Farg’ona politexnika insituti Energetika fakulteti 55-20 guruh talabasining “ies yoqilg’I yoqish va suv tayorlash texnologiyasi” fanidan taqdimosh ishi

Farg’ona politexnika insituti Energetika fakulteti 55-20 guruh talabasining “IES yoqilg’I yoqish va suv tayorlash texnologiyasi” fanidan taqdimosh ishi

Tayyorlovchi : Boqidinov Boburmirzo

Mavzu: An’anaviy va noan’anviy energiya manbalari

Reja:

• Energiya turlari va zaxiralari
• An'anaviy energiya manbalarining ta'rifi
• Noan'anaviy energiya manbalarining ta'rifi

Dunyoda energetika muammosi dolzarb masalalardan biri bo’lib, bugungi kunda energetika sohasi bo’yicha shug’ullanayotgan olimlarning kun tartibida turibdi. XXI asr fan taraqqiyoti yuksalib texnik - texnologiyalarning rivojlanishi bilan birga insonni normal yashash imkoniyatini yaratish, uni yetarli energiya, oziq-ovqat bilan ta’minlash
asosiy masalalardan biridir. Hammaga ma’lumki, yer qazilma
boyliklarining energetik zahirasi kamayib bormoqda. Ammo, unga bo’lgan ehtiyoj ortib, hozirgi kunda yer yuzida aholi soni
8 milliardga yetdi. Insoniyat foydalanayotgan energetika manbalarining quyidagi turlari mavjud: neft, ko`mir, gaz, atom, biomassalar, suv, quyosh, shamol, geotermal energiyalar.
Bu energiya manbalarini o`z navbatida ikki turga bo`lish mumkin. Biomassalar, suv, quyosh, shamol, geotermal energiya –yangilanuvchi; neft, ko`mir, gaz, atom energiyasi – yangilanmaydigan.
Energiya
Qayta tiklanadigan
Qayta tiklanmaydigan

• Shamol
• Quyosh
• Oqava suv manbalaridan foydalanish
• Tuproq
• Biogaz
• Geotermal
• Dengiz to’lqin energiyasi
• Okean va dengiz suving ko’tarilish va pasayishi
• Past haroratli issiqlik energiyasi va boshqa
• Kichik oqimlar gidravlik energiyasi

• Neft
• Gaz
• Ko’mir
• AES

Energiya kuchli ishlash qobiliyatini yoki qobiliyatini nazarda tutadi. Bu bizning kundalik hayotimizda muhim rol o'ynaydi, aslida u asosan uy, sanoat, aloqa,transport, mudofaa yoki qishloq xo'jaligi bo'ladimi, har bir sohada talab qilinadi. Energiya resurslari keng miqyosda an'anaviy va noan'anaviy energiya manbalari deb tasniflanadi. An'anaviy energiya manbalari atrof muhitda juda ko'p emas, ammo ulardan foydalanish cheksizdir.
Aksincha, noan'anaviy energiya manbalari atrof-muhitda katta miqdordagi manbalardir, lekin faqat cheklangan maqsadlarda foydalaniladi.
Taqoslash
Manosi:
Tugashi mumkin:
Ifloslanish:
Foydalanish:
Xarajatlar:
An'anaviy energiya manbalar
Noan'anaviy energiya manbalar
An'anaviy energiya manbalari uzoq vaqtdan beri keng tarqalgan
bo'lib foydalaniladigan manbalardir
An'anaviy bo'lmagan energiya manbalari bundan bir necha o'n yillar oldin aniqlangan manbalarni nazarda tutadi.
Ular ortiqcha iste'mol tufayli tugashlari mumkin
Ular tugamaydilar
Ular atrof-muhitni keng miqyosda ifloslantiradi va global isishga
qo'shiladi
Ular atrof muhitga zarar etkazmaydigan manbalar, bu ifloslanishni keltirib chiqarmaydi
Ular birinchi navbatda sanoat va tijorat maqsadlarida foydalaniladi
Ular asosan maishiy maqsadlarda foydalaniladi.
Qimmat.
Nisbatan arzonroq.
O’zbekistonda 225 ta neft’ va gaz konlari ma’lum. Ulardan: neft’
- 51 ta kondan qazib olinadi, gaz - 27 tasidan, 17 ta kondan esa kondensat qazib olinadi.
O’zbekiston mutaxassislarining bahosiga ko’ra, ko’mir
resurslarining tahliliy ko’rsatkichi 3 mlrd. tonnadan ortiqni tashkil qiladi. Ko’mirning sanoat zahirasi 1,9 mlrd. t.ni tashkil etadi, shu jumladan: qo’ng’ir ko’mir - 1853 mln. t, toshko’mir - 47 mln.t. Ko’mirning bashorat resurslari 5,76 mlrd. tonnani, shundan, 70 foizini qo’ng’ir ko’mir tashkil etadi. Ko’p miqdordagi toshko’mir zahirasi respublikaning Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida joylashgan.
O’zbekistonda qayta tiklanadigan energetika sohasidagi davlat
siyosatida sanoati rivojlanagan, shu bilan birga rivojlanayotgan qator mamlakatlarning qayta tiklanadigan energiyadan foydalanishdagi rivojlanish tajribasi va ularning miqyosi hisobga olingan. Bu shuni ko’rsatdiki, qayta tiklanadigan energetika sohasida aniq maqsad va vazifani belgilashi hamda davlat tomonidan qo’llab-quvvatlanishi – qayta tiklanadigan energiyaning an’anaviy energiya ishlab chiqarish texnologiyasiga nisbatan raqobatbardosh bo’lishiga ko’maklashadi. Qayta tiklanadigan energiya – yer biosferasida to’xtovsiz qayta
tiklanadigan va insoniyat miqyosida tuganmas hisoblanadi. Ular – quyosh energiyasi, shamol, okean, daryo, yer osti konlari,
bioenergiyadir.
Qayta tiklanadigan energiyaning asosiy foydali tomoni – tuganmasligi va ekologik sofligidir. Undan foydalanish sayyoraning energiya muvozanatini o’zgartirmaydi, ya’ni tabiat jarayonlariga ta’sir etmaydi.