Farg’оna davlat universiteti harbiy ta’lim fakulteti

Masofani avtoulov masofa o‘lchagichi bilan aniqlash.
Avtoulovni bosib o‘tgan masofasi uning boshlang‘ich va oxirgi nuqtadagi ko‘rsatgichi orasidagi farq bilan aniqlanadi.
Xaqiqiy masofadan, qattiq qoplamli yo‘ldagi xarakat 3-5%, yumshoq qoplamli yo‘ldagi xarakat esa 8-12% oshiqroq bo‘ladi. Agar texnikalarning bosib o‘tgan masofasini aniqroq o‘lchash zarur bo‘lib qolsa, unda masofa ko‘rsatgichiga to‘g‘rilik kiritish kerak. Bunday zaruriyatlar azimut bo‘yicha xarakatlanishda yoki mo‘ljallanishda kerak bo‘ladi.
To‘g‘rilanish qiymati xarakatlanishdan oldin belgilanadi. Buning uchun relg‘ef xususiyati va er qoplami xarakatlanish yo‘nalishiga o‘xshaga yo‘l bo‘lagi tanlab olinadi. Bu bo‘lakka bosib o‘tilishi zarur bo‘lgan xarakat tezligida borib kelinadi va masofa ko‘rsatgichi olinadi. Olingan malumotdan shu bo‘lakning o‘rtacha masofasi chiqariladi va shu ko‘rsatgich bilan xaritada belgilangan masofa uzoqligi aniqlanadi. Olingan ko‘rsatgichni xaritada ko‘rsatilgan masofa uzunligiga bo‘lib, uni 100 ga ko‘paytirsak, to‘g‘rilash qiymati kelib chiqadi.
Masalan, agar tekshiruv bo‘lagining o‘rtacha ko‘rsatgichi 4.5 km ga, xaritada o‘lchangan masofa esa 4.0 km ga teng bo‘lsa, unda to‘g‘rilik qiymati

Shunday qilib, agar xaritada o‘lchangan yo‘nalish uzunligi 60 km, masofa ko‘rsatgichi esa 65km bo‘lsa, unda to‘g‘rilash qiymati 10% bo‘ladi.
6 km farq to‘g‘rilash qiymati hisoblanadi. Bahzi vaqtlarda ushbu ko‘rsatgich manfiy (-) bo‘lishi ham mumkin.
Masofani jismlar burchak o‘lchami bilan aniqlash - chiziqli va burchakli ko‘rsatkichlarning bog‘liqligiga asoslangan.
Jismlarning burchak o‘lchami durbin bilan minglikda, kuzatuv asboblari va nishonga olish yordamida o‘lchanadi.
J ismlar orasidagi masofa quyidagi tenglama yordamida, metrda hisoblanadi:
V – jismni metrdagi balandligi,
U – jismni minglikdagi burchak qiymati.
Masalan: durbinda kuzatilayotgan mo‘ljal (aloxida turgan daraxt) ning burchak o‘lchami 12 m bo‘lsa, bu durbindagi to‘rning uchta kichik bo‘lagiga teng (0-20). Shunday qilib, mo‘ljalgacha bo‘lgan masofa