Temperatura koeffitsiyenti moddaning qarshiligi o'zgarishga qarshilikning moddaning turiga bog'liqligini tavsiflaydi. 1 K qizdirilganda o'tkazgichning qarshilikning nisbiy o'zgarishiga raqamli ravishda tengdir. - Temperatura koeffitsiyenti moddaning qarshiligi o'zgarishga qarshilikning moddaning turiga bog'liqligini tavsiflaydi. 1 K qizdirilganda o'tkazgichning qarshilikning nisbiy o'zgarishiga raqamli ravishda tengdir.
- Bog'lanish formulalari ρ va R elektrolitlar uchun harorat metall o'tkazgichlar uchun yuqoridagi formulalarga o'xshashdir. Shuni ta'kidlash kerakki, ushbu chiziqli qaramlik faqat kichik harorat oralig'ida saqlanib qoladi.Harorat o'zgarishi katta intervallarda elektrolitlar qarshiligining haroratga bog'liqligi chiziqsiz bo'ladi.Juda past haroratlarda, mutlaq nolga yaqin (-273K ), ko'plab metallarning qarshiligi to'satdan nolga tushadi. Ushbu hodisa o'ta o'tkazuvchanlik deyiladi. Metall o'ta o'tkazuvchan holatga o'tadi.Metall qarshilikning haroratga bog'liqligi qarshilik termometrlarida qo'llaniladi. Odatda, bunday termometrning termometrik tanasi sifatida platina sim olinadi, uning qarshiligi haroratga bog'liqligi etarlicha o'rganilgan.Haroratning o'zgarishi o'lchash mumkin bo'lgan simning o'zgarishi bilan baholanadi. Bunday termometrlar odatdagi suyuq termometrlar yaroqsiz bo'lganda juda past va juda yuqori haroratni o'lchashga imkon beradi.
- Elektr zanzirdagi tok kuchining o’tkazgich qarshiliga bog’liqligidan elektrotexnikada keng qo’llaniladi.Turli qarshilikli o’tkazgichlarni tanlab zanjirdagi tokni boshqarish mumkin.Shu maqsadda elektrotexnikada rezistorlardan foydalaniladi. Rezistor – elektr zanjirda tokni rostlash uchun qo’llaniladigan turli qarshilikli elektr asbob. “Rezistor” so’zi lotincha “resisto” - “qarshilik” degan ma’noni anglatatadi.
Reostat- elektr zanjirdagi tok kuchi va kuchlanishni rostlash, ya’ni o’zgartirish uchun qo’llaniladigan elektr asbob. “Reostat” yunoncha so’z bo’lib, ‘reos” –“oqim” va”statos”- “qo’zg’almas" degan ma’noni bildiradi. Solishtirma qarshiligi katta bo’lgan materialdan, masalan, nikelin yoki nixrom simdan eng oddiy reostat yasash mumkin. Amalda qo’llaniladigan reostatlar ixcham bo’lib, ularning ishlashi yuqorida ko’rsatilgan oddiy reostat kabidir. Reostat surgichini sterjen bo’ylab surish bilan uning qarshiligini, binobarin, zanjirdagi tok kuchini bir me’yorda o’zgartirish mumkin. Ba’zi hollarda zanjirdagi kuchlanishni bir me’yorda kamaytirish yoki ko’paytirish zarur bo’lib qoladi. Bu maqsadni amalga oshirish uchun potensiometrdan foydalaniladi.Reostatdan potensiometr sifatida foydalanish mumkin. Potensiometr – elektr zanjirdagi kuchlanishni rostlash, ya’ni o’zgartirish uchun qollaniladigan asbob.Potensiometr surgichi bir tekis yurgizilganda zanjirdagi kuchlanish bir me’yorda o’zgara boradi. Aylana shaklida bo’ladi. Bunda uning muruvvati buralsa, 4 surgich aylana shaklida harakat qiladi va zanjirdagi kuchlanish bir tekisda o’zgaradi. Radiotexnikada jumladan, radio va televizorlar ovozining past - balandligini o’zgartirishda potensiometrlardan foydalaniladi. - Reostat- elektr zanjirdagi tok kuchi va kuchlanishni rostlash, ya’ni o’zgartirish uchun qo’llaniladigan elektr asbob. “Reostat” yunoncha so’z bo’lib, ‘reos” –“oqim” va”statos”- “qo’zg’almas" degan ma’noni bildiradi. Solishtirma qarshiligi katta bo’lgan materialdan, masalan, nikelin yoki nixrom simdan eng oddiy reostat yasash mumkin. Amalda qo’llaniladigan reostatlar ixcham bo’lib, ularning ishlashi yuqorida ko’rsatilgan oddiy reostat kabidir. Reostat surgichini sterjen bo’ylab surish bilan uning qarshiligini, binobarin, zanjirdagi tok kuchini bir me’yorda o’zgartirish mumkin. Ba’zi hollarda zanjirdagi kuchlanishni bir me’yorda kamaytirish yoki ko’paytirish zarur bo’lib qoladi. Bu maqsadni amalga oshirish uchun potensiometrdan foydalaniladi.Reostatdan potensiometr sifatida foydalanish mumkin. Potensiometr – elektr zanjirdagi kuchlanishni rostlash, ya’ni o’zgartirish uchun qollaniladigan asbob.Potensiometr surgichi bir tekis yurgizilganda zanjirdagi kuchlanish bir me’yorda o’zgara boradi. Aylana shaklida bo’ladi. Bunda uning muruvvati buralsa, 4 surgich aylana shaklida harakat qiladi va zanjirdagi kuchlanish bir tekisda o’zgaradi. Radiotexnikada jumladan, radio va televizorlar ovozining past - balandligini o’zgartirishda potensiometrlardan foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
