Fanidan amaliy ishlarni

Yuklab - etkazuvchi mashinalarining zaruriy qiymatini aniqlash:
Yuklab - yetkazuvchi mashinalarining zaruriy qiymati quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

Gde - shaxtaning kon massasi bo`yicha yillik ishlab chiqarish quvvati, t;
- yuklab-etkazuvchi mashinalarning yillik ishlab chiqarish quvvati, t/god;
Bitta yuklab-etkazuvchi mashinaning yillik ishlab chiqarish quvvati:

Bu erda: - YUEMning bir smenadagi ishlab chiqarish quvvati, m³;
N_ик – yillik ish kunlari soni;
p_см – bir sutkadagi smenalar soni, p_см = 3;
- tog’ jinsi(ruda)ning hajmiy massasi, t/m³;

YUEMning bir smenadagi ishlab chiqarish quvvati:

gde – kovsh sig’imi, m³;
k_з – YUEMning kovsh to`ldirish koeffitsienti, = 0,75 ÷ 0,9;
k – YUEMning vakt bo`yicha foydalanish koeffitsienti k =0,7÷0,9;
p_ЮЕМ – bir smenadagi qatnovlar soni;
Yuklab-etkazuvchi mashinalarning inventar parki quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

– qurilmaning rezerv koeffitsienti, =1,1÷1,5;


11-Amaliy ishni bajarish uchun variantlar

№	, t	Vкуз, m^3	, m^3	γ, t/m^3	Nик kun	п, reys/smena	PЮЕМ, reys/smena
1	200 000	7	0.5	1.35	240	5	10
2	300 000	8	1	1.4	245	6	12
3	400 000	9	1.5	1.45	250	7	14
4	500 000	10	2	1.5	255	8	16
5	600 000	12	2.5	1.55	260	9	18
6	700 000	14	3	1.6	265	10	20
7	800 000	15	3.5	1.65	270	11	22
8	900 000	16	4	1.7	275	12	24
9	1 000 000	18	4.5	1.75	280	13	26
10	1 100 000	20	5	1.8	285	14	28
11	1 200 000	7	0.5	1.85	290	15	30
12	1 300 000	8	1	1.9	295	5	14
13	1 400 000	9	1.5	1.95	300	6	16
14	1 500 000	10	2	2	305	7	18
15	1 600 000	12	2.5	2.05	310	8	20
16	1 700 000	14	3	2.1	315	9	22
17	1 800 000	15	3.5	2.15	320	10	24
18	1 900 000	16	4	2.2	325	11	26
19	2 000 000	18	4.5	2.25	330	12	28
20	2 100 000	20	5	2.3	335	13	30

Amaliy mashg’ulot №12
Mavzu: Umumshaxta shamaollatish korsatkichlarini hisoblash.
Shaxtaga kerak bulgan havoni hisoblash uchun lahimlar nomi, vazifasi va ko’ndalang kesim yuzasi (3-bulimda keltirilgan) ko`rsatilgan shamollatish sxemasi (loyiha qilinayotgan lahimlar tarmog’i) bo`lishi kerak.
Shaxtaga umumiy havo sarfini hisoblash metodikasi

Havo sarfini hisoblash zaboylar bo`yicha amalga oshirilgan holda, har bir iste`molchi uchun havo hisobi inobatga olinishi kerak. Talab qilinadigan havo sarfi hisoboti standart kullanmalar asosida quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

1. Tayyorlovchi lahmlarni shamollatish uchun havo sarfi.
2. Qazish lahmlarini shamollatish uchun havo sarfi.
3. Ayrim kon lahmlari va umumshaxta kameralarini shamollatish uchun havo sarfi.
4. Raschet vnutrennix utechek vozduxa.
5. Umumshaxta havo sarfi.
Umumshaxta havo sarfini hisoblashda XQ (YAXQ) talablariga ko`ra VMP o`rnatilgan kon lahmiga havoning 70 %ini o’tkazib beradi.
Qazish ishlarini shamollatishda havo sarfi o’z ichiga qazish zaboyi va qazish uchastkasi (blok) havo sarfini oladi.
Odamlar soni bo`yicha havo sarfi ni hisoblash quyidagi formula yordamida amalga oshiriladi:
m<sup>3</sup>/min;
Bunda N<sub>O</sub> -zaboyda bir vaktning uzida bulishi mumkin bulgan ishchilarnig maksimal soni (Norma bo`yicha bitta ishchi nafas olishi uchun 6 m³/min dan kam bo’lmagan havo yetkazib berilishi kerak).
Zaxarli gazlar bo`yicha havo sarfi ni hisoblash kuyidagi formulada keltirilgan:

gde I_г – qazish zaboyining absolyut sergazligi, m³/min;
S_доп va S_o – metan kontsentratsiyasi, oqimga chiqishdagi va kirishdagi, %; mos xolatda S_доп=1, S_o = 0 deb qabul qilamiz.
Ichki yonuv dvigatellari (IYOD) dan chiqayotgan gazlarga ko’ra havo sarfini hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
, m³/min;
bunda G_cc – bitta IYOD uchun havoning solishtirma sarfi: 1 ot kuchi uchun 5m³/min ga teng deb olamiz yoki 1kVt uchun 6,8 m³/min ga teng deb olamiz.
– bir vaqtning o’zida IYOD bilan ishlovchi mashinalarning umumiy quvvati, 1 ot kuchi yoki kVt;
n – bir vaqtning uzida IYOD bilan ishlovchi mashinalarni hisobga olish koeffitsienti, (bitta mashina bo’lganda n=1; ikkita mashina bo`lganda n=0,85; uchta va undan ko`p mashina bo`lganda n=0,6).
Portlash gazlari orqali havo sarfi ni hisoblash:
, m<sup>3</sup>/min;
bunda T – lahmni shamollatish vaqti, min; XKga ko`ra qabul qilingan T =30 min;
B_к – bir vaqtning o’zida portlatiladigan portlovchi modda (PM) miqdori, kg;
V_oч – qazish lahmining shamollatish uchun etalon miqdordagi havo hajmi, m³;
, m³;
bunda b_max – zaboy old bushlig’ining maksimal kengligi, m; kon lahmlarini mustaxkamlash pasporti va lahm shipiga ko`ra aniqlanadi.
Kamerasimon qazish lahmlari uchun:
, m<sup>3</sup>/min.
Yuqoridagi formulalardagi qiymatlarga ko`ra maksimal qiymatni tanlaymiz:

Sungra, Q_р.о.з. ning qiymati lahmlardagi havo tezligining ehtimoliy qiymatlari bilan tekshiriladi. (Hisoblab topilgan qiymat XYAK yoki XK bo`yicha belgilangan minimal va maksimal qiymatlardan oshmasligi kerak):

Bunda
;
bunda S_oч – qazish blogi ko`ndalang kesim yuzasi(ichki), m²;
V_min, V_max – havo xarakati tezligi, m/s.
Agar havo sarfi kiymati minimal extimoliy kiymatdan kichik chiksa, u xolda hisoblashda tegishli tarzda Q_v.min qabul kilinadi, agar havo sarfi kiymati maksimal extimoliy kiymatdan katta chiksa, u xolda hisoblashda tegishli tarzda Q_v.max kabul kilinadi.

№12-Amaliy ishni bajarish uchun variantlar

№	Nч, odam	NИЁД, kVt	Gcc, m^3	bmax, m	tв.пр, m	loч, m
1	40	150	500	1,5	2,5	50
2	41	250	520	1,8	2,6	52
3	42	350	540	2,1	2,7	54
4	43	225	560	2,4	2,8	56
5	44	200	580	2,7	2,9	58
6	45	180	600	3	3	60
7	46	213	620	3,3	3,1	62
8	47	210	640	3,6	3,2	64
9	48	206	660	3,9	3,3	66
10	49	203	680	4,2	3,4	68
11	50	199	700	4,5	3,5	70
12	51	195	720	4,8	3,6	72
13	52	192	740	5,1	3,7	74
14	53	188	760	5,4	3,8	76
15	54	185	780	5,7	3,9	78
16	55	181	800	6	4	80
17	56	178	820	6,3	4,1	82
18	57	174	840	6,6	4,2	84
19	58	170	860	6,9	4,3	86
20	59	167	880	7,2	4,4	88
21	60	163	900	7,5	4,5	90
22	61	160	920	7,8	4,6	92
23	62	156	940	8,1	4,7	94
24	63	153	960	8,4	4,8	96
25	64	149	980	8,7	4,9	98
26	65	145	1000	9	5	100
27	66	142	1020	9,3	5,1	102
28	67	138	1040	9,6	5,2	104
29	68	135	1060	9,9	5,3	106
30	69	131	1080	10,2	5,4	108