Farg’ona Politexnika instituti “Ishlab Chiqarishda Boshqaruv” fakulteti 72-20 guruh talabasi Aminjonov Muhammadumarning “Iqtisodiy o’sish” fanidan

Farg’ona Politexnika instituti “Ishlab Chiqarishda Boshqaruv” fakulteti 72-20 guruh talabasi Aminjonov Muhammadumarning “Iqtisodiy o’sish” fanidan
Mini inshosi

Mavzu: Iqtisodiy o’sishga iqtisodiy omil tasiri.

Sarlavha: Ekologik omillarning iqtisodiy taraqqiyotga ta’siri

Ekologik omillar va iqtisodiy rivojlanish o'rtasidagi bog'liqlik hozirgi dunyoda tobora ortib borayotgan dolzarb mavzudir. Jamiyatlar barqaror o'sish va uzoq muddatli farovonlikka intilayotgani sababli, atrof-muhit salomatligi iqtisodiy natijalarni shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynashi ayon bo'ldi. Ushbu insho ekologik omillar va iqtisodiy rivojlanish o'rtasidagi murakkab o'zaro ta'sirni o'rganadi, bu ikki soha o'rtasidagi ta'sirlar va potentsial sinergiyalarni ta'kidlaydi.

Tabiiy resurslarga qaramlik:
Ekologik omillarning iqtisodiy rivojlanishga ta'sir etishining asosiy usullaridan biri tabiiy resurslarga qaramlikdir. Ko'pgina davlatlar iqtisodiy o'sishi uchun tabiiy resurslarni qazib olish va ulardan foydalanishga tayanadi. O'rmonlar, minerallar va suv kabi resurslarning mavjudligi va barqaror boshqaruvi sanoat tarmoqlari, savdo va umumiy iqtisodiy barqarorlikka bevosita ta'sir qiladi. O'z tabiiy resurslarini samarali boshqaradigan mamlakatlar ularni o'sish dvigateli sifatida ishlatishlari mumkin, barqaror resurslarni boshqarish strategiyalari mavjud bo'lmaganlar esa atrof-muhitning tanazzulga uchrashi va iqtisodiy beqarorlikni boshdan kechirishi mumkin.

Iqlim o‘zgarishi va moslashuv:

Ekologik omillar, xususan, iqlim o'zgarishi iqtisodiy rivojlanishga katta ta'sir ko'rsatadi. Global haroratning ko'tarilishi, yog'ingarchilik shakllarining o'zgarishi va ekstremal ob-havo hodisalari chastotasining ortishi turli iqtisodiyot tarmoqlari uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Masalan, qishloq xo'jaligi ekinlarning nobud bo'lishiga, mahsuldorlikning pasayishiga va zararkunandalar va kasalliklarga nisbatan zaiflikning oshishiga moyil. Ekstremal ob-havo hodisalari ham infratuzilmani buzishi mumkin, bu esa katta iqtisodiy yo'qotishlarga olib keladi. Iqlim o'zgarishiga moslashish infratuzilma, texnologiya va innovatsion amaliyotga katta sarmoya kiritishni talab qiladi, bu esa iqtisodiy rivojlanish ustuvorliklariga va resurslarni taqsimlashga ta'sir qiladi.

Ekotizim xizmatlari:

Ekotizimlarning ishlashi iqtisodiy rivojlanishni ta'minlovchi bebaho xizmatlarni taqdim etadi. Ekotizim xizmatlari, jumladan, changlatish, suvni tozalash, tuproq unumdorligi va iqlimni tartibga solish qishloq xo'jaligi, turizm va ishlab chiqarish kabi turli iqtisodiyot tarmoqlari uchun zarurdir. Biroq, yerdan beqaror foydalanish amaliyoti, o'rmonlarni kesish va ifloslanish bu xizmatlarni yomonlashtirishi mumkin, bu esa salbiy iqtisodiy ta'sirga olib keladi. Ekotizim xizmatlarini tan olish va baholash barqaror rivojlanish strategiyalarini ishlab chiqish, tabiatni muhofaza qilish sa'y-harakatlarini rag'batlantirish va iqtisodiy barqarorlikni oshirishga yordam beradi.

Yashil texnologiyalar va innovatsiyalar:

Ekologik omillar ham yashil texnologiyalar va innovatsiyalarni ilgari surish orqali iqtisodiy rivojlanishni shakllantiradi. Jamiyatlar ekologik muammolardan tobora xabardor bo'lib borayotgani sababli, toza va barqaror texnologiyalarga talab ortib bormoqda. Bu talab qayta tiklanadigan energiya, energiya tejovchi texnologiyalar, chiqindilarni boshqarish va barqaror transport sohalariga sarmoya va tadqiqotlarni olib boradi. Bunday innovatsiyalar nafaqat atrof-muhitni muhofaza qilish, balki yangi ishlab chiqarishlarni yaratish, bandlik imkoniyatlarini yaratish va iqtisodiy o'sishga yordam beradi.

Salomatlik va mahsuldorlik:

Ekologik omillarning iqtisodiy rivojlanishga ta'siri inson salomatligi va mehnat unumdorligiga ta'sir qiladi. Atrof-muhitning ifloslanishi, toza suv va sanitariya vositalaridan etarli darajada foydalana olmaslik va xavfli moddalarga ta'sir qilish sog'liqqa salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin, bu esa hosildorlikning pasayishiga va sog'liqni saqlash xarajatlarining oshishiga olib keladi. Aksincha, atrof-muhitni muhofaza qilish, sog'liqni saqlash choralari va barqaror shahar rejalashtirishga sarmoya kiritish aholi farovonligini oshirishi, hosildorlikni oshirishi va iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirishi mumkin.

Xulosa:
Ekologik omillar iqtisodiy rivojlanishga chuqur ta'sir ko'rsatadi va ularning o'zaro bog'liqligini tushunish barqaror va inklyuziv o'sish uchun juda muhimdir. Barqaror resurslarni boshqarish, iqlim o‘zgarishiga moslashish, ekotizim xizmatlari, yashil texnologiyalar va aholi salomatligi muhimligini tan olish atrof-muhitni boshqarish va iqtisodiy farovonlikni rag‘batlantiradigan siyosat va sarmoyaviy qarorlarni qabul qilishga yordam beradi. Iqtisodiy rivojlanish strategiyalariga ekologik masalalarni integratsiyalashgan holda jamiyatlar yanada mustahkam va barkamol kelajak sari yo‘l ochishi mumkin.