Farg’оna davlat universiteti harbiy ta’lim fakulteti

6. Bosh suyagi, yelka, ko‘krak qafasi, oyoq va qo‘llar singanda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish usullari.


Qovurg'alar singanda shu soha bosilishi natijasida jarohatlangan nafas olganida yoki qo‘l tekkizdganda kuchli og‘riq sezadi. Plevra yoki o'pka to'qimasi ham shikastlangan bo‘lsa, plevra bo'shlig'iga qon ketishi yoki ko'krak qafasiga havo kirish kuzatiladi va bularing barchasi nafas olishning buzilishiga olib keladi. Umurtqa singan vaqtda belda kuch og'riq, singan joy pastki qismida mushakning parez va falajlari kuzatiladi.
Chanoq suyaklari sinishida jarohatlangan kishi joyidan tura olmaydi va oyoqlarni harakatlantira olmaydi. Hattoki, yonboshga ham ag'darila olmaydi. Bunday sinishga ichaklar va siydik pufagining jarohatlanishlari ham qo'shilishi mumkin. Suyak sinishlari uning yaqinidan o'tgan qon tomir va nervlarning shikastlanishiga olib kelib, qon ketish, sezgi va harakatning yo'qolishi kabi asoratlar paydo bo‘ladi hamda shok holati rivojlanisliiga sabab bo'ladi.
Suyak sinishlarda birinchi yordam ko'rsatishning umumiy qoidalari. Suyak singan joyni ko'rish va yaraga (ochiq sinish holatida) steril bog'lam qo'yish kerak bo'lsa, kiyim-kechak va poyabzal yechilmaydi, balki kesiladi. Birinchi navbatda, qon ketish to'xtatilib, aseptik bog‘lam qo'yiladi. So'ngra shikastlangan joy qulay vaziyatga keltiriladi va immobilizatsiyalovchi bog’lam qo'yiladi. Teri ostiga yoki mushak orasiga shpris-tyubik yordamida og'riqsizlantiruvchi vosita yuboriladi. Suyak siniqlarini immobilizatsiya qilish uchun E-2 «Shinalar» komplektidagi standart shina yoki qo‘1 osti vositalaridan foydalaniladi. Qo‘l osti vositalari sifatida taxta bo'lagi, tayoq, faner bo‘lagi, qamish bog’lamlari va boshqalardan foydalansa bo‘ladi. Qo‘l-oyoqlarga qo'yilgan shina bint bilan mahkamlanadi. Mahkamlash agar suyak siniqlarini immobilizatsiya qiiisli uchun shina va qo‘l osti bog'lab olinadi.
Shinalashlari bevosita voqea sodir bo'lgan joyda o'tkazish lozim va yarador yoki kasalni sanitar transportida evakuatsiya qilish mnmkin. Suyak siniqlarini shjitmaslik uchun shinalami ehtiyotlik bilan qo'yish kerak. Suyak siniqlarini to‘g‘rilash, bir-biriga yaqinlashtirish tavsiya etihnaydi. Suyakning o'tkir uchi turtib chiqib terini shikastlash xavfi bo'lgan hollar bundan mustasno. Jarohatlanganni juda ehtiyotlik bilan ko'tarish, oyoq-qo‘1 va gavdasini bir vaqtda, doimo bir xil sathda ko‘tarish kerak. Shok va boshqa umumiy hodisalaming prolilaktikasi shikastlangan organni to‘g‘ri immobilizatsiya qilish, ya’ni u og‘riq sezgisi kam bo'ladigan holatda mahkam bog'lash yo‘h bilan ta minlanadi. Yaradomi issiq qilib o‘rash, issiq choy, qahva berish lozim Imkon boricha og'riq qoldiradigan vositalami teri osti yoki mushaklar orasiga yuborish kerak. Qo‘li sinib shikastlanganlarni transportga o'tqizib, oyoq, chanoq suyaklari, umurtqa pog1 onasi singanlami esa yotqizib olib borish kerak. Ba’zi bir alohida suyak sinishlarida shimlami qo‘yish.