Farg’оna davlat universiteti harbiy ta’lim fakulteti

Qon ketishni vaqtincha to‘xtatish usullari.

Qon oqishini to'xtatish. Birinchi yordam ko‘rsatish sharoitlarida shikastlangan yarador yoki kasalni davolash muassasasiga olib borgunga qadar o'tadigan davr ichida qon oqishini faqat vaqtincha yoki dastlabki to‘xtatish mumkin. Shifokor davolash muassasasida qon oqishini batamom to'xtatadi.
Qon oqishini vaqtincha to'xtatish usnllari quyidagicha: a) tananing shikastlangan qismini gavdaga nisbatan yuqoriroq vaziyatda qo‘yish. Bunda qon oqishining qisman kamayishi ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Ko‘pincha bu usnl vena tomiri shikastlanganda qo'llaniladi; b) qonab turgan tomirni bosib turadigan bog'lam yordamida shikast- langan joyida bosib turish. Bu usulni vena va kapillarlardan qon ketganda qo'llash mumkin.

3. 
   Arteriya qon tomirlarini barmoq bilan bosish nuqtalari.
   

Arterial qon ketganda jgutdan foydalanish maqsadga muvofiq. Buning uchun qon ketayotgan joyga shaxsiy paketlardagi sterillangan bog’lamlardan foydalaniladi. Paketdagi yostiqchalardan biri buklanib qon oqayotgan joyga qo'yiladi va aylantirib tortib bog‘lanadi. Agar bint bo'hnasa, toza mato yoki qo‘l ro'molchasidan ham foydalansa bo'Iadi. Bog'lam mayda tomirlarining yumshoq to'qimalariga bosib turilganda, qon ketishi tez to'xtaydi;
d) arteriya uzunhgini barmoq bilan bosib turish. Vaqtincha qon to'xtatishning bu usulida tomir yaqindagi suyakka bosib turiladi. Uyqu arteriyasi to‘sh-o‘mrov mushagining ichki qismi orqali bo‘yin umurtqasini ko‘ndalang o‘simtaga bosish mumkin (VI bo'yin umurtqasi ko'ndalang o'simtasining tepa qismi, aytib o'tilgan mushakning o‘rta qismi). O‘mrov arteriyasini to‘sh-o‘mrov so‘rg‘ichsimon o‘siq mushakning tashqi tomonidan 1-qovurg‘aga bosish mumkin. Yelka arteriyasini ikki boshli mushakning ichki tomonidan yelka suyagiga bosiladi. Son arteriyasini qov bosiladi. Ozg'in yarador bemorlarda qorin aortasini umurtqa pog'onasiga bosib turish mumkin. Barmoq bilan bosib, qon oqishini uzoq vaqt to‘xtatib bo‘lmaydi. Chunki u katta jismoniy kuch talab qiladi. Bu usul yordam ko'rsatuvchini charchatadi va transportirovka qilish imkoniyatidan mahrum qiladi. Biroq, qonni zudiik bilan to'xtatish uchun qulay usul sanahb, jarohatga iflos tushirmagan holda, qon to‘xtatishni ta’minlaydi hamda qon oqishini to'xtatishning birmuncha qulay usuli uchun kerak bo'ladigan, bosib turadigan bog'lam, burama (zakrutka) jgutni tayyorlab qo'yish imkonini beradi; e) shikastlangan qismni bo‘g‘imda imkon boricha bukib yoki yozib turgan holda mahkam ushlab, qon ketisbini to’xtatish.
Taqim arteriyasi yaralanganda tizza bo‘g‘imi, yelka arteriyasi shikastlanganda tirsak bo‘g‘imi va son arteriyasi yaralanganda chov sohasida chanoq-son bo‘g‘iminimaksimal bukish yaxshi yordam berishi mumkin;
f) shikastlangan qismni jgut bilan aylantiiib, siqib bog’lash. Jgutni birinchi maita 1873-yilda Esmaix ishlatgan. Esmarx jgnti (68-iasm) keng tarqalgan bo'lib, u elastik rezinadan iboiat. Bir uchida zanjiii, ikkinchi uchida esa ilgagi bor. Jgutning uzunligi 1,5 meti, kengligi 1,5 sm keladi. Qo’lga jgut bog‘lashda yelkaning uchdan bii yuqoii qismi, oyoqqa bog'lashda esa sonning uchdan bir o'rta qismi qulay joy hisoblanadi. Oyoq- qo‘l aiteiiyalaiidan kuchli aiteiial qon oqqandagina jgut bog'lashga luxsat etiladi. Qolgan hamma hollaida bu usulni qo'llash tavsiya etilmaydi.

4.