Farmatsevtik deontologiyaning xususiyatlari va masalalari

2.5.FARMASEVTIK BIOETIKA TIZIMI OSTIDAGI FARMASEVTIK O’ZARO MUNOSABAT ISHTIROKCHILARINING SHAXSIYATI
Nazariyqism
Farmatsevtik deontologiyaning xususiyatlari va masalalari
Nazariydarajasidafarmatsevtikaprofessionalaxloqmezonlarinivaularnisog‘liqnisaqlashtizimidaqo‘llashnibiladi. Ammoamaldauiqtisodiymanfaatlargaqarab, unikamchiliklarniyashiradiganvabiryokibirnechtafarmatsevtikamahsulotiningafzalliklariniommaviyravishdaommaviylashtiradiganboshqaustuvorliklarnitopadi.
Dori-darmonlarnio‘z-o‘zinihimoyaqilishsohasinikengaytirishgiyohvandmoddalarniiste’molqiluvchilardandorixonalargaso‘rovlarsoniniko‘paytirishgavashuninguchunbemorlarivamutaxassislikbo‘limlario‘rtasidagialoqalarningko‘payishigaolibkeldi. Bundaysharoitlardatalablarnafaqataxborotvakonsaltingxizmatlariningmazmuni, balkifarmatsevtikaxodimlaritomonidanqandayta’minlanayotganibilanbog‘liq. Shusababli, mutaxassislar - "kommunikatorlar", ya’nialoqasohasibo‘yichafarmatsevtlar.
Farmatsevtgiyohvandmoddalarniiste’molqiluvchilarningxatti-harakatijudaboshqachaekaninibilishi, qabulqilishivahisobgaolinishikerakvauningkechagixatti-harakatlaridanfarq qilishikerak. Bugungikundaiste’molchioldingisigaqaragandaanchajiddiylashmoqda; tavsiyaetilganleksikonlarningmaqsadvakamchiliklarihaqidatez-tezso‘raladi; birnechtataklifqilinganvariantlarnitaqqoslaydigankattaishonchsizlikniko‘rsatadi; ko‘proqsavol; tegishlimezonlarnitekshiradi; sog‘liqnisaqlashgata’siretadiganomillarni, reklamaningkamishonchkafolatlarinihisobgaoladi. Shunuqtainazardan, farmatsevtikaetikasivadeontologiyatalablarigatobora «qattiq» bo‘libborayotganbozorulushiuchun «kurashni» birlashtirishikerak.Raqobatqilayotgandorixonalaro‘rtasidagiasosiyfarqularningxizmatlarigaqandayqilibmehmonlargavaularbilanqandaymuloqotdabo‘lishlarigabog‘liqbo‘ladi.
Xususan, bu farq quyidagi xususiyatlar bilan ifodalanishi mumkin:

• 
  bemorga taqdim etilgan qo‘shimcha farmatsevtik xizmatlar;
  
• 
  xodimlar malakasi (bilim, tajriba, malaka, qobiliyat, vakolatlar va boshqalar);
  
• 
  bemorlar, hamkasblar, sheriklar va boshqalar bilan muloqot qilishda xodimlarning xatti-harakatlari (samimiylik, xushmuomalalik, ishonchlilik, majburiyat, mas’uliyat, takroranlik va boshqalar)ruhiy holat va korxonada hukmronlik qiluvchi umumiy atmosfera.
  

Odamlar muammolaridan xavotirlangan dorixonaga kelib qolishadi, ehtimol ular ishonchsizlik hissi bilan, ba’zida yomon taassurot qoldirishdan yoki noto‘g‘ri tuShunishdan, kayfiyatlarga moyil bo‘lishdan qo‘rqishadi.
"Birinchi holda" ishlaydigan farmatsevtika psixologiyani hisobga olgan holda, dorixona bemorlarini qanday bo‘lishi mumkinligini bilishi kerak, xabarni etkazishning mumkin bo‘lgan usullari haqida bilishi kerak: og‘zaki, grafik, ishora tili, mimika, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xatti-harakatlar, shuningdek, bu xabar bemor tomonidan yuboriladi. Insonlarni hurmat qilish va sevish, ularni o‘zlari kabi qabul qilishimiz kerak, va har bir kishi o‘z nuqtai nazarini topishga intiladi.
Yaxshi "muloqot" har doim psixoterapevt bo‘lib xizmat qiladi (tibbiy ma’noda emas, balki shaxslararo kundalik aloqada).
Psixoterapevtik yondashuv bemorni uning baholashda, uning muammosiga e’tibor qaratmasdan, shu paytda farmatsevtika tashvishlantiradigan narsalardan emasligini anglatadi. U bemorga gapirishga, tushunishlariga, ko‘rsatmasiga urmasdan, gaplashmasdan, aralashmasdan gapirishga yordam berishi kerak. Biroq, u neytral tarzda amalga oshirilishi kerak, baqir-chaqir bilan, chayqalishlar, qisqa ijobiy fikrlar ("ha, ha ...", "tuShunaman ..."). Bunday signallarsiz, bemorga gapirish qiyin.
Agar farmatsevtika xulq-atvori bemorning turli darajalarda (xolatda, ovozda, nutqda, lavozimda) xatti-harakatlariga qarama-qarshi bo‘lsa, ularning o‘zaro aloqasi buziladi, bilinki darajasida aloqa jatumani murakkablashadi. Bunday xatti-harakatlar to‘qnaShuvlar, tajovuzkor ruhiy tushkunlik, rad etish va bemorning keyingi muloqotdan voz kechishiga olib keladi.
Masalan, suhbatdoshning fikrlarini takrorlab, "Agar men sizni to‘g‘ri tuShungan bo‘lsam, unda ..." deb javob beradigan hisobotni saqlab qolishdir. Buni amalga oshirish kerak, kutish kerak. Odamlarga nisbatan ijobiy ichki munosabat bilan faqatgina muayyan muammoli vaziyatda doimo maqbul echim topilishi mumkinligini esda tutish kerak.
Shundayqilib, mutaxassisning muvaffaqiyatli ishi va dorixonaning muvaffaqiyati bevosita:

• 
  bemor farmatsevtga ishonadi;
  
• 
  mutaxassislar bilan aloqa o‘rnatish va odamlar bilan yaxshi aloqalar o‘rnatish;
  
• 
  to‘liq mutaxassis bemorlarning savollariga javob berishi va ularning axborotga bo‘lgan ehtiyojini qondirishi mumkin;
  
• 
  farmatsevtlar kuzatishi mumkin, savollarga javob beradilar, kerakli ma’lumotlarni diqqat bilan va tezkor tarzda yozadilar;
  
• 
  dori vositalarini sotish, parhez ovqatlanishini, tibbiy asbob-uskunalarni va hokazolarni bilib olgan holda mutaxassisning ishonchli dalilini;
  
• 
  mutaxassis bemor bilan muvaffaqiyatli bo‘ladi
  
• 
  dori vositalarini sotish, parhez ovqatlanishini, tibbiy asbob-uskunalarni va hokazolarni bilib olgan holda mutaxassisning ishonchli dalilini;
  
• 
  mutaxassis bemor bilan birgalikda tomonlar uchun maqbul va maqbul echimlarni topish uchun rahbarlikni amalga oshiradi;
  
• 
  Ehtiyotkorlik bilan farmatsevt mutaxassislarning talab va ehtiyojlarini tahlil qiladi.