Farg’ona Politexnika Inistituti Qurilish fakulteti Geodeziya Kartagrafiya va Kadastr yo’nalish
Download 361.85 Kb.
|
Sobirjonov E 16-18
Farg’ona Politexnika InistitutiQurilish fakulteti Geodeziya Kartagrafiya va Kadastr yo’nalishGeodeziya fanidan‘’Yirik masshtabda planga olish uchun geodezik asos yaratishni loyihalash’’ mavzusidaKURS ISHIBajardi; 16-18 guruh talabasi Sobirjonov E Mavzu Yirik mashtabda planga olish uchun geodezik asos yaratishni loyihalash REJA
Kirish 1.Trassani nivelirlash ,jurnalini hisoblash,profil chizish 2.Garizantal burchak o’lchashning mohiyati 3. Yopiq polygon vedmistini hisoblash 4.Yirik mashtabdagi planga abris chizish Xulosa
Foydalanilgan Kirish
Geodeziyaning rivojlanish tarixi. Geodeziya qadimiy fanlardan birdir. U kishilik jamiyating haYotiy talablari asosida vujudga kelgan va ishlab chiqarish kuchlarini taraqqiy etishi bilan rivojlana borgan. Geodeziya fani Arabiston, Xitoy, Hindiston, O‘rta Osiyoda taraqqiy etgan. Masalan IX asrning boshlarida arab xalifasi Mamun topshirig‘i bilan Mesopotomiya tekisligida er sharining kattaligini aniqlash maqsadida Grado’s o‘lchash ishlari olib borilgan. Olimlar er shari meridianini 1 yoy uzunligini 111,8 km ekanligini aniqlaganlar.1680 yilda I. Nyuton o‘zini Do’nyo tortilish qonuniga asoslanib, er - ellipsoid shaklida degan fikrni olg‘a surdi. XIX asr boshlarida turli mamlakatlarda astronomiya, geodeziya sohasida olib borilgan ishlar erni shakli ellipsoiddan bir oz farq qilishini ko‘rsatdi. Masalan ulug‘ olim Laplas Fransiya va boshqa davlatlarda olib borilgan Grado’s o‘lchashlar natijasini tahlil qilib, meridian 1 sining uzunligi ekvatordan qutblarga tomon bir xilda kamaymasligini aniqladi. shunga asoslanib, er o‘ziga xos noaniq shaklga ega ekan, degan xulosaga kelindi. 1873 yilda nemis fizigi I. V. Listing erning bunday shaklini geoid deb atalishini taklif etdi. Yerning kattaligini aniqlashda Rossiyada bajarilgan Grado’s o‘lchashning ahamiyati juda katta. Masalan, 1816 yildan boshlab geodezist K.I.Tenner rahbarligida Rossiyaning harbiy chegarasidagi guberniyalarda, astronom V.Ya.Struve rahbarligida Boltiq bo‘yi guberniyalarida Grado’s o‘lchash ishlari olib borildi. Bu ishlar 1850 yilgacha davom etgan va do’nay daryosining quyilish joyidan to Skandinaviya yarim orolining shimoliy qirg‘og‘igacha bo‘lgan 25 20 meridian yoyining uzunligi hisoblab chiqarilgan.“Muxandislik geodeziyasi” fanini nazariy jihatdan rivojlantirishda rus olimlariP.L.CHebыshev, A.P. Bolotov, N.Ya.Singer, A.A.Tillo va boshqalar salmog‘li hissa qo‘shdilar.1928 yilda mashhur geodezist F.N. Krasovskiy davlat territoriyasida geodezik tayanch shaxobchalarini barpo etish va topografik plan olish ishlarining dasturini tuzib chiqdi.1933 yilda davlat territoriyasini gravimetrik planini olish ishlari olib borildi. 1945 yilda MDX territoriyasini 1:1000000 masshtabli kartalari tuzildi. Aerofototopografik plan olish ishlariga Drobishev, Konshin, Lobanov va boshqa olimlar turli injenerlik inshootlarni barpo etishda geodezik ishlarini bajarish uslublarini yaratishga olimlar N.G.Vido’ev, G.F.Glotov, N.N.Lebedev va boshqalar katta hissa qo‘shdilar.Kartografiya sohasida ham katta yutuqlarga erishildi va yirik kartografik asarlar yaratildi 1.Niverlirlash Nivelirni ishlatishdan oldin uning quyidagi geometrik shartlarni qanoatlantirishi tekshiriladi, N-3 nivelirini tekshirish shartlari quyidagilardan iborat: Doiraviy adilak o`qi nivelir aylanish o`qiga parallel bo`lishi kerak, . Ko`targich vintlar orqali doiraviy adilak pufakchasi adilak qutisidagi doira markaziga keltiriladi va nivelir yuqori qismi 1800buraladi. Pufakcha o`rtada qolgan bo`lsa, shart bajarilgan bo`ladi, aks holda pufakcha og`gan qismining yarmi markazga adilak tuzatkich vintlari bilan, qolgan yarmi ko`targich vintlar bilan markazga keltiriladi. Tekshirish nazorat uchun takrorlanadi. Bizda trassani niverlirlash topshirig’I berilgan unga kora 700 m masofada nevilirlash topshirig’i berilgan Bizda olingan sanoqlar Niverlirlash jurnali
Oldingi va orqadan olingan sanoqlarni ayirig yani qora va qizil sanoqlardan foydalangan holda ,oldindan olingan qora sanoqdan oldindan olingan qora sanoqni bir biridan ayirib nisbiy balandlikni olamiz va qizil sanoqdan ham hudi shunday amalni bajaramiz keyin esa ikkalasini ortacha qiymatini olamiz . Bizga malum bolgan Rp0 balandligiga shu chiqan nisbiy balandlikni qo’shamiz va hamma stansiyalarda shunday tartibda hisoblash amallarini bajaramiz. H=a-b
Yani a-oldingi reykadan olingan sanoq b-orqa reykadan olingan sanoq Rp1=424.66 Rp1+P0=424.66+0570=425.230 SHunday tartibda hisoblab balandlik otmetkalarini aniqlaymiz. Bizga keraklik otmetkalarni aniqlaganimizdan keyin , trassa pirofilini chizishga o’tamiz bunda esa belgilangan masshtab asosida chizamiz. 
Garizantal masshtab 1;2000 Vertical masshtab 1;100 Bunda biz olchagan balandliklardan foydalanilgan holda loyiha otmetlasini hisoblaymiz, yani Rp1-Rp2/St Bunda Rp1,Rp2-nisbiy balandlik ,St-stansiyalar soni Gorizontal burchak o’lchash mohiyati. Joyda bir nuqtadan chiqqan ikki yoki bir necha yo‖nalish orasidagi burchaklarning gorizontal qo‖yilishini o‖lchash kerak bo‖ladi. Masalan, V nuqtada turib, turli balandlikda yotuvchi A va S nuqtalarga qarash yo‖li bilan ABC burchakning gorizontal qo‖yilishi ni o‖lchash kerak deylik. Shakldan ko‖rinadiki, S nuqta balandda, V va A nuqtalar esa S ga nisbatan pastlikda. Shunga ko‖ra, VA va VS tomonlar orasidagi qiya tekislikdagi burchak desak ABCgorizontal proekstiyasi bo‖ladi. ning qiymatini aniqlash uchun shtativ 1 ustiga aylanasi graduslarga bo‖lingan doira 2 gorizontal vaziyatda urnatiladi; uning markazi O dan chap nuqta S ga qarab pch, keyin doirani qo‖zg`atmay, o‖ng nuqta A ga qarab no‖ sanoqlar olinsa, bu sanoqlar ayirmasiga teng bo‖ladi:=po‖-pch, (1) ya‖ni bir nuqtadan chiqqan ikki yo‖nalish orasidagi burchakning gorizontal qo‖yilishi o‖ng nuqtaga qarab olingan sanoqdan chap nuqtaga qarab olingan sanoqning ayirmasiga teng. Aylanasining yo‖nalgan qirrasi bo‖laklarga bo‖lingan va gorizontal holga keltirilib sanoq olinadigan doira 2 limb deyiladi. Agar O dan S ga va A ga qaralgan ko‖rish nurlaridan vertikal tekisliklar o‖tkazilsa, bu tekisliklar kollimastion tekisliklar deyiladi.Bu tekisliklar orasidagi burchak o‖lchanadigan burchakning qiymati bo‖ladi.Ikki chiziq orasidagi burchakni goniometr yordamida ham o‖lchash mumkin. Asosan, burchakning gorizontal qo‖yilishi teodolit yordamida o‖lchanadi. Bizda yopiq polygon vedmistini hisoblashimiz kerak bunga esa avalambor hisoblash ishini boshlashda o’lchangan burchak hisolaymiz. Bn=[n-2]1800=7*1800=12600ni tashkil qilishi kerak Bizda olchangan qiymatlar Bo’=[87010.2’+216017.5+95039.5+180027’+99019.2’+216023.5’+155015.5+90052’+118038’]=1260002.4’ Fb=Bo’-Bn bundan foydalanib Fb=1260002.4’-12600=0002.4’ Bizda hatolik ruxsat etilgan darajada bo’lganligi uchun hisoblashni tuzatma kiritib davom etiramiz Tuzatilgan burchaklardan foydalanib tomanlarnig direksion burchaklarini xisoblaymiz an=an-1+1800+Bn Yani a1 direksion burchak joyda olchangan shundan foydalanilgan holda qolgan burchaklarning direksion burchaklarini topamiz A2=104021’+1800-87010’=68004’ A3=68004’+1800-216017’=152025’ Shunday tartibda qolgan tomonlarning direksion burchaklarini topamiz va oxirgi topilgan direksion burchakda ham huddi shunday ishni bajaramiz bunga sabab direksion burchakning to’g’ri hisoblanganligiga ishonch hosil qilamiz A1=11031’+1800-87010’=104021’ Endi esa rumb burchakdan direksion burchakka o’tkazamiz Rumb va direksion burchak orasidagi munosabat
Berilgan jadvaldan foydalanib direksion burchaklarni rumb burchakka o’tkazamiz Rumb burchak qiymatlari va tomonlar garizantal quyilish qiymatlaridan foydalanib kordinata ortirmalari quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi Xn=dncosrn Xn=dnsinrn Kordinata ortirmalarining afsalyut bog’lanmasligi Fabs[fx2+fy2]-2 Yopiq paligon vedmostini hissoblash jurnali.
Download 361.85 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||