Фармацевтика иқтисодиёти

2. Ҳисоб 
маълумотларининг режа 
кўрсаткичлнри билан таққосланиши
Режа ва ҳисоб маълумотлари yj иқтнсодий мазмупи ва ҳ аж м та 
кўра бир хил бўлиши керак. Ҳисоб ва \исобот маьлумотларини 
қақиқатга тўғри келиши инвентаризация йули билан текшприб 
турилади. Бу эса ҳисоб ва ҳисобот маълумотларини гўғрп. аииқ на 
объекти в бўлм ш ини таъм м н лайли. Д о р и х он ал ар ҳпсоботи 
режалаштириш, крелиглаш, начорат иа уларии молия хўжалик 
фаолиятини таҳлил қилиш талабларига жаноб бсраш.
Аввало ҳисобог ҳмсоб маълумогларпи олиш мапбаи буйича 
қуйидаги турларга бўлииади: бухгалтерия. сгати ап к а на оператив 
ҳисоботлар.
Режа кўрсаткичлари бажарилиш пуқгам назарлан бухгалтерня 
ҳисоботи, ма\сулог ишлаб чиқаршм ва сотпш, фоида ва ши хақм, 
капитал қурилиш, гаъмипог ҳақилаги ҳисобогларднр.
Давр нуқтаи назардап ймл лавомила гузнладмгаи на йиллик 
ҳисоботларбўлади. Йил даиомила ту зпладш ан \iico6orra оГмик. чорак 
ваярим йиллик ҳисоботлар кирали. Йпллик \исобот йилнингохнрида 
тузилади ва унинг кўроаткичлари \исобот йилндаги дорихона 
фаолиятини тавсифлайди.
Статистик ҳисоботи эса, бухгалтерня хисобн маълумотлари 
асосидагина эмас, балки статистика B£i операгив гехник маълумотлари 
асосида ҳам тузилади. Статистик \исоботпи тузиш учун маълумоглар 
бухгалтерня хужжатлари регистрларндан олииади. Шундам қилиб. 
ҳисобот шакллари давлат оргамлари томонилан таслиқланиши 
жараёнида ҳисобот шаклларининғ ягопалиги, зарурий иқгисодий 
маълумотларни олиш учун уларни умумлаштириш мумкин бўлпши 
кўрсаткичларнингтакрорланмаслиги назарда тутилади.
Оператив ҳисобот, асосан, дорихонала пшлаб чиқариш, хўжалик 
фаолияти ва бошқариш учун зарурдир. Бу ҳисобот маълумоглари 
ёрдамида маҳсулоттурларининг ишлаб чиқариш режасини бажариш, 
материал жўнатиб юборилиши, мол етказиб берувчилар томоиидан 
ш ар тн ом а ш ар тл ар и га риоя қ и л и н и ш и ҳақида ва бош қа 
маълумотларни олиш мумкин. Дорихсчianap молия-хўжалик фаолияти 
ҳақида ойлик ҳисобот тузади ва керакли органларга тақдим этадилар.
Дорихона OH.Iик ҳнсоботи қуйидағи асосий бўлимлардан пборач:
пул маблағлари чаракати ва савдо пулини инкассация рўйхати.
340

---

Товар ҳисоботи.
Харидсрларнинг шахсий \исоблари ва бошқа ҳисоблар бўйича 
оборот қайдномаси.
Дорихонада харидорларга ёзилган юкхатлари талабномалар 
(счётлар) рўйхати.
Асосий воситалар, номоддий активлар, арзон б а\о ва тез 
эскирувчи буюмлар ҳаракати ҳақидаги ҳисобот.
Доривор ўсимликлар хомашёси ва бошқа моддий бойликларга 
оборот қайднома.
Иш ҳақи тўгрисида маълумотнома.
Ҳисоботнинг пул маблаглари ҳаракати қисмида кассанинг кирим- 
чиқим жараёнлари акс эттирилади. Бир ойлик савдо пули сотилган 
якка тартибда, тайёр дорилар, рецептларсиз савдо ва бошқа тиббиёт 
ашёлари сотилишидан тушган савдо пулидир. Яна бу шаклда дорихона 
филиаллари савдо пули ҳам кўрсатилади. Банк чеклари бўйича тушум, 
товарга ўгказилмаган тара реализацияси учун \ам кўрсатилади. Чиқим 
қисмида эса банкка топширилган пул, йўлдаги савдо пули, тўланган 
иш ҳақи, меҳнатга лаёқатсизлик нафақаси, тўланган нафақа, доривор 
ўсимликлар хомашёси учун ҳақтўлаш, савдо учун ҳақтўлаш. Почта 
харажатлари учун, қурилиш материаллари учун, ёқилғи учун, ижара 
хизмати учун, идишлар учун, соти.иан идиш учун, устама нархи ва 
бошқалар.
70-шакднингдавомида топширилган ёки ўтказилган савдо пули 
қайдномаси келтирилган. Бундабанккатопширилган савдо пулининг 
кўрсаткичлари кўрсатилади. Кейинги бўлимда субрассчёг ҳисобни 
ёки жорий ҳисобнинг киримида дорихонадан тушган савдо пули 
харидорлартомонидан ўтказилган сумма, чиқим қисмида чек бўйича 
олинган ҳисоб бўйича тўланган юқори ташкилотларга ўтказилган 
суммалар ва жами қолдиқсумма қайд қилинади.
Ҳисоботнингасосий бўлимм гоиар ҳисоботи ҳисобланади. Унинг 
биринчи бетида товар, ёрдамчи материаллар, ёқилги, ўсимлик 
хомашёлари ва бошқа материаллар, \исобот оиига усгама қайд қилинади.
Кирим қисмида ёзувлар бирламчи ҳужжатлар асосида а.малга 
ошириладм, буларга ҳисоб. тонар ҳужжати, говартрапспорг ҳ\жжати 
чакана ва улгуржи нархларда кўрсатилади. Чиқим қисмида сотиш 
суммасини касса чеклари ҳисобм, уларнм солиштпрши бмлаи қолган 
жараёнлар даволаш профилактика муассасаларга уп ка ihili, ҳисобидан 
чиқариш дало;
1
атнома бўйича ҳисобдан чиқаришлар а io\i 
1
ла-алоҳида
341

---

бўлимлар бўйича кўрсатилади. Товар ҳисоботининг орқа томонида 
идиш турлари бўйича ҳаракати акс эттирилади. Қолдиқ қийматлари, 
тушум 1-варақ кўрсаткичларига мос келиши керак.
Харидорларнинг шахсий ҳисоблари ва бошқа ҳисоб-китоблар 
бўйича оборстг қайдномасининг биринчи қисмда харидорлар номлари 
келтирлиган бўлиб, дорихонанинг нақц пулсиз ҳисоб- китоблари ой 
бошига қолдиқдебет ва кредит қолдик^ари акс этгирилади.
Суммалари улгуржи савдони ҳисобга олиш ва харидорлар билан 
ҳисоблаш ишлар китобидан олинади. Ҳисоботга дорихонадан 
харидорларга ёзилган юкхатлари талабнома (счёт)лар рўйхати илова 
қилинади. Дори воситалари, тара, ёрдамчи материаллар ва бошқа 
товарлар суммалари кўрсатилади. Ҳисоботнинг махсус жадвалида 
дорихона филиалларидаги мол ва савдо пули ҳаракати расмийлаш- 
тирилади.
Ч акана оборотни рўйхатга олиш да рецептлар м иқдори, 
амбулатория рецептлари қиймати, рецептсиз савдо, филиаллар 
тармоқларидан тушган битта рецептнинг қиймати аниқланади.
Кейинги бўлим — асосий воситалар, номоддий активлар, 
арзонбаҳо ва тез эскирувчи буюмлар ҳаракати ҳисоботида буюмнинг 
номи, инвентар баҳоси, кирим-чиқим микдори ва суммаси акс 
эттирилади. Ой охирига қолдиқ аниқланади. Иловада кирим ва 
чиқим ҳужжатлари кўрсатилади.
Доривор ўсимликлар хомашёси ва бошқа моддий бойликлар 
бўйича оборот қайдномасида — доривор ўсимликлар, ёрдамчи ҳамда 
қурилиш материаллари, ёқилғи ва бошқа моддий бойликлар акс 
эттирилиб илова қилинади.
О йлик ҳисобот иш ҳақи тўғриси д аги м аълумот билан 
якунланади. Бунда иш ҳақи, даромад солиғи, давлат суғуртаси, ижро 
варақаси ва касаба уюшмаси бадаллари келтирилади. Ойликҳисобот 
охирида ҳужжатлар рўйхати илова қилинади. Рўйхатда ҳужжатлар 
номлари, суммалари ва бухгалтерия белгилари кўрсатилади.
Д о р и х о н а м удири т е к ш и р и б т а с д и қ л а н г а н ҳ и со б о т 
марказлаштирилган бухгалтерияга юборилади. Текширилган ва 
тасдиқланган ҳисоботнинг бир нусхаси дорихонага қайтарилади.