Farg’ona davlat universiteti texnalogig talim

nanoqurilmalar 
Nanotubalar yassi akustik tizimlar va yassi displeylarning yangi dizaynlari, ya'ni 
tanish makroskopik qurilmalarning asosini tashkil qilishi mumkin. 
Nanomateryallardan ma'lum nanoqurilmalar yaratilishi mumkin, masalan, 
nanomatorlar, nanomanipulyatorlar, molekulyar nasoslar, yuqori zichlikdagi xotira, 
nanorobot mexanizmlari elementlari. Keling, ba'zi nanoqurilmalarning modellariga 
qisqacha to'xtalib o'tamiz. 
Molekulyar viteslar va nasoslar. Nanoqurilmalarning modellari K.E. Drexler va R. 
Merkle IMM (Molekulyar ishlab chiqarish instituti, Palo Alto). Vites qutisidagi 
tishli viteslarning vallari uglerod nanotubalari, tishlari esa benzol molekulalaridir. 
Viteslar aylanishning xarakterli chastotalari bir necha o'nlab gigagertsga teng. 
Qurilmalar yuqori vakuumda yoki xona haroratida inert atmosferada "ishlaydi". 
Qurilmani "sovutish" uchun inert gazlar ishlatiladi. 
Kompyuterlar uchun olmos xotira. Yuqori zichlikdagi xotira modeli Ch. 
Bauschlicher va NASAdan R. Merkle. Qurilmaning sxemasi oddiy va prob va 
olmos yuzasidan iborat. Zond C 60 yarim sharida tugaydigan (9, O) yoki (5, 5) 
uglerodli nanonay boʻlib, unga C 5 H 5 N molekulasi biriktirilgan.Olmos yuzasi 
vodorod atomlarining monoqatlami bilan qoplangan. Ba'zi vodorod atomlari ftor 
atomlari bilan almashtiriladi. Zond adsorbat monoqatlami bilan qoplangan olmos 
yuzasi bo'ylab skanerdan o'tkazilsa, C 5 H 5 N molekulasi, kvant modellariga 
ko'ra, adsorbsiyalangan ftor atomini adsorbsiyalangan vodorod atomidan ajrata 
oladi. Taxminan 1015 atom sirtning bir kvadrat santimetriga to'g'ri kelganligi 
sababli, yozish zichligi kvadrat santimetr uchun 100 terabaytga yetishi mumkin. 

---