Induksiya metodi- bilishning shunday yòliki, bunda òquvchining fikri birlikdan umumiylikka, xususiy xulosadan umumiy xulosaga òsib boradi. - Induksiya metodi- bilishning shunday yòliki, bunda òquvchining fikri birlikdan umumiylikka, xususiy xulosadan umumiy xulosaga òsib boradi.
- Induktiv xulosa- xususiydan umumiyga qarab òsib boradigan xulosadir. Bu metoddan foydalanib biror qonuniyatni ochish yoki qoidani chiqarish uchun òqituvchi misollar, masalalar kòrsatmali materiallarni puxtalik bilan tanlaydi.
- TA‘RIF: Ayrim yoki xususiy ma'-lumotlarga tayanib umumiy xulosa chiqarish induksiya deyiladi.
- INDUKSIYA 3 XIL BO‘LADI
- Matematik induksiya
- To‘la induksiya
- Chala induksiya
DEDUKSIYA METODI - DEDUKSIYA METODI
- Deduksiya metodi- bilishning shunday yo‘liki, bu yòl umumiyroq bilimlar asosida yangi xususiy bilimlarni olishdan iboratdir.
- Deduksiya bu umumiy xulosalardan xususiy misollarga va aniq qoidalarga o‘tishdir.
- ANALOGIYA METODI
- Analogiya shunday xulosaki, bunda predmetlar
- ba‘zi belgilarning o‘xshashligi bo‘yicha bu predmetlar boshqa belgilari bo‘yicha ham o‘xshash degan taxminiy xulosa chiqariladi. Analogiya xususiydan xususiyga boradigan, bir konkret faktdan boshqa konkret faktga boradigan xulosadir.
Induksiya (lotincha:inductio — toʻgʻrilash, tartibga keltirish) (mantiqda) — ayrim fikrlardan umumiy xulosalar chiqarishda va mantiqiy tadqiqotlarga qoʻllaniladigan muhokama usuli. Xususiylikni oʻrganib, umumiylik bilib olinadi. Umumiylik predmet va hodisalar b-n uzviy aloqada boʻladi. Umumiylikning eng muhim tomonlaridan biri induktiv xulosa chi-karishdir. I. ni oʻrganish fanda kadimdan, hind, yunon mantiqshunosligida, Lao-szi maktabida boshlangan. I. masalalari Aristotel, Abu Ali ibn Sino asarlarida uchraydi. 17— 18-asrlarda empirik tabiatshunoslik yuzaga kelgach, olimlar bu masalaga alohida eʼtibor berdilar. I. ni rivojlantirishga F. Bekon, G. Galiley, I. Nyuton, J. Mill kabi olimlar katta hissa qoʻshdilar. I. bilimlarning tashkil topishida, qonuniyatlarni ochishda, tushunchalarni maydonga chiqarish jarayonida, gipotezani olgʻa surishda fan uchun muhim aqamiyatga ega. - Induksiya (lotincha:inductio — toʻgʻrilash, tartibga keltirish) (mantiqda) — ayrim fikrlardan umumiy xulosalar chiqarishda va mantiqiy tadqiqotlarga qoʻllaniladigan muhokama usuli. Xususiylikni oʻrganib, umumiylik bilib olinadi. Umumiylik predmet va hodisalar b-n uzviy aloqada boʻladi. Umumiylikning eng muhim tomonlaridan biri induktiv xulosa chi-karishdir. I. ni oʻrganish fanda kadimdan, hind, yunon mantiqshunosligida, Lao-szi maktabida boshlangan. I. masalalari Aristotel, Abu Ali ibn Sino asarlarida uchraydi. 17— 18-asrlarda empirik tabiatshunoslik yuzaga kelgach, olimlar bu masalaga alohida eʼtibor berdilar. I. ni rivojlantirishga F. Bekon, G. Galiley, I. Nyuton, J. Mill kabi olimlar katta hissa qoʻshdilar. I. bilimlarning tashkil topishida, qonuniyatlarni ochishda, tushunchalarni maydonga chiqarish jarayonida, gipotezani olgʻa surishda fan uchun muhim aqamiyatga ega.
- Induksiya – ma’lum miqdorda yakka holdagi fakt, hodisa va jarayonlarni kuzatish orqali, shu kuzatishlarga tayangan holda ishlab chiqarilgan umumiy xulosa chiqarish. Bu usul bo’yicha, oldin ko’p miqdordagi obyekt yoki jarayonlar yaxshilab kuzatiladi, o’rganib chiqiladi, keyin ushbu kuzatishlardan yagona, umumiy xulosa chiqariladi. Induksiyada mantiq asosiy o’ringa ega emas, tajriba birlamchi ro’lga ega. Faktlardan qoidaga qarab, yakka holdagi ko’plab o’rnaklardan yagona umumiy xulosaga qarab boriladi. Xususiy holatlar, fikrlardan umumiy bir xulosa ishlab chiqiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
