqda lugʻaviy birliklar, frazeologik birliklar va sintaktik vositalardan foydalanish nutqning qaysi jihatini ta’minlaydi?

+ Nutqning boyligini va rang-barangligini
- Nutqning ta’sirchanligini
- Nutqning aniqligini
- Nutqning ravonligini

? Hamma hunarlar ichida so‘z hunari – notiqlikni a’lo deb bilgan, alloma kim?

- Farobiy
+ Kaykovus
- Navoiy
- Ibn Sino

? Alisher Navoiyning qaysi asari nutq odobi maslalariga bag‘ishlangan?

- “Hayratul abror’
- “Lison ut-tayr”
+ “Mahbub ul-qulub”
- “Tuhfat ul-afkor”

? Nutq madaniyati qanday soha hisoblanadi va u tilning turli sathlarini o‘rganuvchi fanning barcha tarmoqlari bilan uzviy aloqadordir.

- Falsafiy
- Diniy
+ Lingvistik
- Ma’rifiy

? Agar nutqda adabiy til me’yorlariga amal qilingan bo‘lsa, bunday nutq ….

+ To‘g‘ri nutqdir
- Adabiy nutq
- Sof nutqdir.
- Aniq nutqdir

? Quyidagi jumla kimning qalamiga mansub: Ko‘p sukutga qush qo‘nar, Ko‘rkluk kishiga so‘z kelar,

+ M. Koshg‘ariy
- A.Navoiy
- Jomiy
- Forobiy

? Qonun matnlari, farmonlar, farmoyishlar, buyruqlar, xullas barcha rasmiy ish qog‘ozlari ana shu uslubda shakllanadi…

- Ilmiy uslub
+ Rasmiy uslub
- Badiiy uslub
- So‘zlashuv uslubi

? Agar nutqda ko‘p va har xil adabiy til belgilaridan (ifoda vositalaridan) foydalanilgan bo‘lsa, bunday nutq qanday nomlanadi?

+ Boy nutqdir
- Aniq nutqdir
- To‘g‘ri nutqdir
- Sof nutq

? Nutq madaniyati o‘z mohiyatiga ko‘ra qaysi fanlar bilan aloqador?

+ Psixologiya, estetika, etika, sotsiologiya, adabiyotshunoslik, madaniyatshunoslik
- Kimyo, matematika, fizika, estetika
- Astronomiya, geografiya, adabiyot, sotsiologiya, etika
- Madaniyatshunoslik, kimyo, sotsiologiya, kibernetika

? Til birliklaridan foydalanish jarayonida nima hosil bo‘ladi?

- nutq
- matn
- til tizimi
+ nutq va matn nutq va matn

? Qadimgi yunon mutafakkiri Aristotel o‘zining qaysi asarida nutqning asosiy sifati aniqlik ekanligini aytib o‘tadi?

+ “Ritorika”
-“Hindiston”
-“Handasa”
-“Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar”

? Badiiy nutqda arxaizmlardan nima uchun foydalaniladi?

- Emotsionallikni oshirish uchun
+ Davr ruhini, tarixiy sharoitini ko‘rsatish uchun
- Yangicha yondashuvni keltirib chiqarganligi uchun
- Badiiylik uchun
? Bir kishi Suqrotning oldiga kelib, shunday dedi:
-Bilasanmi, menga do‘sting sen haqingda nima deganini?
– Shoshma-shoshma, oldin aytmoqchi bo‘lgan xabaringni … elakdan o‘tkazib ol!–dedi Suqrot uni so‘zdan to‘xtatib. Suhbatdosh nechta elakdan o‘tkazishi kerak edi?
+3
-1
-4
-2
? Chuchuk so‘ziga, yumshoq qilig‘iga aldanib,
Ko‘p, turk buduni, o‘lding.
Yuqoridagi parcha qaysi asardan olingan?
-Bilga Hoqon yodgorligi
-Tunyuquq yodgorligi
+Kul Tegin yodgorligi
-Avesto
? Til – so‘zlovchi istagini eshituvchiga yetkazuvchi tarjimondir, –deb qaysi alloma aytgan?
- Beruniy
+ Farobiy
- Koshifiy
- Navoiy
?“Mafotih-ul-ulum” (Ilmlar kaliti) asari kimning qalamiga mansub?
- Beruniy
- Koshifiy
+ Abu Abdulloh al-Xorazmiy
- Navoiy
?“Javohirun nahv fil lug‘atit turk” (“Turkiy tillarning sintaksisi javohirlari”, ikkinchisi esa “Devonu lug‘atit turk” (“Turkiy so‘zlar to‘plami) asarlari kimning qalamiga mansub?
+ Mahmud Koshg‘ariy
- Beruniy
- Koshifiy
- Navoiy
?“Kishi nutqining kuchi shundaki, u boshqa kishilarga ham ta’sir qila oladi”,– deb hisoblagan alloma
+ Ibn Sino
- Beruniy
- Koshifiy
- Navoiy
? Kim ovozdan o‘rinli foydalanish yuzasidan shunday maslahat bergan: “Ovozni yo‘qotmaslik, nafas olish organini ishdan chiqarmaslik uchun, avvalo, o‘qishni past ovoz bilan boshlab, keyinchalik asta- sekin kuchaytirish, lekin kuchli ovoz bilan o‘qish ham uzoq davom etmasligi kerak”.
- Beruniy
- Koshifiy
+ Ibn Sino
- Navoiy
?Ommaviy axborot vositalari uslubi qanday uslub sanaladi?
+publitsistik uslub
-ilmiy uslub
-rasmiy uslub
-badiiy uslub
? “Yotoqxonada yashovchilar belgilangan tartib-intizom va tozalikka rioya qilmagan taqdirda yotoqxonadan chiqariladi”.
Ushbu gap nutq uslublarining qaysi turiga mansub?
-badiiy
-publitsistik
-so‘zlashuv
+rasmiy-idoraviy
?Badiiy uslubning kommunikativ vazifasi deganda nima tushuniladi?
+ma’lum voqea-hodisa haqida axborot berish
-muayyan ijtimoiy masalalarga faol munosabatda bo‘lishlik
-tasviriy ifodalarni qo‘llash
-o‘quvchiga ta’sir qilish
?Qaysi uslublar ham og‘zaki, ham yozma shakllarga ega?
1) publitsistik uslub; 2) badiiy uslub; 3) rasmiy uslub; 4) ilmiy uslub; 5) so‘zlashuv uslubi
+1, 2, 3, 4
-1, 2, 3
-1, 2, 4
-1, 2, 3, 4, 5
?Quyidagi hujjatlarning qaysi birida da’vat etish, axborot o‘z aksini topgan bo‘ladi?
-bildirgi
-ishonchnoma
+buyruq
-ma’lumotnoma
?Quyidagi hujjatlarning qaysi biri rasmiy uslubning diplomatik uslub turida yoziladi?
+konvensiya
-jinoiy aktlar
-bildirgi
-qonun
?“Muxbirimiz voqea ro‘y bergan joydan xabar beradi”, “voqeaga guvoh bo‘lganlarning so‘ziga ko‘ra”, “muxbirimizning xabar berishicha” kabi iboralar qaysi uslubda qo‘llaniladi?
-rasmiy uslub
+publitsistik uslub
-badiiy uslub
-ilmiy uslub
?Qaysi javobda rasmiy uslubga xos xususiyatlar ko‘rsatilgan?
1.uslubning belgisi qisqalik, soddalik, aniqlikdir;
2.atamalar, ta’riflar, qoidalar asosida ish ko‘radi;
3.fan va texnika tili sanaladi;
4.ibora va jumlalar bir qolipda bo‘ladi;
5.so‘zlar ko‘chma ma’noda ishlatilmaydi
+1, 4, 5
-1, 2, 4
-1, 3, 4
-1, 3, 5
?Atamalar faqat bir ma’noda qo‘llanib, o‘zi ifodalayotgan tushunchaning tub mohiyatini ko‘rsatishga xizmat qiladigan uslubni aniqlang.
-ommabop uslub
-badiiy uslub
+ilmiy uslub
-rasmiy uslub
?Ilmiy uslubning xususiyatlari haqida berilgan qaysi hukm(lar) to‘g‘ri?
1.sof ilmiy uslubda fan yutuqlarini keng ommaga yetkazish maqsad qilinadi;
2.ilmiy-ommabop uslubda ma’lum fan sohasiga doir atamalar qo‘llansa ham, lekin bu atamalar xalqqa tushunarli bo‘lishi uchun izohlanadi;
3.tarix va adabiyotshunoslik uslubi publitsistik uslubga yaqinroq turadi;
4.ilmiy-ommabop uslubda eng yuqori darajadagi mavhumlashtirish orqali ilmiy 5.xulosalarni bayon qilish kuchli bo‘ladi.
+2, 3
-1, 4
-1, 2
-4
?Ilmiy uslubning xususiyatlari haqida berilgan qaysi hukm(lar) noto‘g‘ri?
1.sof ilmiy uslubda fan yutuqlarini keng ommaga yetkazish maqsad qilinadi;
2.ilmiy-ommabop uslubda ma’lum fan sohasiga doir atamalar qo‘llansa ham, lekin 3.bu atamalar xalqqa tushunarli bo‘lishi uchun izohlanadi;
tarix va adabiyotshunoslik uslubi publitsistik uslubga yaqinroq turadi;
4.ilmiy-ommabop uslubda eng yuqori darajadagi mavhumlashtirish orqali ilmiy xulosalarni bayon qilish kuchli bo‘ladi.
-4
+1, 4
-2, 3
-1
?“Voqeaga guvoh bo‘lganlarning so‘ziga ko‘ra, “muxbirimizning xabar berishicha” kabi iboralar qaysi uslubda qo‘llaniladi?
-badiiy uslub
+publitsistik uslub
-ilmiy uslub
-rasmiy islub
?Imloviy jihatdan noto‘g‘ri yozilgan so‘zlarni aniqlang.
1) sazavor; 2) talofat; 3) rahmat; 4) xoxlamoq; 5) taqdim; 6) tag‘dir
+1, 2, 4, 6
-3, 4
-1, 2
-1, 2, 3, 6
Qora qozon qolsa qaynovdan,
Ham ayrilib o‘lja, ulovdan,
Qarzga botar bo‘lsam birovdan,
Taskin berib Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir. (To‘ra Sulaymon)
Ushbu she’riy parchada fonetik o‘zgarish asosida yozilgan so‘zlar necha o‘rinda qo‘llangan?
+5
-3
-4
-2
?Imloviy jihatdan to‘g‘ri yozilgan so‘zlarni aniqlang.
-sazovar, muloqat
-sazavor, mulaqot
+sazovor, muloqot
-sazovor, muloqat
?Qaysi javobda imloviy jihatdan noto‘g‘ri yozilgan so‘zlar qatori berilgan?
+hijil, xijjalamoq, haspo‘shlamoq
-xijil, hijjalamoq, xaspo‘shlamoq
-hijil, hijjalamoq, haspo‘shlamoq
-xijil, xijjalamoq, xaspo‘shlamoq
?Yoshligidan tabiiy fanlarga shunday mehr qo‘ydiki, bu fanlarning sirli olami uning butun borlig‘ini qamrab oldi.
Ushbu gapda nechta so‘z fonetik yozuv qoidasi asosida yozilgan?
+3
-2
-4
-5
?Qoyalar bag‘ridan o‘ynab oqib tushayotgan shalola unga zavq bag‘ishlardi. Ushbu gapdagi fonetik yozuv qoidasi asosida yozilgan so‘zlar miqdorini aniqlang.
+4 ta
-2 ta
-3 ta
-1 ta
?Unga uchragani yuragi dov bermadi, yig‘lab uyga keldi. Berilgan gapda necha so‘z fonetik qoida asosida yozilgan?
-2 ta
+3 ta
-1 ta
-4 ta
1) idrok; 2) terak; 3) ishtirok; 4) chok; 5) bolalik.
?Berilgan ushbu so‘zlarning qaysi biriga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganda, asos qismda fonetik o‘zgarish bo‘ladi?
-1, 2, 3, 4
-1, 3, 4
+2, 5
-1, 2, 5
?1) ekmoq; 2) ko‘rmoq; 3) chiqmoq; 4) osmoq
Ushbu fe’llardan payt ravishdoshi yasalganda ularning qaysi biri morfologik (yozuv) qoida asosida yoziladi?
+2, 4
-1, 2, 3, 4
-1, 3
-1
?Talaffuzda tovush orttirilishi yuz bergan so‘zlar qatorini toping.
+tabiat, doim, ilm
-unga, achchiq, issiq
-qadr, do‘st, g‘isht
-go‘sht, yozdir, iliq
?Bag‘rim yoniq, yuzim qora, ko‘nglim siniq, bo‘yim bukik, sening ziyoratingga keldim sultonim. Gapda fonetik yozuv qoidasi asosida yozilgan so‘zlar soni nechta?
+3 ta
-2 ta
-4 ta
-5 ta
?Talaffuzda tovush orttirilishi yuz bergan so‘zlar qatorini toping.
+tabiat, doim, ilm
-unga, achchiq, issiq
-qadr, do‘st, g‘isht
-go‘sht, yozdir, iliq
?Labing g‘uncha yuzing ikki qizil gul.
Qadding sarvu, soching go‘yoki sunbul. Bu...
-sifatlash
+o‘xshatish
-metafora
-metonimiya
?Matnning uslubini aniqlang.
Maishatman kayfu safo bir yoqda,
Mehnat bilan jabru jafo bir yoqda
-Rasmiy
-So‘zlashuv
+Badiiy
-Publisistik
?Quyidagi hujjatlarning qaysi biri rasmiy uslubning diplomatik uslub turida yoziladi?
+konvensiya
-jinoiy aktlar
-bildirgi
-qonun
?Qaysi javobda publitsistik uslubga to‘g‘ri ta’rif berilgan?
-ish yuritish qog‘ozlari uslubi
-voqelikni badiiy tasvir vositalari orqali ifodalash uslubi
-atamalarga tayanib, fikrni aniq va ixcham shaklda bayon qiluvchi uslub
+ommaviy axborot vositalari uslubi
?“Muxbirimiz voqea ro‘y bergan joydan xabar beradi”, “voqeaga guvoh bo‘lganlarning so‘ziga ko‘ra”, “muxbirimizning xabar berishicha” kabi iboralar qaysi uslubda qo‘llaniladi?
+publitsistik uslub
-rasmiy uslub
-badiiy uslub
-ilmiy uslub
?Tog‘lardagi qip-qizil lola Bo‘lib go‘yo yqut piyola, Buloqlardan uzatadi suv, El ko‘zidan qochadi uyqu. She’riy parchada tilning tasviriy vositalaridan qay biri qo‘llangan?
+O‘xshatish
-Qiyoslash
-Sinekdoxa
-Metonomiya
?Milliy o‘ziga xosligi bilan ajralib turuvchi nutq qanday nomlanadi?
+Og‘zaki
-Madaniy
-Yozma
-Badiiy
?Nutqning tozaligi deganda nimani tushunasiz?
-Dialektizmlarning qo‘llanmasligi
-Nutq mantiqiyligiga rioya qilish
+Adabiy til me’yorlariga yot bo‘lgan birliklarning qo‘llanmasligi
-Nutq ifodaviyligini oshirish
?Til madaniyatining asosiy tekshirish obekti nima?
-Lug‘at boyligi
-Uslubiyat
+Adabiy til me’yorlari
-Imlo
?So‘zning o‘zi ifodalayotgan voqelikka mutlaqo mos va muvofiq kelishi...........deyiladi?
+Nutqning mantiqiyligi
-Nutqning izchilligi
-Nutqning ravonligi
-Nutqning sofligi
?Talabalarning o‘quv-tadqiqot ishlarini nomlang?
+Nazorat ishi, referat, kurs ishi,bitiruv malakaviy ish
-Tezis, taqriz,maqola
-Ilmiy ma’ruza, axborot, hisobot
-Risola, annotatsiya, maqola
?Turli fan, texnika, madaniyat kabi turli soha haqida kerakli ma’lumotlar beruvchi asar…
-Tarixiy lug‘atlar deyiladi
-Terminologik lug‘atlar deyiladi
+Qomusiy lug‘atlar deyiladi
-Ko‘p tillik lug‘atlar deyiladi
?Terminologik lug‘atlar qatorini belgilang.
+“Ruscha – o‘zbekcha fizik terminlar lug‘ati”, “Ruscha – o‘zbekcha – qisqacha botanika terminlari lug‘ati”
-“Ruscha – o‘zbekcha matematik terminlar so‘zligi”, “Turk tillari lug‘ati”
-“Ruscha – o‘zbekcha matematik terminlar lug‘ati”, “Chet tilidan kirgan so‘zlar lug‘ati”
-Barcha javoblar to‘g‘ri
?«Referat» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi?
-Arabcha so‘z, «bayon qilish, so‘zlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi.
+Lotincha so‘z, «ma’ruza qilaman, ma’lum qilaman»
-Forscha so‘z, «asarni tahlil etish»;
-Forscha -tojikcha so‘z, «asarning o‘rnini aniqlash»;
?Referatda yagona fikr xukmronlik qiladimi yoki fikrlar majmui beriladimi?
+Yagona fikr hukmronlik qiladi va u to‘liq isbot etiladi
-Kamida 5 ta fikr aytiladi
-Fikrlar majmui beriladi
-Faqatgina tanqidiy fikr beriladi
?«Taqriz» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi?
-Tojikcha so‘z, «asarning qimmatini belgilash»;
-Forscha so‘z, «asarni tahlil etish»;
-Forscha -tojikcha so‘z, «asarning o‘rnini aniqlash»;
+Arabcha so‘z, «bayon qilish, so‘zlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi
? “Tezis”so‘zining ma’nosi nima va uning matni hajmi qanchagacha bo‘ladi?
+grekcha so‘z, tasdiqlayman,2 betgacha
-forscha so‘z, ma’lum kilaman, 4 betgacha
-ruscha so‘z, axborot, 3 betgacha
-farangcha so‘z, xabar beraman, 2 betgacha
?Ilmiy axborot uchun qancha vaqt ajratiladi?
+5-7 minut
-10-20 minut
-8-9 minut
-10-15 minut
?Ilmiy axborot nima?
+Muayyan sohadagi eng yangi yutuq va xulosalarning ilmiy daragi
-Ma’ruza
-Hisobot
-Ma’lumot
?Ilmiy ma’ruza uchun qancha vaqt ajratiladi.
+9-10 minut
-5-6 minut
-7-8 minut
-4-5 minut
? “Ma’ruza” so‘zining ma’nosi?
+Biror mavzuda ko‘pchilik oldida so‘zlangan nutq, doklad
-Hisobot
-Axborot
-Tezisning bir ko‘rinishi
? “Ilm”so‘zi qaysi til atamasi va uning lug‘aviy ma’nosi nima?
-Turkcha so‘z, ma’lumotlar
-O‘zbekcha so‘z, tajribalar yig‘indisi
+Arabcha so‘z, kishining o‘qish o‘rganish va hayotiy tajribasi orqali orttirilgan bilim
-Forscha so‘z, bilim
?«Maqola» so‘zining ma’nosi nima?
-Tahlil
-Xabar
+Hajmi uncha katta bo‘lmagan ilmiy asar
-Ilm
?Annotatsiya janrida muayyan asar kimlarga mo‘ljallanganligi aniqlanadimi?
+Albatta, aniqlanadi
-Bu savol ahamiyatli emas
-Aniqlanmaydi
-Faqat muayyan asarga xarakteristika beriladi
?«Annotatsiya» so‘zining ma’nosi nima?
-Xarakteristika
-Bilim
+Xabar, ma’lumot
-qisqacha ta’rif
?Matn nima ?
-Gap
-So‘z
+Bir yoki bir necha sintaktik birliklardan tashkil topgan nutqiy butunlik
-Tinish belgilari
?O‘zbek tili qaysi tillar oilasiga kiradi?
+Oltoy tillar oilasining turkiy turkumiga
-Hind-yevropa tillari oilasining eron turkumiga
-Hind-yevropa tillari oilasining slavyan tillari turkumiga
-Oltoy tillar oilasining eron turkumiga
?Yusuf Xos Hojib qaysi asarning muallifi?
+Qutadg‘u bilig
-Hibbatul haqoyiq
-Devonu lug‘atit turk
-Xamsa
?Turkiy o‘zbek tilning rivojida kimning hissasi katta?
-Amir Temur
-Ahmad Yassaviy
+Alisher Navoiy
-Zaxiriddin Muxammad Bobur
?“Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun qachon qabul qilingan?
+1993-yil 2-sentabr
-1992-yil 3-mart
-1989-yil 21-oktabr
-1993-yil 6-may
? “So‘zchi holing boqma, boq so‘z holini,
Ko‘rma kim der ani, ko‘rgilkim, ne der.
+Navoiy
-Xorazmiy
-Bobur
-Farobiy
?So‘zni ko‘p so‘zlamay, sizlab ayt, oz-oz,
Tuman so‘z tuginin shu bir so‘zda yoz. Misralari kimga tegishli ?
-Xisrav Dehlaviy
-Navoiy
+Yusuf Hos Hojib
-Bobur
?Badiiy uslubga xos xususiyat qaysi javobda berilgan ?
-Tasviriy vositalarni qo‘llamaslik
-Badiiylik, atamalarni qo‘llash
+Obrazlilik, estetik ta’sir etish vazifasi
-Soddalik , tantanavorlik
?Qaysi uslubda atamalar kamroq qo‘llaniladi ?
-Ommabop uslubda
-Ilmiy – ommabop uslubda
+Badiiy uslubda
-Rasmiy uslubda
?Adabiy normaning qanday ko‘rinishlari mavjud ?
+Og‘zaki va yozma
-Dialektal norma
-Jargonlar normasi
-Uzus
?Adabiy meyorning qanday ko‘rinishi mavjud ?
+Og‘zaki va yozma
-Imloviy
-Uslubiy
-Fonetik
?Qaysi uslub uchun frazeologik birikma ishlatilishi xos emas?
-Ilmiy va badiiy
-Badiiy va rasmiy
+Ilmiy va rasmiy
-So‘zlashuv va ilmiy
?Ilmiy uslubga xos xususiyat ?
+So‘z va atamalarni ko‘proq qo‘llash
-Ko‘chma ma’noli so‘zlarni qo‘llash
-Eskirgan so‘zlarni qo‘llash
-Neologizmlarni qo‘llash
?Quyidagi matn qaysi uslubga mansub ?
Men dunyoga kelgan kundanoq
Vatanim deb seni uyg‘ondim .
Odam baxti birgina senda
Bo‘lurida mukammal qondim.
-So‘zlashuv uslubi
-Rasmiy uslub
+Badiiy uslub
-Publisistik uslub
?Rasmiy uslubda qanday matnlar tuziladi ?
+Hujjatlar, ish yuritish qog‘ozlari
-E’lonlar, she’rlar, romanlar
-Qarorlar, idora hujjatlari, dostonlar
-E’lonlar, qarorlar, qonunlar
?So‘zlashuv uslubi nechaga bo‘linadi va qaysilari ?
+2 ga og‘zaki va adabiy so‘zlashuv uslubi
-2 ga rasmiy va ilmiy uslub
-2 ga og‘zaki va ilmiy uslub
-2 ga adabiy va rasmiy uslub
?Qaysi uslubda qo‘shma gaplar faol qo‘llanadi ?
+Ilmiy uslubda
-Rasmiy uslubda
-Ommabop uslubda
?"O‘qituvchi nutq madaniyati" fanining tekshirish obyekti qaysi javobda berilgan?
-Nutqning til qurilishi
-Adabiy til normalari
-Nutqning kommunikativ fazilatlari
+barchasi
?"O‘qituvchi nutq madaniyati" fanining asosiy tayanchi nima?
-Tasviriy ifodalar
+O‘zbek adabiy tilining grammatikasi
-Ko‘chma ma'noli so‘zlar
-Omonim, antonim, sinonimlar
?Nutqiy faoliyat necha xil ko‘rinishga ega?
-4 xil
-2 xil
+3xil
-5 xil
?Nutq necha xil shaklga ega?
+2xil
-3 xil
-5 xil
-4 xil
?So‘zlashuv uslubining asosiy belgilari qaysi javobda berilgan?
-Oddiylik, tantanavorlik
-Betakalluflik, ilmiylik
+Oddiylik, betakalluflik, hayajonlilik
-Badiiylik, jozibadorlik
?Rasmiy uslubda qanday matnlar tuziladi?
-E'lonlar, she'rlar, romanlar.
-Qarorlar, idorahujjatlari,.dostonlar
-Hujjatlar, ish yuritish qog‘ozlari
+E'lonlar, qarorlar, qonunlar,
?Ilmiy uslubga xos xususiyat?
-Ko‘chma ma'noli so‘zlarni qo‘llash
-Eskirgan so‘zlarni qo‘llash
+So‘z va atamalarni ko‘proq qo‘llash
-Neologizmlarni qo‘llash
?Badiiy uslubga xos xususiyat qaysi javobda berilgan?
-Tasviriy vositalarni qo‘llamaslik
-Badiiylik, atamalarni qo‘llash
-Soddalik, tantanavorlik
+Obrazlilik, estetik ta'sir etish vazifasi
?O‘quv pedagogik vaziyat deganda nima tushuniladi?
-Darsdan tashqari muloqot
-O‘quvchilarning o‘zaro muloqoti
+Dars jarayonidagi muloqot
-To‘ g‘ ri j avob berilmagan
?O‘qituvchi nutqining sifatlari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
-Sofligi, izchilligi, konselyarizmga boyligi
-Badiiyligi, shevaga xosligi
-To‘g‘riligi, sofligi, aniqligi, mantiqiyligi
+konselyarizmga boyligi, to‘g‘riligi, sofligi, aniqligi, mantiqiyligi
?Quyidagi matndan eskirgan so‘zlarni aniqlang.
Shoirning boshida uchli ko‘k taqyaga silliq o‘ralgan ko‘rkamgina salla. Egnida odmi shohi to‘n, ustida yalang qo‘ng‘ir movut chakman.
+Ko‘k taqya, salla chakman
-Odmi, yalang
-Qo‘ng‘ir, movut
-Ko‘k taqya
?Qaysi javobda o‘qituvchi ovozining xususiyatlari berilgan?
-Jarangdorlik, havodorlik, moslashuvchanlik, barqarorlik
-havodorlik, ixchamlik
-Jarangdorlik, keng diapazonlik, havodorlik, ixchamlik
+barchasi
?Nutq apparati to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni belgilang?
+O‘pka, bronx, traxeya,, bo‘g‘iz bo‘shlig‘i, og‘iz bo‘shlig‘i, burun bo‘shlig‘i
-Tovush paychalari, tanglay
-Nafas, olish, o‘pka
-Lablar, tishlar
?Nutqda nafas olish necha turga bo‘linadi?
-1
+2
-3.
-4.
?Fikrni og‘zaki bayon etish turlari qaysilar?
-Suhbat, bay on
-Munozara, saylanma bayon
-Muhokama, referat
-Munozara, konspekt
+Suhbat, munozara, muhokama
?Quyidagi matn qaysi uslubga mansub?
Parizodlar yana hotamni o‘t tashladilar. Bu tarzda uch martaba o‘tning orasida kuydirdilar.
-So‘zlashuv uslubi
-Rasmiy uslub
-Publitsistik uslub
+Badiiy uslub
?Quyidagi matn qaysi uslubga mansub?
Men dunyoga kelgan kundanoq
Vatanim deb seni uyg‘ondim
Odam baxti birgina senda
Bo‘luriga mukammal qondim.
-So‘zlashuv uslubi
-rasmiy uslub
+badiiy uslub
-publitsistik uslub
?Matndagi tasviriy vositalarni aniqlang:
Qaldiroq gumburlar yuksak tog‘larda,
Chiltor qillariday taralar yomg‘ir
Shamol shovullaydi qadim bog‘larda,
Buyuk, ko‘hna dunyo qipchiydi og‘ir.
-Qaldiroq
-Chiltor
-Buyuk
+Chiltor qillariday, ko‘hna dunyo
?Matndagi tasviriy vositalarni aniqlang.
Bugun erta turib tongni ko‘rdim
Oq shohi ro‘moli boshida
Ufq kiyintirib, go‘zal falak
Sochini taraydi qoshida.
-Tongni ko‘rdim
-Oq shohi ro‘moli
-Go‘zal falak
+Sochini taraydi
?Matnning uslubini aniqlang.
Suv molekulasi uch atomdan: bir atom kislorod va ikki atom vodoroddan iborat. Oqsil molekulasi bo‘lsa, yuz minglab atomlardan tashkil topgandir.
+Ilmiy
-Badiiy
-So‘zlashuv
-Publitsistik
?Qanday hollarda nutq to‘g‘ri bo‘lmasligi mumkin?
+Adabiy til normalari buzilsa
-Talaffuz normalari buzilsa
-Adabiy til normalariga rioya qilinganda
-barchasi
?Qanday hollarda nutqning sofligi buziladi?
-Sheva elementlari qo‘llansa
-Adabiy normadan chekinilsa
-Boshqa tillardagi so‘zlar qo‘llansa
+Jargonlar, parazit so‘zlar, vulgarizmlar qo‘llansa
?Qadimgi Yunonistonlik notiqlar kimlar?
-Tsetseron
-Demosfen
-Kvintilian
+Barcha javoblar to‘g‘ri
?"Ritorika" asarini kim yaratgan?
-Beriniy
-Farobiy
+Aristotel
-Tsitseron
?"Geodeziya" asarini kim yaratgan?
-Ibn Sino
+Beruniy
-Aristotel
-Tsitseron
?"Qobusnoma" asarini kim yaratgan?
-Demosfen
-Arestotel
+Kaykovus
-Navoiy
?"So‘z duru noyob, oni qilur izhor til,
Husndan ne foyda, gar bo‘lmasa dur bor til" misralari kimga tegishli?
-Xorazmiyga
+Boburga
-Farobiyga
-Navoiyga
?"Har kimsaki nutqi farovon bo‘lmas,
Til ranjiga qilmoqligi imkon bo‘lmas" misralari kimga tegishli?
-Navoiy
-Bobur
-Beruniy
+Yusuf Xos Hojib
?"So‘zlaringda bo‘lsa fikru o‘y yoniq,
Bo‘lsin har so‘zingda bir nuqta aniq" misralari kimga tegishli?
+Xisrav Dehlaviy
-Navoiy
-Yusuf Xos Hojib
-Bobur
?Matnning uslubini aniqlang.
"Xadichabegim Boburni qasrning muhtasham qabulaonasida kutib oldi va oyog‘i ham quyma oltindan ishlangan, ustiga yaxlit sadaf qoplangan miz yoniga o‘tqazdi "
+Badiiy
-Ilmiy
-Rasmiy
-Publitsistik
?Nutqning asosiy fonetik birliklari qaysi javobdato‘g‘ri berilgan?
-Fraza, urg‘u, intonatsiya, harf
-Nutq tovushlari, intonatsiya, harf
-Nutq tovushlari, intonatsiya, takt
+Fraza, takt, fonetik so‘z, bo‘g‘in, tovush
?O‘zbek milliy tili o‘z ichiga olgan lahjalar qaysi javobda to‘g‘ri berilgan?
-Toshkent dialekti, Farg‘ona dialekti, Qashqadaryo dialekti
+O‘g‘iz dialekti, qipchoq dialekti, qarluq -gigil-uyg‘ur dialekti
-Namangan dialekti, Andijon dialekti, Buxoro dialekti
-Samarqand dialekti, Xorazm dialekti, Qashqadaryo dialekti
?Qaysi qatorda faqat ko‘p ma'noli so‘zlar berilgan?
+Bosh, og‘iz, etak, oyoq, quloq, tomir
-Erk, bayram, harf, qanot, zovur
-Atrof, til, dum, g‘alaba, yoqa, idrok
-Ko‘z, qosh, burun, qorin, oyoq, soch
?Metaforaning ta'rifi qaysi javobda to‘g‘ri berilgan?
-Predmetlar, hodisalar orasidagi aloqadorlikka asoslangan mahnoning ko‘chishi
-Butun bilan qism munosabatini irodalashga asoslangan ma'noning ko‘chishi
-Predmetlar bajargan vazifadagi o‘hshashlikka asoslangan ma'noning ko‘chishi
+Predmetlar, belgilar, harakatlardagi o‘zaro o‘xshashlikka asoslangan ma'noning ko‘chishi
?Predmet yoki hodisalarning makon va zamondagi o‘zaro doimiy bog‘lanishlari asosida birining nomi ikkinchisiga ko‘chiriladi. Ushbu ta'rif qaysi qatordagi hodisaga xos?
-Vazifadoshlik
-Metafora
+Metonimiya
-Sinekdoxa
?Nutq uslublari qaysi javobda to‘g‘ri berilgan?
-So‘zlashuv, metonimiya, ilmiy uslub, troplar
-So‘zlashuv, aloqa, xabar va rasmiy uslub
+So‘zlashuv, ilmiy, rasmiy, publitsistik, adabiy-badiiy uslub
-Barchajavoblar to‘g‘ri.
?Kishilaming kundalik norasmiy, erkin muomalalari doirasida til birliklarini o‘ziga xos amal qiluvchi qanday uslub sanaladi?
-Rasmiy
-ilmiy
-publitsistik
+so‘zlashuv
?Qonun matnlari, farmonlar, buyruqlar, ariza... kabi hujjatlar qaysi uslubda yoziladi?
-Badiiy uslubda
-so‘zlashuv uslubda
-ilmiy uslubda
+rasmiy uslub
?"Til haqida nutq" (1987) maqolasining muallifi kim?
-Oripov
+Begmatov
-Nairn Karimov
-Qahhor
?Og‘zaki va yozma nutq madaniyatini egallash uchun kishi nimalarga e'tibor berishi lozim?
-Kishi o‘zining kundalik tiliga e'tibor berib, undagi nuqsonlarni seza bilish.
-Kishi o‘z yozma va og‘zaki nutqi ustidan ongli nazorat o‘rnata olmog‘i lozim.
-Nutqiy did, tilning nozik tomonlarini his qilmog‘i lozim.
+Barchajavoblar to‘g‘ri.
?Matnning uslubini aniqlang
Maishatman kayfu Safo bir yoqda
Mehnat bilan j abru j afo bir yoqda.
-Rasmiy
+Badiiy
-So‘zlashuv
-Publisistik
?"Jim qolish" nima?
-Gapning davomi borligiga ishora
-Jonsiz narsalarni inson kabi harakat qiladigan, fikrlaydigan, so‘zlaydigan qilib tasvirlash.
-So‘z yoki so‘zlar guruhining gap oxirida tushirib qoldirilishi jim qolish deyiladi.
+Barchasi to‘g‘ri
?Qaysi gap ritorik so‘roq gapga misol bo‘la oladi?
-Isming nima?
-Qaering og‘riyapti, bolam?-dedi ona ko‘zda yosh bilan.
-Kulishigni sababi nima edi?
+Uyda o‘tirib, g‘ishtdan, toshdan tilla qiladigan Xotin kimga yoqmaydi?
?Tog‘lardagi qip-qizil lola
Bo‘lib go‘yo yoqut piyola. Bu yerda qanday tasviriy vosita uchraydi?
+O‘xshatish.
-jonlantirish
-kichraytirish
-mubolag‘a
?Metonimiya nima?
-Grekcha so‘z bo‘lib, ko‘chim degan ma'noni bildiruvchi so‘z metonimiya deyiladi.
-Grekcha aylana, atrof, boshqacha gapiraman demakdir
-Grekcha so‘z bo‘lib, qarama-qarshi degan ma'noni bildiradi
+Grekcha so‘z bo‘lib, qayta nom berish degan ma'noni bildiradi
?Odam tushmas uning aytgan tiliga,?Nutqning asosiy xususiyatlari qaysi javobda to‘g‘ri berilgan?
-Nutqning to‘g‘riligi
-Nutqning aniqligi
-Nutqning tozaligi
+Hammasi to‘g‘ri
?"Stil" so‘zining ma'nosini belgilang
+Uslub
-Joziba
-Yozish uchun ishlatiladigan uchi o‘tkirlashtirilgan tayoqchani bildiradi
-Nutq
?Matnning uslubini aniqlang?
Harakat havfsizligi oyini muvaffaqiyatli o‘tkazaylik.
-Badiiy
-Rasmiy
+Publisistik -So‘zlashuv
Demakim ko‘ngli poku ham ko‘zi pok Tili poku, so‘zi poku, o‘zi pok
+Alisher Navoiy
-Bobur
-Yusuf Xos Hojib
-Mahmud Qoshg‘ariy
?Adabiy norma nima…?
+Til imkoniyatlaridan maqsadga muvofig‘ini tanlash
-Madaniy so‘zlash
-Dialektal so‘zlarni ishlatmaslik
-Jargon so‘zlarni ishlatmaslik
?To‘g‘ri talaffuz qilish qoidalari tilshunoslikning qaysi bo‘limida o‘rganiladi?
+Orfoepiya
-Orfografiya
-Punktuasiya
-Fonetika
?Jamiyatdagi o‘zgarishlar birinchi bo‘lib tilning qaysi bo‘limida o‘z aksini topadi?
+Leksikada
-Fonetikada
-Morfologiyada
-Sintaksisda
?Fikr rivojining voqealar rivojiga qat’iy mos kelishi…
-Nutqning aniqligi
-Nutqning to‘g‘riligi
+Nutqning mantiqiyligi
-Nutqning tozaligi
?So‘zning o‘zi ifodalagan narsaga va tildagi ma’nosiga qat’iy mos kelishi…
-Nutqning to‘g‘riligi
-Nutqning ta’sirchanligi
-Nutqning tozaligi
+Nutqning aniqligi
?Adabiy norma nimaga asoslanadi?
-Shevaga
+Uzusga
-Lahjaga
-Aytilganlarning hammasiga
?Maqollar nutqning qaysi kommunikativ sifatiga xizmat qiladi?
-Tozaliliga
-Aniqliliga
-Mantiqiyligiga
+Ifodaliligiga
?Vulgarizmlar -
+qo‘pol, haqorat so‘zlar
-noo‘rin qo‘llangan chet so‘zlar
-nutqda vazifa bajanmaydigan so‘zlar
-to‘g‘ri javob berilmagan
?Varvarizmlar -
-qo‘pol, haqorat so‘zlar
+noo‘rin qo‘llangan chet so‘zlar
-nutqda vazifa bajanmaydigan so‘zlar
-to‘g‘ri javob berilmagan
?Jargonlar -
-qo‘pol, haqorat so‘zlar
-noo‘rin qo‘llangan chet so‘zlar
-nutqda vazifa bajanmaydigan so‘zlar
+to‘g‘ri javob berilmagan
?Kanselyarizmlar -
-qo‘pol, haqorat so‘zlar
-noo‘rin qo‘llangan chet so‘zlar
-nutqda vazifa bajanmaydigan so‘zlar
+to‘g‘ri javob berilmagan
?Ma’lum ijtimoiy guruh vakillari nutqiga xos so‘zlar -
-varvarizmlar
-vulgarizmlar
+jargonlar
-terminlar
?Aristotelning notiqlik nazariyasiga bag‘ishlangan asari
+«Ritorika»
-«Notiq bilimi haqida»
-«Notiqlik haqida»
-«Notiq»
?Ilmiy uslubga xos so‘zni belgilang
-oftob
-kun
+qo‘yosh
-shams
?Qaysi gapda xatoga yo‘l qo‘yilgan?
+Yaxshiga yondosh, yomondan qoch.
-Yo‘lga yondosh ariq oqib o‘tgan.
-Masalaga chuqur yondashmoq kerak.
-Hyech bir gapda xatoga yo‘l qo‘yilmagan.
?Qaysi nutq uslubida maxsus lug‘at -terminlardan foydalaniladi?
-so‘zlashuv uslubida
-badiiy uslubda
+ilmiy uslubda
-publisistik uslubda
?Navoiyning «Nasihat ahli va voizlar zikrida» gi fikrlari qaysi asaridan o‘rin olgan?
-Arbain.
+Mahbub-ul qulub
-Lison-ut tayr
-Muhokamat-ul lug‘atayn
?Kaykovusning fikricha so‘zlar to‘rt nav bo‘ladi, ulardan yaxshirog‘i qaysisi?
-bilinmaydigan va aytilmaydigan
+bilinadigan va aytiladigan
-bilsa bo‘ladigan, ammo bilishga zaruratsiz, biroq aytiladigan
-bilinadigan va aytilmaydigan
?Quyidagi asarlarning qay biri Mark Fabiy Kvintilian qalamiga mansub?
-«Ritorika»
+«Notiq bilimi haqida»
-«Notiqlik haqida»
-«Notiq»
?Nutq madaniyati ta’limotida markaziy o‘rin tutadigan masala-
+Adabiy norma
-nutqning kommunikativ sifatlari
-nutq uslublari
-sanalganlarning hammasi
?Sharqda notiqlarni qanday atashgan?
-badihago‘y
-marsiyago‘yo
+voiz yoki va’zxon
-maddoh
?Og‘zaki yoki yozma nutqni tinglovchi yo o‘quvchiga jonli, ifodali va ta’sirchan qilib yetkazib bera olish malakasi -
+notiqlik
-nutq odobi
-nutq madaniyati
-adabiy norma
?Nutq madaniyati qaysi fan tarmog‘i sanaladi?
-pedagogikaning
+tilshunoslikning
-etikaning
-estetikaning
?Adabiy tilning qaysi normalari nutq madaniyatida ishlanadi?
-imlo va talaffuz
-urg‘u va grammatik
-stilistik, so‘z yasa shva punktuasion
+nutq madaniyatida adabiy normalar ishlanmaydi
?Til madaniyati…
+til birliklarining ishlanganligi bilan belgilanadi
-til imkoniyatlaridan maqsadga muvofiq tarzda foydalanish bilan belgilanadi
-nutqning boyligi bilan belgilanadi
-hamma javoblar noto‘g‘ri
?Nutqda adabiy normalarning buzilishiga subyektiv sabablar-
-boshqa sistemadagi tillarning ta’siri
-shevalarning ta’siri
+nutqiy ko‘nikmalarning zaifligi
-barchasi
?Kanselyarizmlar –
+turg‘un birliklar, rasmiy uslubga xos bo‘lgan nutqiy shtamplar
-shevaga xos birliklar
-ilmiy nutqqa xos birliklar
-so‘zlashuv uslubiga xos birliklar
?Yaxshi topib gapiradi, yomon qopib gapiradi. Ushbu maqol quyidagilarning qay biriga taalluqli?
-nutqning tozaligiga
+nutqning o‘rinliligiga
-nutqning aniqligiga
-nutqning mantiqiyligiga
?Topishmoqlar nutqning qaysi sifatini tarbiyalashga xizmat qiladi?
-nutqning tozaligini
-nutqning o‘rinliligini
+nutqning aniqligini
-nutqning mantiqiyligini
?Sharqda taniqli notiqlar ismi keltirilgan qatorni belgilang
-Bobur, Navoiy, Atoiy
+Husayn Voiz Koshifiy, Xoja muayyad Mehnagiy, Mavlongo Muin Voiz
-Lutfiy, Sakkokiy, Furqat
-Bedil, Nosir Husrav, Binoiy
?Gapda nutqning qaysi kommunikativ sifati buzilgan?
Tongda esgan shabada uylarning tomlarini buzib yubordi.
-nutqning tozaligi
-nutqning o‘rinliligi
-nutqning aniqligi
+nutqning mantiqiyligi
?Berilgan matn qaysi uslubga xos?
Hozirda «autentlik» va «autentik material» terminlari talqinida bir xillik mavjud ema-«Autentik» termini lotincha authenticus so‘zidan olingan bo‘lib, haqiqiy, tabiiy, ishonchli, soxta bo‘lmagan degan ma’noni anglatadi. Mazkur muammoni o‘rgangan ko‘plab tadqiqotchilar o‘z ta’riflarida shu belgilarni ta’kidlaydi. Qolaversa, ayrimlari «autentlik» va «originallik» kabi tushunchalar o‘rtasida tenglik alomatini qo‘yishadi.
+ilmiy uslubga
-ilmiy ommabop uslubga
-publisistik uslubga
-badiiy uslubga
?Berilgan matn qaysi uslubga xos?
Turmush o‘rtog‘imning qattiq betobligi sababli menga 2010 yilning 1 yanvaridan 20 yanvarigacha o‘z hisobimdan ta’til berishingizni so‘rayman.
-ilmiy uslubga
+rasmiy uslubga
-publisistik uslubga
-badiiy uslubga
?Berilgan matn qaysi uslubga xos?
Borasan-da o‘sha tomi qiyshiq uyingga! Nima shunchalik shoshasan? Biror yoqqa o‘t ketdimi?
-ilmiy uslubga
-rasmiy uslubga
+og‘zaki so‘zlashuv uslubiga
-adabiy so‘zlashuv uslubiga
?Tongda esgan shabada uylarning tomlarini buzib yubordi. Gapda nutqning mantiqiyligi nima tufayli buzilgan?
+sinonimlarni noto‘g‘ri qo‘llash
-antonimlarni noto‘g‘ri qo‘llash
-paronimlarni noto‘g‘ri qo‘llash
-so‘z tartibining buzilishi
?Gapda nutqning qaysi kommunikativ sifati buzilgan?
To‘p sal oldin uzatilganida, «Paxtakor»ning ikki hujumchisi «Neftchi» darvozaboni bilan yakkama-yakka qolardi...
-nutqning tozaligi
-nutqning o‘rinliligi
+nutqning mantiqiyligi
-nutqning aniqligi
?Kaykovusning «Qobusnoma» asarida kishilar necha toifaga ajratiladi?
-6
+4
-5
-7
?Kaykovus yolg‘onga o‘xshagan rostdan, rostga o‘xshagan yolg‘on yaxshiligini, uning qabul bo‘lishini uqtiradi. Bu bilan u notiqni nimaga chaqiradi?
+asosli gapirishga
-chiroyli gapirishga
-kayerakli o‘rinda yolg‘on gapirishga
-doim rosti gapirishga
?Qaysi paytda, Kaykovusning fikricha, notiq behuda zahmat chekan bo‘ladi?
-tinglovchi uni eshitmaganida
-noo‘rin gapirganida
-bilmagan hunardan dam urganida
-sovuq so‘zli bo‘lganida
?«Mahbub-ul qulub»da Navoiyning voizlarga eng birinchi talabi-
+haq so‘zni aytish
-biror hunarni egallash va keyingina nasihat qilish
-o‘zi kirgan yo‘lgagina boshqalarni chorlash
-nutqining tinglovchi uchun yangilik bo‘lishi
?Qaysi holda, Navoiyning fikricha, voizning so‘ziga kirmagan kishi gunohkor bo‘ladi
-notiq hunar egasi bo‘lsa
+notiq olim va aytganiga amal qiladigan kishi bo‘lsa
-notiq xalq dardini gapirsa
-hamma javoblar to‘g‘ri
?Kaykovusning fikricha, bilinmmaydigan va aytilmaydigan so‘z undog‘ki, …
+dunyoning salohi unga bog‘liq, ul so‘zdan aytuvchiga ham eshituvchiga o‘p naf yetadi
-biror muhtasham kishining aybi senga ma’lum bo‘lsa, aql tariqidan ish ko‘rsang, uni oshkor qilmagan ma’qul
-…. undan dushmanlik unadi
-to‘g‘ri javob berilmagan
?To‘g‘ri nutq -
+adabiy tilning barcha normalariga muvofiq tarzda tuzilgan nutq
-urg‘u va grammatik jihatdan to‘g‘ri tuzilgan nutq
-tinish belgilari to‘g‘ri qo‘llangan yozma nutq
-hammasi to‘g‘ri
?nutqning ta’sirchanligi (ifodaliligi) ni oshirish uchun nimalardan foydalaniladi?
-maqol va matallardan
-tilning tasviriy vositalaridan
- matallardan
+barchasi
?monologik nutq -
-ikki kishining suhbati
+bir kishining nutqi
-uch va ortiq kishining suhbati
-to‘g‘ri javob berilmagan
?Dialogik nutqda nechta shaxs ishtirok etishi mumkin?
-ahamiyati yo‘q
-1
+2
-3
-4